70 χρόνια Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών (1943-2013)

Όταν λίγο πριν το 1950, η Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών ξεκινούσε τα πρώτα της βήματα, ως φορέας έκφρασης του Ελληνισμού στη Βελγική πρωτεύουσα αλλά και στο Βέλγιο, οι ελληνικής καταγωγής μετανάστες που ζούσαν στην περιοχή απαρτίζονταν κυρίως από αστούς, επαγγελματίες και εμπόρους, επί το πλείστον εύπορους ή λιγότερο εύπορους.

Εκ των πραγμάτων, οι προσανατολισμοί των δράσεων της Ελληνικής Κοινότητας Βρυξελλών, είχαν έναν χαρακτήρα περισσότερο κοινωνικό και φιλανθρωπικό, κύρια εθνικοτοπικά πολιτιστικό και μάλλον ηπίως εξωστρεφή, καθώς προείχε ο “εσωτερικός” συντονισμός, η οργάνωση μεταξύ των Ελλήνων μεταναστών, η επικοινωνία μεταξύ τους και  η συσπείρωσή τους, γύρω από τις ελληνορθόδοξες παραδόσεις.

Προφανώς όλα αυτά ήταν μια συνέχεια, σε πρότυπα αντίστοιχων δράσεων, που τις προηγούμενες δεκαετίες είχαν ξεκινήσει από την “Αδελφότητα Ελληνίδων Κυριών”, η οποία είχε ιδρυθεί στις Βρυξέλλες από το 1926, ως πρωτοπόρος ελληνικός σύλλογος της ομογένειας (η πρώτη μαζική μετανάστευση Ελλήνων στο Βέλγιο εντοπίζεται περίπου στα τέλη του 1800 -Αμβέρσα- και ειδικά στις Βρυξέλλες περίπου στις αρχές του 1900).

Η “Αδελφότητα Ελληνίδων Κυριών” είχε ιδιόκτητη έδρα, στο κτίριο επί της οδού de Stassart 92 στις Ixelles, όπου λειτουργεί ακόμη και σήμερα ο Ιερός Ναός των Αρχιστρατήγων Μιχαήλ και Γαβριήλ.
Στο κτίριο αυτό, η “Αδελφότης Ελληνίδων Κυριών” λειτουργούσε ορθόδοξο Ιερό Ναό, “ευκτήριο οίκο”, χώρους για μαθήματα ελληνικής γλώσσας, ελληνικών παραδοσιακών χορών, διαλέξεων και  υλοποιούσε ποικίλες πρωτοβουλίες “αρωγής παντός κοινωφελούς έργου”. Η μετέπειτα ίδρυση της Ελληνικής Κοινότητας Βρυξελλών, μάλλον ήλθε ως συνέχεια της συγκεκριμένης δραστηριότητας.

Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΝΘΡΑΚΩΡΥΧΩΝ

Αυτός, ο “συγκεκριμένης” μορφής προσανατολισμός  των πρώτων χρόνων της Ελληνικής Κοινότητας Βρυξελλών, άλλαξε με την πάροδο του χρόνου, λόγω της άφιξης μιας άλλης “φουρνιάς” μεταναστών που έρχονταν από την Ελλάδα στο Βέλγιο, για να εργαστούν στα ανθρακωρυχεία.  Το συγκεκριμένο κύμα μετανάστευσης προέρχονταν από φτωχά κοινωνικά στρώματα και τα ενδιαφέροντα των νεοαφιχθέντων μεταναστών ήταν εντελώς διαφορετικά από αυτά των παλιών. Για τους νεοαφιχθέντες προείχε η επιβίωση στη νέα χώρα, στο άγνωστο και ιδιαίτερα σκληρό επάγγελμα, η διαχείριση της φτώχιας τους και η προσπάθεια να ορθοποδήσουν για να κοιτάξουν και για αυτούς που είχαν αφήσει πίσω στην Ελλάδα.

Με τη μαζική άφιξη των Ελλήνων εργατών στο Βέλγιο, για εξόρυξη κάρβουνου στις στοές των ανθρακωρυχείων, τα Βελγικά συνδικάτα κινητοποιήθηκαν για να τους εντάξουν στις τάξεις τους, αφ' ενός για να μη διαταραχθεί το καθεστώς που επικρατούσε στον χώρο τους, αφ' εταίρου επειδή και οι Έλληνες ανθρακωρύχοι είχαν δικαιώματα, μπορούσαν να διεκδικήσουν δικαιώματα ή είχαν προβλήματα εργασιακής φύσεως που έπρεπε να επιλυθούν.

