Οι Φοιτηταί μετά το πέσιμο της αυλαίας

Ο σκηνοθέτης Πέλος Κατσέλης συμβούλευε να διαλέγουμε γερό καράβι για ελαχιστοποιούμε τους κινδύνους από θεατρικές τρικυμίες. Ο Τάσος Νυχάς δεν είχε ανάγκη από ένα τόσο γερό καράβι, διότι μας έχει πείσει ότι παράγει ωραίες παραστάσεις με οποιοδήποτε καράβι – θεατρικό έργο. Όταν όμως η ποιότητα σκηνοθέτη και ηθοποιών συναντάται με την ποιότητα ενός λαμπρού έργου, το αποτέλεσμα δεν μπορεί παρά να είναι εξαίσιο. Κάτι τέτοιο ζήσαμε όσοι παρακολουθήσαμε μια από τις παραστάσεις του Ελληνικού Θεατρικού Εργαστηριού Βρυξελλών στις 15-18 Νοεμβρίου.

Η παράσταση ξεκίνησε με ένα έξοχο χορευτικό (ένα μεγάλο μπράβο στο δάσκαλο της κίνησης κ. Τρικίλη) φοιτητών και αρσακειάδων του 1903, μ’ένα υποβλητικό φωτισμό που αναδείκνυε το χαριτωμένο σκηνικό και τα πανέμορφα κοστούμια εποχής – αυλή αρχοντικού στα Εξάρχεια, με την ωραία καγκελόπορτα και τις γιρλάντες  στους τοίχους. Πώς να μη θυμηθούμε τα δικά μας φοιτητικά χρόνια – ειδικά εμείς οι παλιότεροι που είμαστε στη μισή απόσταση μεταξύ του Ξενόπουλου και του σήμερα;

Βασικό θέμα του έργου το συναίσθημα που κινεί και ομορφαίνει τον κόσμο: ο έρωτας. «Η τραγωδία και η κωμωδία ανακατεμένες και συγχωνευμένες στην υπόθεση των Φοιτητών. Τόπος, εποχή, πρόσωπα, ηλικίες, ψυχοσύστασή τους, μεταξύ τους σχέσεις, ιστορία τους, στην πιο δυναμική πλοκή. Ένα δυνατό αίσθημα μεταξύ Τάσου και Φανίτσας, που άρχισε με δάκρυα, βάσανα, πόνους – ό,τι χρειαζόταν για να εξαγοραστεί μια ευτυχία… και να βαστάξει για πάντα!… Οι νέοι συγκατοικούν στο  σπίτι μιας χήρας γιατρού. Χαριεντίζονται με την κόρη της, τη Φανίτσα, και τις φιλενάδες της του Αρσακείου.  Όμως ο πιο συναισθηματικός, ο Τάσος, αποπειράται να αυτοκτονήσει για τα όμορφα μάτια της και θα την παντρευτεί μετά μια δεκαετία, αφού μεσολαβήσουν διάφορα…

Παρόλο που κυριαρχεί η ανάλαφρη ατμόσφαιρα της φοιτητικής ζωής, στο έργο περνούν και γεγονότα όπως το γλωσσικό ζήτημα – Ορεστειακά, που συντάραξαν τότε την ελληνική κοινωνία (Τυχαίο ότι το έργο παίχθηκε ανήμερα των γεγονότων του δικού μας Πολυτεχνείου;) Οι φοιτητές είναι χωρισμένοι σε γλωσσαμύντορες (αρχαϊστές) και μαλλιαρούς (δημοτικιστές). Οι πρώτοι, με τους οποίους έχει ταχθεί και ο σπαρταριστός υπηρέτης μπαρμπα-Γιώργος (Απόστολος Ιωακειμίδης) υπεραμύνονται της γλώσσας των προγόνων και κατεβαίνουν σε διαδηλώσεις εναντίον τής μετάφρασης των αρχαίων τραγωδιών και της Αγίας Γραφής στη σύγχρονη γλώσσα. Ακούγονται πυροβολισμοί και υπάρχουν τραυματίες στην Πανεπιστημίου (και ένας ή δυό νεκροί). Μαζί με την κορύφωση των εξωτερικών γεγονότων έρχεται και η κορύφωση του αισθηματικού δράματος, με τον Τάσο να αυτοπυροβολείται αλλά να σώζεται γιατί την κρίσιμη στιγμή ακούστηκε έξω από την κλειδωμένη πόρτα η φωνή της αγαπημένης και η σφαίρα ξέφυγε από το στόχο: η αγάπη που σώζει!

