Ηλεκτρικά κεριά σε μανουάλια με…κερματοδέκτες

 Ταξιδεύοντας -εκτός των άλλων- γνωρίζεις. Τα παλιά και τα καινούργια. Βλέπεις τα όσα έμειναν, όσα χάνονται ή χάθηκαν αλλά και τα όσα ήλθαν ή αρχίζουν να έρχονται. Κι αφού βλέπεις, άλλες φορές εγκρίνεις, άλλες φορές απορρίπτεις κι άλλες φορές απλώς προσπερνάς. Ταξίδι είναι η στάση, ταξίδι είναι και το πέρασμα. Υποκειμενικά είναι όλα. Όπως και η εξέλιξη.
Μην πάει ο νους σας αλλού. Ένα ταξιδιωτικό με θέμα τα κεριά στις εκκλησίες θα γράψω παρακάτω. Και για τα μανουάλια. Όπως τα θυμάμαι από παλιά ταξίδια μου και όπως τα γνώρισα στα φετινά μου. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Η χρήση της φωτιάς στο θρησκευτικό τελετουργικό είναι πολύ παλιά. Στον Χριστιανισμό τα κεριά «άναψαν» για πρώτη φορά με το ξεκίνημα. Οι πρώτοι Χριστιανοί προσεύχονταν κρυφά. Συνήθως βράδυ και πολλές φορές κρυμμένοι σε υπόγεια και κατακόμβες, επειδή αντιμετώπιζαν συνθήκες διωγμού. Κάπως έτσι άρχισαν να ανάβουν κεριά και καντήλια για λόγους πρακτικούς. Για να βλέπουν τι κάνουν, μετριάζοντας το σκοτάδι.
Στη συνέχεια, με την καθιέρωση των Κανόνων της Εκκλησίας, το άναμμα των κεριών στον Ιερό Ναό απέκτησε συμβολισμούς. Μεταξύ άλλων και μιας συμβολικής «θυσίας». Για έκφραση και αναζωπύρωση πίστης, για τη θρησκευτική λατρεία, για την τελετή, στη μνήμη ενός χαμένου προσώπου, για να πραγματοποιηθεί μια η ευχή αλλά και  ως ανταπόδοση επειδή εκπληρώθηκε μια ευχή.
Όλοι, λίγο-πολύ, στη διάρκεια κάποιου ταξιδιού πήγαμε και σε μια Εκκλησία, σε ένα απλό ή παράμερο εκκλησάκι, σε ένα Μοναστήρι. Εκεί ανάψαμε ένα κερί. Για κάποιο λόγο, επειδή έτσι το νιώσαμε, ίσως και επειδή το έκαναν όλοι οι άλλοι. Ανάψαμε κεριά σε εκκλησίες πόλεων και χωριών, σε νησιά, σε κορυφές βουνών και σε γκρεμίδια. Κεριά απλά αλλά και κεριά φανταχτερά. Κεριά διάφορα που σε κάθε περίπτωση η φλόγα τους είχε κάτι να συμβολίσει, κάτι να βγάλει από μέσα μας αλλά και να φέρει προς τα μέσα μας ως αντανάκλαση.

