Face to Face… με τον Επίσκοπο Ρωγών Ιωσήφ.

Ο Επίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ (1776-1826) ήταν κληρικός, Φιλικός και αγωνιστής της Επανάστασης του 1821. Πριν αρχίσει η τρίτη πολιορκία του Μεσολογγίου είχε ήδη αναδειχθεί σε πνευματικό καθοδηγητή των πολιορκημένων. Το τελικό κείμενο τού σχεδίου της Εξόδου το υπαγόρευσε ο ίδιος ο Ιωσήφ στον Μακεδόνα πολεμιστή Νικόλαο Κασομούλη, ο οποίος και διέσωσε αυτές τις μνήμες γράφοντας τα «Ενθυμήματα Στρατιωτικά». Ο Επίσκοπος, κατά την Έξοδο, ήταν επικεφαλής της τρίτης φάλαγγας με τα γυναικόπαιδα, που οπισθοδρόμησε και αντιστάθηκε επί τρεις ημέρες στο νησάκι του Ανεμόμυλου . Στο τέλος έβαλε φυτίλι στην πυριτιδαποθήκη και ανατινάχθηκε μαζί με συμπολεμιστές και με Τούρκους εισβολείς. Λέγεται ότι δεν πέθανε αμέσως από την έκρηξη. Τον βρήκαν ημιθανή και τον κρέμασαν. Απεβίωσε στις 13 Απριλίου 1826.
Από την Σώτια Μυτιληναίου
________________________
Νιώθω συγκινημένος που ο αγώνας μας για Ελευθερία αποτέλεσε πηγή έμπνευσης και εξυμνήθηκε από μεγάλα πνεύματα όπως ο Ουγκό, ο Ντελακρουά, ο Γκαίτε ενώ ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός συγκλονισμένος από την Έξοδο ξεκίνησε να γράφει το έργο «Ελεύθεροι πολιορκημένοι» που ο ίδιος θεωρούσε το σπουδαιότερο έργο της ζωής του.
Θεώρησα τιμή και υποχρέωσή μου να ενισχύσω την επαναστατική προσπάθεια με κάθε τρόπο και με όλες μου τις δυνάμεις. Για αυτό και αμέσως μετά την χειροτόνησή μου ξεκίνησα να περιοδεύω σε όλη τη Θεσσαλία κηρύττοντας τον Χριστό και την Ελλάδα.
Η πιο ιδιαίτερη και γεμάτη συγκίνηση στιγμή κατά τα διάρκεια του ιερατικού μου βίου ήταν η τέλεση της κηδείας του Αγωνιστή της Ελευθερίας, Μάρκου Μπότσαρη τον Αύγουστο του 1823.
Ο λόγος της πρώτης φυλακίσεως μου ήταν η συμμετοχή μου στο κίνημα αντίστασης κατά των Τούρκων που είχε οργανώσει ο παπά-Ευθύμης Βλαχάβας.
Προς μεγάλη μας απογοήτευση κατά την διάρκεια της πολιορκίας του Μεσολογγίου, δεν είχαμε σημαντική βοήθεια από τους υπόλοιπους Έλληνες, λόγω του εμφυλίου πολέμου. Παρά όμως τις υπέρτερες εχθρικές δυνάμεις, οι 12.000 ψυχές του Μεσολογγίου αντισταθήκαμε καρτερικά επί ένα χρόνο.
Τα Χριστούγεννα του 1825, αμέσως μετά τη λειτουργία έσπευσα στα τείχη για να βοηθήσω στην αναστήλωση τους. Δεν υπήρχε περιθώριο για εορτασμούς και τραπέζια. Ήθελα να είμαι συνεχώς σε επαγρύπνηση για να αποτελώ παράδειγμα και να δίνω κουράγιο στους πιστούς. Είχαμε ήδη μάθει πως από τα μέσα Δεκέμβρη ο Ιμπραήμ είχε φτάσει έξω από την πόλη με 10.000 στρατό και χλεύαζε τον Κιουταχή διότι επί οκτώ μήνες και με 30.000 στρατό δεν μπορούσε να καταλάβει το Μεσολόγγι. 
Δεν μπορώ να βρω πιο εκφραστικά λόγια για να περιγράψω τις δύσκολες συνθήκες της πείνας στη διάρκεια της πολιορκίας του Μεσολογγίου παρά τους στίχους από τους Ελεύθερους πολιορκημένους « Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει. Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι η μάνα το ζηλεύει.»