Για τον λόγο αυτό, στις αρχές του 1950, δημιουργήθηκε επίσημο Ελληνικό τμήμα, στο συνδικάτο των Χριστιανοδημοκρατών. Το τμήμα αυτό εξελίχθηκε σε έναν πρωτόγνωρο και καινοτόμο φορέα, για τα τότε δεδομένα του Ελληνισμού των Βρυξελλών. Ασχολήθηκε ουσιαστικά με τους Έλληνες εργάτες μετανάστες, έσκυψε με ειλικρίνεια πάνω στα προβλήματά τους, προχώρησε σε έκδοση ελληνόφωνης εφημερίδας, με τον τίτλο “η εφημεριδούλα μας”, που λίγα χρόνια μετά μετονομάστηκε σε “Πρωτοπόρο” (έκδοση που συνεχίζει να κυκλοφορεί και να ενημερώνει μέχρι σήμερα για θέματα του ελληνισμού στο Βέλγιο), άρχισε να εργάζεται συστηματικά στον τομέα των μεταφράσεων (απαραίτητο εκείνη την εποχή για τους ομογενείς), να  προσφέρει δωρεάν διοικητικές υπηρεσίες στους Έλληνες μετανάστες, να οργανώνει -πάλι δωρεάν- μαθήματα γαλλικής γλώσσας για τους Έλληνες εργάτες και να τους παρέχει μια συνεχή ροή πληροφοριών για εργασιακά, συνδικαλιστικά και μεταναστευτικά-δημοτολογικά θέματα.

Λίγα χρόνια μετά, μια παρόμοια προσπάθεια (σύσταση Ελληνικού τμήματος) έγινε και στο συνδικάτο του κόμματος των Βέλγων Σοσιαλιστών (χωρίς τον επίσημο χαρακτήρα του αντίστοιχου Χριστιανοδημοκρατικού). Καθώς δεν υπήρχε Βελγικό εργατικό συνδικάτο της Αριστεράς, πολλοί από τους αριστερής ιδεολογίας Έλληνες εργάτες-μετανάστες, επέλεξαν να συνταχθούν με την ομάδα των Ελλήνων συνδικαλιστών, του Σοσιαλιστικού συνδικάτου, με αποτέλεσμα την ενίσχυση της μαζικότητας του.

Η ΑΛΛΑΓΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΝΘΡΑΚΩΡΥΧΩΝ

Βεβαίως, δεν ήταν πολιτικά ενταγμένοι όλοι οι Έλληνες που έρχονταν στο Βέλγιο για να εργαστούν στα ανθρακωρυχεία. Για τους περισσότερους, η πολιτική δεν είχε και μεγάλη σημασία, μπροστά στη φτώχεια και στην απόγνωσή τους. Η ανάγκη όμως για να βρουν ένα φορέα που θα τους βοηθούσε στη νέα χώρα εγκατάστασης, ώστε να ανταπεξέλθουν στα εργασιακά θέματα και στις πρωτόγνωρες συνθήκες διαβίωσής, τους οδήγησε αναγκαστικά στα πολιτικοποιημένα Βελγικά εργατικά συνδικάτα, καθώς η Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών της εποχής, μάλλον δεν τους παρείχε αυτή την αρωγή.

Μέσω αυτών των εξελίξεων, τα Βελγικά εργατικά συνδικάτα συνέβαλαν στην αλλαγή της μέχρι τότε φυσιογνωμίας του Ελληνισμού των Βρυξελλών και οι Έλληνες εργάτες-μετανάστες άρχισαν να αποκτούν έναν ταξικό και κυρίως πολιτικό προσανατολισμό, βρίσκοντας παράλληλα έδαφος και δυνατότητες για κοινωνική και πολιτική συμμετοχή.

Πέρα όμως από την τακτοποίηση των εργασιακών τους, βγαίνοντας έξω από τα γκέτο των ανθρακωρυχείων, αναζήτησαν ελληνικά “στέκια”, την ελληνική Εκκλησία και τους ελληνικούς φορείς, κυρίως την Κοινότητα. Έτσι άρχισαν να έρχονται σε επαφή με τους “παλιούς” μετανάστες, άλλες φορές ευπρόσδεκτα, άλλες φορές όχι.