Φύγαμε από το θέατρο μαγεμένοι από τη βραδυά. Τα γεμάτα ζωή νιάτα στη σκηνή και μαζί τους οι ωραίοι στους ρόλους τους τρεις ενήλικοι μας γοήτευσαν. Πήραμε μαζί μας και το καλλιτεχνικότερο πρόγραμμα που έχει κυκλοφορήσει ποτέ στα βρυξελλιώτικα θεατρικά χρονικά μας – και θα το ζήλευαν και οι καλύτεροι επαγγελματικοί θίασοι. Μπράβο, Αναΐς Νικολιάν! Το 1993 ήμασταν εμείς που εγκαινιάζαμε μια καινούργια μορφή θεατρικού προγράμματος που έχει κρατήσει επιτυχώς μέχρι τώρα. Ήρθε τώρα η σειρά της καινούργιας γενιάς. Αναΐς, μας ξεπέρασες! Και μπράβο επίσης σε όσους ετοίμασαν το δημοσιευόμενο υλικό.

Ένας εξίσου δίκαιος έπαινος για τη διανομή των ρόλων: Ένας βρετανός καθηγητής έλεγε πως αν ο σκηνοθέτης διαλέξει το κατάλληλο έργο και την κατάλληλη διανομή, μπορεί να πάει για ύπνο. Σίγουρα δεν πήγε καθόλου για ύπνο επί πολλούς μήνες ο καταξιωμένος ακόμα μια φορά Τάσος Νυχάς! Μα πώς να μην επιτύχει η διανομή του, όταν επιτέλους ο Αντώνης Καστρισιανάκης (που για πρώτη φορά είχε ανέβει στη σκηνή και διακριθεί στο Θέσπι το 2003, παίζοντας τον πρωθυπουργό του Βυζαντίου λόγιο Μιχαήλ Ψελλό) βρίσκει ένα τόσο ταιριαστό ρόλο και αποδίδει τέλεια το συνδυασμό σοβαρού και κωμικού στοιχείου; Και τι να πώ για τη Μαριάννα Κολυβά (Φανίτσα) που έχει διαπρέψει και σε άλλες παραστάσεις και που δεν άφησε κανέναν ασυγκίνητο στην τρυφερή ιστορία με τον επίσης εξαίρετο αγαπημένο της Τάσο (Νίκος Χατζούδης) – ή για το Σταύρο Αβδούλο που πρόσθεσε στις επιτυχίες του ακόμα μία, με τον έκτακτο ρόλο του «κακού» αρχαιολάτρη Θάνου; Χωρίς να επεκταθώ ονομαστικά στους υπόλοιπους έναν-έναν που υπήρξαν όλοι θαυμάσιοι (μη μπορώντας ωστόσο να μη μνημονεύσω τη Μαρία Πατακιά για την προσαρμογή των στίχων και τη σταθερή αξία του θεάτρου μας Αγγελική Καλλιάνου, που με έκανε να δακρύσω στην παράσταση όταν τη θυμήθηκα να ξεκινά δεκατετράχρονη μαζί μου, μ’έναν ωραίο ρόλο σε μια άλλη αυλή του ελληνικού θεάτρου, την Αυλή των Θαυμάτων του Καμπανέλλη, το 1994), συγχαίρω όλη την ομάδα για τον πολιτισμό που δημιουργεί και αναπτύσσει με τη δράση της και είμαι βέβαιος ότι το έργο θα έχει παρόμοια επιτυχία αν παιχθεί και σε άλλες πόλεις – ή επαναληφθεί στις Βρυξέλλες.

Α.Λ.