Η απόφαση της Εξόδου και το σχέδιο για την πραγματοποίηση της διατυπώθηκε καθ’ υπαγόρευσή μου στον πολεμιστή Νικόλαο Κασομούλη, υπογράφτηκε από όλους τους Οπλαρχηγούς και μοιράστηκε σε όλες τις οικογένειες την παραμονή της μεγάλης βραδιάς, στις 9 Απριλίου 1826.
Ήμουν έτοιμος να θυσιάσω τα πάντα. Το μόνο που δε δέχτηκα ήταν να σφαγιαστούν από τα δικά μας χέρια τα γυναικόπαιδα μόνο και μόνο για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων.
«Θεωρούντες εκ τού άλλου ότι μάς εξέλιπεν κάθε ελπίς βοηθείας καί προμηθείας τόσον από τήν θάλασσαν καθώς καί από τήν ξηράν, ώστε νά δυνηθώμεν νά βαστάξωμεν, ενώ ευρισκόμεθα νικηταί τού εχθρού, αποφασίσαμεν ομοφώνως: Η έξοδος μας νά γίνη βράδυ εις τάς δύο ώρας τής νυκτός 10 Απριλίου, ημέρα Σάββατον καί ξημερώνοντας τών Βαΐων, κατά τό εξής σχέδιον, ή έλθη ή δέν έλθη βοήθεια.»
Οι περισσότεροι της φρουράς είχαν βγει ήδη έξω από την πόλη και περίμεναν το σύνθημα του ξεκινήματος. Το σχέδιο όμως προδόθηκε και οι Τουρκοαιγύπτιοι άρχισαν να μας χτυπούν με πυκνά πυρά κανονιών και τουφεκιών. Η μόνη λύση ήταν να κινηθούμε προς τα εμπρός.
Καμία άλλη δύναμη δε θα ήταν ικανή να αναχαιτίσει το χείμαρρο των απελπισμένων πολιορκημένων που όρμησαν με τα γιαταγάνια και τα σπαθιά τους επάνω στις εχθρικές γραμμές. Τα δύο πρώτα σώματα Ελλήνων παρέσερναν στο πέρασμα τους ό,τι εμπόδιο έβρισκαν αφήνοντας πίσω τους πολλούς νεκρούς.
Κατά τη διάρκεια της μεγάλης νύχτας  θάρρος και ανδρεία επέδειξαν πολλές Μεσολογγίτισσες οι οποίες ντυμένες με αντρικές στολές συμμετείχαν στις φάλαγγες της Εξόδου.  
«Οπίσω, οπίσω μωρέ παιδιά» ήταν οι λέξεις που ακούστηκαν ξαφνικά και προκάλεσαν τη σύγχυση στους αγωνιστές. Γυρίσαμε προς τα πίσω για να μπούμε πάλι στη πόλη με τους περισσότερους από τη τρίτη φάλαγγα. Εκεί η σύγκρουση ήταν φονικότατη. Λίγες στιγμές αργότερα ο τόπος τραντάχτηκε από την πρώτη έκρηξη των υπονόμων και τη δεύτερη στην πυριτιδαποθήκη με τον ηρωικό Χρήστο Καψάλη. 
Προτίμησα να πεθάνω ελεύθερος παρά να παραδοθώ. Όταν ύστερα από τρεις μέρες συνεχούς αντίστασης όντας εγκλωβισμένοι στο νησάκι του Ανεμόμυλου χάσαμε κάθε κουράγιο και ελπίδα, πήρα την απόφαση να ανατινάξω την πυριτιδαποθήκη προκειμένου να δώσω ένα τέλος.
Νομίζω πως οι θυσίες μας δεν πήγαν χαμένες αφού μετά τον αγώνα μας, η ντροπή του εμφυλίου πολέμου των προηγούμενων χρόνων εξαγνίστηκε και αναζωπυρώθηκε το κίνημα του φιλελληνισμού σε ολόκληρη την Ευρώπη με αποτέλεσμα να ξεσηκωθεί μία αληθινή «σταυροφορία» για την απελευθέρωση του Έθνους.
Ελπίζω οι αγώνες και οι θυσίες μας να είναι σύμβολο λεβεντιάς και αξιοπρέπειας για να διδάξουν τις επόμενες γενιές.