Και περίπου στις αρχές του 1960, μια δυναμική που ξεκίνησε σχεδόν από όλη τη διαστρωμάτωση των νεοαφιχθέντων ελλήνων μεταναστών, άρχισε να ασχολείται με θέματα της Ελληνικής Κοινότητας Βρυξελλών. Η δυναμική αυτών των μεταναστών ήταν και η πλειοψηφία ανάμεσα στο σύνολο των Ελλήνων που ζούσαν κυρίως στις Βρυξέλλες, με αποτέλεσμα να εκλεγεί σύντομα στην Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών, διοίκηση πλειοψηφίας που προέρχονταν από την πλευρά των Ελλήνων εργατών (νυν και πρώην).
Οι επικεφαλής αυτών των δυνάμεων της “αλλαγής” και η πλειοψηφία του εκλογικού σώματος, προέρχονταν από τον χώρο της Αριστεράς (και της Κεντροαριστεράς) και σε συνδυασμό με τα πολιτικά γεγονότα που επικρατούσαν εκείνη την εποχή στην Ελλάδα, το κλίμα στην Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών πολιτικοποιήθηκε έντονα και προσανατολίστηκε Αριστερά.

Αυτή η “αλλαγή” δεν έγινε αναίμακτα, καθώς η επικράτηση των Αριστερών στην Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών, οδήγησε λίγο μετά στην ίδρυση και άλλης Κοινότητα, της αποκαλούμενης “Εθνικής Κοινότητας Βρυξελλών”, στην οποία συμμετείχαν παλιοί μετανάστες και νεοαφιχθέντες που προέρχονταν κυρίως από τον χώρο της Κεντροδεξιάς και της Δεξιάς παράταξης.

Η ΚΟΜΜΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ

Αυτή η έντονη πολιτικοποίηση των Ελλήνων μεταναστών στις Βρυξέλλες αλλά και σε όλο το Βέλγιο, που ξεκίνησε από τις δεκαετίες του '60 και του '70, είχε ως αποτέλεσμα και την κομματικοποίησή τους καθώς αναμείχθηκαν στα πεπραγμένα τους και τα ελληνικά κόμματα.

Την περίοδο εκείνη, οι Κομμουνιστές μετανάστες είχαν δημιουργήσει μια αξιοσημείωτη πλειοψηφία, όμως καθώς το ΚΚΕ ήταν ακόμη παράνομο, προσδιορίζονταν όλοι ως Αριστεροί και κυριαρχούσε στην πλευρά αυτή η ΕΔΑ (Ελληνική Δημοκρατική Αριστερά), προσελκύοντας λόγω ιδεολογικής συγγένειας και τους κεντροαριστερούς. Από την άλλη πλευρά κυρίαρχοι ήταν οι συντηρητικοί Δεξιοί, κύρια της ΕΡΕ. Στη δε περίοδο της Χούντας αρκετοί έσπευσαν να συνεργαστούν με το “καθεστώς” (υπό την συμπαράσταση-καθοδήγηση και των τότε ελληνικών διπλωματικών αρχών στις Βρυξέλλες) όμως στην άλλη πλευρά, πάρα πολλοί ήταν αυτοί που στελέχωσαν την Επιτροπή Αντιδικτατορικού Αγώνα Ελλήνων Βελγίου και με τη συμμετοχή της Ελληνικής Κοινότητας Βρυξελλών, παρουσίασαν μια ιδιαίτερα έντονη αγωνιστική δράση.

Από τότε, η δράση της Ελληνικής Κοινότητας Βρυξελλών άρχισε να συνδέεται άμεσα με την κατάσταση στην Ελλάδα και να επηρεάζεται καθοριστικά από αυτό. Μετά τη Μεταπολίτευση πήραν τη σκυτάλη η Νέα Δημοκρατία, το ΠΑΣΟΚ και το -αναγνωρισμένο πλέον- ΚΚΕ, που συνέχισαν να κομματικοποιούν έντονα την Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών, ακόμη και τη ζωή των Ελλήνων μεταναστών, όμως αυτοί ήταν που από κοινού, πήραν και μια κρίσιμη απόφαση. Τη συνένωση των δύο Ελληνικών Κοινοτήτων (1991) και τη συνέχιση των ομογενειακών δράσεων μέσω μίας και ενιαίας Ελληνικής Κοινότητας Βρυξελλών.