Κεριά και… ταξίδια

Είμαι σίγουρος ότι διαβάζοντας αυτές τις γραμμές, αν σκαλίσετε τη μνήμη σας, θα θυμηθείτε παρόμοιες εικόνες από ταξίδια σας.
Εγώ για παράδειγμα, θυμάμαι μια πολυήμερη επίσκεψή μου στην έρημο του Αθωνικού δάσους. Σε μέρη όπου συχνά συναντάς Άγιους που νιώθουν αμαρτωλοί και κάποιες φορές αμαρτωλούς που νομίζουν ότι αγιάζουν. Καρυές και Πρωτάτο, Μονή Εσφιγμένου, Σιμωνόπετρα, Μεγίστη Λαύρα, Βατοπέδι, Ιβήρων, Άγιος Παντελεήμονας. Εκεί το άναμμα του κεριού ανάμεσα στα Θεόπνευστα έδινε ένα ξεχωριστό συναίσθημα. Στον προσκυνητή αλλά και στον απλό οδοιπόρο.
Διαφορετική βέβαια είναι η αίσθηση όταν συναντάς απλά μοναχικά εκκλησάκια και ανάβεις το κερί για να επιβεβαιώσεις ότι κι εκεί στο πουθενά, η παρουσία είναι ζωντανή. Όπως έκανα κάποτε σ' ένα ταπεινό ξωκλήσι των ξυλοκόπων στα «Πριόνια» του Βέρμιου, κοντά στα 2 χιλιάδες μέτρα ψηλά ή σ' ένα άλλο του Αιγαίου κοντά στους «Κολλυβάδες» της Παναγιάς της Εικονίστριας στη Σκιάθο.
Κι αν στα ταξίδια σε περιοχές με Ορθόδοξους ναούς, το άναμμα ενός κεριού συνοδεύονταν κι από μια ξεχωριστή “διαδικασία”, στα ταξίδια σε περιοχές με Καθολικούς ναούς αυτό άλλαζε. Ο συμβολισμός σίγουρα παρέμενε ο ίδιος, όμως τα κεριά ήταν διαφορετικά κι αυτό προκαλούσε -αρχικά τουλάχιστον- ένα διαφορετικό συναίσθημα.
Ήταν το διαφορετικό είδος του κεριού που το προκαλούσε. Διότι αλλιώς είναι να μαθαίνεις να ανάβεις το κλασικό κεράκι των Ορθόδοξων κι αλλιώς είναι να παίρνεις ένα μικρό κερί τύπου “ρεσώ” για να το ανάψεις σε μια εκκλησία, ακουμπώντας το σε ένα “έπιπλο” αντί να το βυθίσεις μέσα σε άμμο, σε κλασσικό μανουάλι. Γι’ αυτό, αλλιώς μου πρωτοφάνηκε όταν άναψα ένα τέτοιο κερί στον Καθεδρικό της Ιεράς Σινδόνης του Τορίνο ή όταν έκανα το ίδιο στον Καθεδρικό που ίδρυσε ο Άγιος Βιργίλιος του Salzburg, μόλις λίγα μέτρα παραδίπλα από το σημείο της βάπτισης του Mozart.
Μετά συνηθίζεις. Σέβεσαι την κάθε παράδοση. Το επαναλαμβάνεις και το συνηθίζεις. Παντού. Είτε ανάβοντας κερί στον επιβλητικό προστάτη των Βρυξελλών Άγιο Μιχαήλ, είτε στα εντυπωσιακά λαμπερά του Αββαείου του Μελκ της Αυστρίας, είτε στο πέτρινο παρεκκλήσι του Κάστρου των σύγχρονων του απελευθερωτή ιππότη William Wallace στο Stirling της Σκωτίας. Παντού αντιλαμβάνεσαι πως σημασία έχει να κάνεις τη “θυσία” και λίγο σε νοιάζει αν το κερί είναι από μέλισσα, αν είναι απλό, μακρόστενο ή σε “κυπελάκι”. Όπως επίσης συνηθίζεις και στην ιδέα ότι κάποιες φορές τα κεριά είναι το άλλοθι. Τόσο γι’αυτούς που σου τα δίνουν, όσο και για σένα τον ίδιο που τα ανάβεις.

Ανακαλύπτοντας τις εξελίξεις στο φετινό ταξίδι

Φέτος όμως, ταξιδεύοντας στην Ιβηρική, ένιωσα κάτι ασυνήθιστο, σε σχέση με τα μέχρι τώρα ταξίδια μου σε μέρη με εκκλησίες.
Είχα την εντύπωση πως είχα δει ακόμη και την τελευταία εξέλιξη στον «χώρο» των εκκλησιάτικων κεριών. Δηλαδή τα ηλεκτρικά κεριά. Και εννοώ τα «επιτραπέζιου» τύπου ηλεκτρικά κεριά που εδώ και χρόνια συναντάς σε Καθολικές Εκκλησίες. Αυτά που φωτίζουν σαν κάτι χριστουγεννιάτικα led φωτάκια. Μερικά ακόμη και με ψεύτικο «λιώσιμο» κάτω από το λαμπάκι, για να θυμίζουν αληθινό κερί που δακρύζει από τη φλόγα. Τοποθετημένα κατά σειρά -σε σταθερή βάση- επάνω σε μανουάλι-έπιπλο, πατούσες ένα κουμπί και το κερί σου άναβε. Μαζί τους και το κουτί για να ρίξεις τον οβολό σου, αν ήθελες και όσο ήθελες. Τόσο απλά, τόσο «σύγχρονα». Ούτε άμμος, ούτε λιωμένα. Μόνο λαμπάκια, ηλεκτρικό και κουμπιά. Που αν κάτι πήγαινε «στραβά» νομίζω πως δεν θα έρχονταν ο νεωκόρος για να το συμμαζέψει αλλά ο ηλεκτρολόγος.