Ήταν μια νέα εποχή για την Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών, σε έναν καινούργιο χάρτη της Ελληνικής μετανάστευσης. Το πέρασμα των χρόνων λειτούργησε σε βάρος των πρώτων (αρχικών)  μεταναστών ενώ κάποιοι από τους παλιούς ανθρακωρύχους, λόγω της συνταξιοδοτικής ευπορίας τους, συχνά σε συνδυασμό με μια πετυχημένη επαγγελματική αλλαγή, είχαν μια δυναμική κοινωνική ανέλιξη και μπορούσαν πλέον να λειτουργήσουν ως καθοριστικοί παράγοντες της τοπικής ομογενειακής κοινωνίας. Επιπλέον αναπτύχθηκαν δραστήρια, μετανάστες της εποχής του 1950-70 και παιδιά μεταναστών, δεύτερης ή τρίτης γενιάς (γεννημένοι πλέον στο Βέλγιο) ή αναπτύχθηκαν εξ ίσου δραστήρια αυτοί που ήλθαν στις δεκαετίες του '80 και του '90 και πέτυχαν να βρουν μια καλή δουλειά ή προόδευσαν ως επιστήμονες, ελεύθεροι επαγγελματίες, επιχειρηματίες κ.α.. Την ίδια εποχή αναμείχθηκαν με επιτυχία στο πλέγμα των Ελλήνων μεταναστών, πολλοί από αυτούς που ήλθαν ως υπάλληλοι στα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Την ίδια στιγμή βέβαια καταγράφεται και μια αρνητική εξέλιξη, καθώς δεν ήταν λίγοι και οι ελληνικής καταγωγής Βέλγοι πολίτες που επέλεξαν να ενσωματωθούν στη Βελγική κοινωνία και να απέχουν από οτιδήποτε “ελληνικό”, απωθούμενοι συχνά και από τον έντονο κομματισμό που επικρατούσε πλέον στους κόλπους της Ελληνικής Κοινότητας Βρυξελλών.

Κάπως έτσι ήταν το πλαίσιο της νέας ανθρωπογεωγραφίας στην ομογένεια των Βρυξελλών. Αυτή η νέα εποχή των δεκαετιών του 1980, του 1990 και του 2000 πορεύτηκε μάλλον “εύπορα” (παρά τις έντονες κομματικές αντιδικίες σε Γενικές Συνελεύσεις και συλλογικές διαδικασίες) και ευνόησε τη δημιουργία επι μέρους εθνικοτοπικών συλλόγων, συλλόγων διάδοσης του ελληνισμού αλλά και ελληνοβελγικών συλλόγων.

Το δε 1988 ιδρύθηκε και η Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων Βελγίου, που φέτος συμπληρώνει 25 χρόνια παρουσίας, με την “αργυρή” επέτειό της να δείχνει ιδιαίτερα καθοριστική για το μέλλον της. Αυτό όμως είναι ένα άλλο κρίσιμο κεφάλαιο της ιστορίας της Ομογένειας στο Βέλγιο, που μέσω των σελίδων του newsville.be μπορείτε να το παρακολουθείτε συχνά και σύντομα θα δημοσιεύσω κάποια στοιχεία που ενδεχομένως θα συμβάλουν στο διάλογο που βρίσκεται σε εξέλιξη για αυτό το πολύ σοβαρό θέμα.

Αυτά είναι σε πολύ γενικές γραμμές, τα βασικά σημεία της εξέλιξης του Ελληνισμού στις Βρυξέλλες μέχρι σήμερα, υπολογίζοντας ως άξονα περιστροφής την Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών, από την πρώτη σύγχρονη μαζική άφιξη των Ελλήνων μεταναστών στην περιοχή περίπου το 1900 (διότι μεμονωμένες εμφανίζονται στο Βέλγιο από την προ Χριστού εποχή και άλλη φορά θα δημοσιεύσουμε αναλυτικά στοιχεία). Μπαίνοντας όμως στο 2013, τα πράγματα για την Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών δείχνουν να αλλάζουν καθοριστικά. Τι εννοώ:

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΒΡΥΞΕΛΛΏΝ: 70 ΧΡΟΝΙΑ ΖΩΗΣ
25 ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΟΥ ΤΟΣΑ  ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ

Η Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών ιδρύθηκε στις 3 Οκτωβρίου 1943. Είναι η ημερομηνία που άρχισε ουσιαστικά να λειτουργεί, καταθέτοντας το Καταστατικό της στο Πρωτοδικείο των Βρυξελλών (που το 1945 αναγνωρίστηκε τυπικά και ως ASBL δηλαδή Βελγικό σωματείο νομικής μορφής). Αρχική έδρα της ήταν ένα κτίριο στην οδό Crespel στην περιοχή Ixelles και αργότερα εγκαταστάθηκε στο ιδιόκτητο κτίριο της Rue de Suede 37 στο Saint-Gilles όπου και λειτουργεί μέχρι σήμερα.

Είχε ως πρώτο Πρόεδρο έναν Μικρασιάτη, τον Αθανάσιο Γεώργιο Περήφανο (που στην αρχή ήλθε κι αυτός προσωρινά για να σπουδάσει) και μέλη τους Αριτζή Νέαρχο (Αντιπρόεδρο), Καταχανά Αντώνη (Γεν. Γραμματέα), Γκόγκη Δημήτριο (Ταμία), Αργυρόπουλο Σταύρο, Μποστατζή Νικόλα, Κόκκινο Μιχάλη, Λουκά Σπύρο και Καρπούλια Παναγιώτη. Ακολούθησε μια συνεχής και αδιάλειπτη παρουσία, που φέτος συμπληρώνει 70 χρόνια.

Ναι, η Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών, ως φορέας, φέτος τον Οκτώβριο συμπληρώνει 70 χρόνια ζωής. Όλα αυτά τα χρόνια, εικοσιπέντε (25) Πρόεδροι και περίπου τόσα  Διοικητικά Συμβούλια, έκαναν τη δική τους προσπάθεια και έδωσαν τη δική τους συμμετοχή, σε όσα έχει να παρουσιάσει η Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών, όλα αυτά τα χρόνια.
Ανατρέχοντας παρακάτω στα ονόματα των 25 Προέδρων, ως επικεφαλής των Διοικητικών Συμβουλίων (σε παρένθεση η περίοδος της θητείας τους, με στοιχεία από το αρχείο της ΕΚΒ), όσοι έζησαν λίγα ή πολλά σε σχέση με τις δραστηριότητες και τα πεπραγμένα της Ελληνικής Κοινότητας Βρυξελλών, μπορούν να θυμηθούν, να νοσταλγήσουν, να κρίνουν αλλά και προπαντώς να συγκρίνουν:

Περήφανος Αθανάσιος –Γεώργιος (1943-45), Κόκκινος Μιχαήλ (1945), Αλαμανής Βασίλειος (1951-55), Τομπρόφ Μαρία (1955-56), Κλήμης Ν.Μ. (1956-1963), Δημητρακόπουλος Δημήτριος (1963-64), Σκυλλάς Θεόφιλος (1965), Γιάννακας Ιωάννης (1965-68), Τσανάκης Ευάγγελος (1968-1975), Στεργίου Στέλιος (1975-1977), Χαραλαμπόπουλος Γεώργιος (1977-79), Πεολίδης Ηλίας (1980-83), Χαβουζούδης Βασίλειος (1984-86), Νάτσιος Θωμάς (1987-88), Δρουμπούρα Κατερίνα (1988-89), Λοΐζος Γεώργιος (1989-91), Καραμανίδης Χρήστος (1991-92), Σιγάλα Κατερίνα (1992-94 και 2002-04), Παντάλης Γιάννης (1994-96), Γκόρπας Συμεών (1996-97), Αλεξανδρής Σάκης (1997-99), Τεγγελίδου Τζέσικα (2000-02), Κατσαρέα Μαρίνα (2004-07), Δήμας Γιάννης (2007-2009) και Αργυρόπουλος Δημήτρης (2009-11, 2011-13, 2013-σήμερα).

Τους ανέφερα για ιστορικούς λόγους, διότι επί της ουσίας, ελάχιστα θα μπορούσαν να γίνουν χωρίς τους συνεργάτες τους, τα μέλη στα Διοικητικά Συμβούλια όπου ήσαν Πρόεδροι και κυρίως χωρίς τους αφανείς. Και εννοώ αυτούς τους ανθρώπους που στήριξαν με προσωπικό αγώνα υποψηφιότητες, κινητοποιήσεις και δράσεις της Κοινότητας, αυτούς που ήταν επι κεφαλής και μέλη ΔΣ παρατάξεων μέσω των οποίων στηρίχθηκαν συνδυασμοί και γενικά αυτούς που έδωσαν τη δική τους δυναμική και συμμετείχαν ως απλοί άνθρωποι σε κάθε μαζική εκδήλωση της Ελληνικής Κοινότητας (εκδηλώσεις, συλλαλητήρια, κινητοποιήσεις, εκλογές, συνελεύσεις, διαδικασίες κ.α.).

ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗ ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ

Σήμερα, 70 χρόνια μετά, η Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών μπαίνει σε μια νέα εποχή. Μια εποχή που στη διάρκειά της εξελίσσεται η τρίτη μεγάλη αλλαγή στο χάρτη της ανθρωπογεωγραφίας της Ελληνικής παροικίας των Βρυξελλών.
Μετά το ξεκίνημα της πρώτης επίσημης ελληνικής παρουσίας με χρονικό άξονα περίπου το 1900 (με τους πρώτους μετανάστες, εμπόρους, αντιπροσώπους αλλά και πρόσφυγες Μικρασιάτες), η πρώτη μεγάλη αλλαγή έγινε με την έλευση των Ελλήνων εργατών στα ανθρακωρυχεία (1950-1960) και η δεύτερη μεγάλη αλλαγή έγινε στις αρχές του 1980 (όπως την περιέγραψα προηγουμένως).
Σήμερα, η οικονομική κρίση που μαστίζει την Ελλάδα, στέλνει στις Βρυξέλλες (όπως και αλλού) μια νέα “φουρνιά” μεταναστών. Είναι σχεδόν όλοι τους οικονομικά πληγέντες, έχουν χάσει τις δουλειές τους, έχουν “πέσει έξω” ως επιχειρηματίες, αναζητούν εργασία ως εξειδικευμένοι, ως ανειδίκευτοι ή απλώς ως πτυχιούχοι και υπάρχει επίσης μια αύξηση των φοιτητών που ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με τα εδώ ομογενειακά.
Αν και η δυνατότητα των Βρυξελλών για υποδοχή νέων μεταναστών, δείχνει να έχει ξεπεράσει πλέον τα όρια του κορεσμού, κατά συνέπεια θα μπορούσαμε από τώρα να σκιαγραφήσουμε ένα προφίλ αυτής της τρίτης αλλαγής στην ελληνική ομογενειακή χαρτογραφία, νομίζω ότι αυτό δεν είναι της ώρας.
Υπάρχουν όμως ενδείξεις και νέα δεδομένα για αυτά που αλλάζουν, πολλά από τα οποία ίσως αναβιώνουν αγωνιστικές στιγμές ή εποχές πάλης από το παλιά. Άλλα πάλι, είναι πρωτόγνωρα.
Μας το δείχνει η εντονότερη παρουσία του ελληνικού στοιχείου στο Βελγικό εργατικό κίνημα (στην απεργία της Εργατικής Πρωτομαγιάς στις Βρυξέλλες φάνηκε χαρακτηριστικά), μας το δείχνει η συμμετοχική αλληλεγγύη μεταξύ Βέλγων και Ελλήνων σε ομάδες Δράσης κατά τις λιτότητας σε Βέλγιο και Ελλάδα, μας το δείχνει η ανάδειξη ελληνικών θεμάτων στη Βέλγικη κοινή γνώμη πέρα από τα μέχρι σήμερα κλασικά και καθιερωμένα (π.χ. το πρόβλημα με την εξόρυξη χρυσού στη Χαλκιδική). Μας το δείχνει επίσης η αλλαγή στην πολιτιστική παρουσία του ελληνικού στοιχείου των Βρυξελλών, που δείχνει να ζει μια νέα Άνοιξη, μας το δείχνουν οι επαγγελματικές και επιστημονικές επιτυχίες πολλών Ελλήνων του Βελγίου.

Πρέπει να μας το δείξει και η Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών, που τουλάχιστον τα παλιά χρόνια, ήταν ο καθρέπτης του Ελληνισμού στις Βρυξέλλες (ενώ σήμερα δεν μετέχει στις εκλογές της, ούτε το 10% των Ελλήνων που ζουν στην πόλη). Κρατώντας ψηλά την αξία κάθε ελληνικής παρουσίας στην περιοχή και μπαίνοντας ασπίδα υπέρ της αξιοπρέπειας του κάθε μετανάστη (παλιού και νέου) αλλά και του κάθε Έλληνα που ζεί ή έρχεται εδώ. Μας έδειξε βεβαίως πολλά, το αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών για τη νέα Διοίκησή της. Μια νέα Διοίκηση, που έχει να αντιμετωπίσει πολλά στη θητεία της. Και παρά το βάρος των 70 χρόνων του φορέα που εκπροσωπεί, οφείλει να κάνει το πέρασμα στη νέα εποχή της και να αναδείξει τη νέα πρόταση για το μέλλον της, παραμένοντας πάντα η καρδιά του Ελληνισμού των Βρυξελλών.
Γιατί -κι αυτό δεν αλλάζει, όπως και να το κάνουμε- είναι πάντα, η Κοινότητα της καρδιάς μας.