Και πάνω που νόμιζα πως με τα παραπάνω, όλα τα είδα, ταξιδεύοντας φέτος το καλοκαίρι είδα τα νεώτερα. Εντυπωσιακό…
Τα μανουάλια-έπιπλα με τα ηλεκτρικά κεράκια εξελίχθηκαν. Μπορεί να παρέμειναν στην προηγούμενη μορφή τους αλλά προσαρμόσθηκαν στη «φιλοσοφία» που έχουν (ας πούμε) τα… μηχανήματα έκδοσης εισιτηρίων.
Για να το περιγράψω πιο «κατανοητά», τα μανουάλια με τα σταθερά ηλεκτρικά κεριά επάνω τους απέκτησαν …κερματοδέκτη.
Κάθε ηλεκτρικό κερί για να ανάψει κοστίζει δέκα σεντς (0,10 ευρώ). Ρίχνεις λοιπόν δέκα σεντς στη σχισμή της εγκατάστασης και αυτόματα ανάβει το ηλεκτρικό κερί σου. Εάν ρίξεις μισό ευρώ ανάβουν πέντε κεριά, αν ρίξεις 1 ευρώ ανάβουν δέκα, αν ρίξεις 2 ευρώ ανάβουν είκοσι. Ρίχνοντας περισσότερα κέρματα, ανάβουν περισσότερα κεριά, αντίστοιχης αξίας. Για κάποιο χρονικό διάστημα και μετά ξανασβήνουν. Για να έλθει ο επόμενος. Κι αν δεν έχεις ευρώ, δεν έχεις και κερί. Κάτι σαν το… “ουκ αν λάβεις παρά του μη έχοντος”.
Είδα όμως και άλλα μανουάλια ηλεκτρικών κεριών με κερματοδέκτες, όπου το ακριβές ποσό δεν αποτελεί προϋπόθεση. Σ' αυτά ρίχνεις ότι ποσό θέλεις κι ανάβει ένα μόνο κερί. Εκεί εφαρμόζεται το “ότι προαιρείστε”.
Πάντως περίπτωση που να ρίχνεις παραπάνω χρήματα από τα διαθέσιμα για άναμμα κεριού και να παίρνεις ρέστα, δεν συνάντησα. Υποδοχή για χαρτονομίσματα ή για πιστωτική κάρτα δεν είδα. Υποθέτω όμως ότι όλα αυτά είναι πλέον θέμα χρόνου.

Σύγχρονες εφευρέσεις, καινούργιες επινοήσεις, εκεί που κάποτε διδάχθηκε ο αγγελικός λόγος του Θωμά Ακινάτη. Τις ανακαλύπτεις με τα ταξίδια. Εξαρτάται βέβαια με τι μάτια βλέπεις τα ταξίδια σου. Εμένα τουλάχιστον, αυτά μου έκαναν εντύπωση, περισσότερο από τους ήλιους, τις θάλασσες, τα φεγγάρια και τα ποτάμια. Γι αυτό επιστρέφοντας διάβασα και βρήκα ότι υπάρχουν παρόμοια και σε άλλες Καθολικές χώρες. Σε πολλές και από χρόνια. Φαίνεται πως έμεινα πίσω αλλά δεν ξαφνιάστηκα. Η Καθολική Εκκλησία είναι γνωστή και για τις προοδευτικές ιδέες και για τις καινοτομίες της. Το θέμα είναι -ίσως- το κατά πόσο εμπλέκονται το συναίσθημα με την αισθητική.
Είναι η εξέλιξη σκέφτηκα, κρατώντας μέσα μου τις εντυπώσεις (και τις απόψεις περί αυτού). Και προσπέρασα. Ο καθένας μπορεί να σκεφτεί ότι θέλει και να το εκτιμήσει ανάλογα. Περί ορέξεως κολοκυθόπιτα δηλαδή.
Μόνο που για επίλογο, θα ήθελα να εκφράσω μια άποψη. Αρνούμαι την ύπαρξη οποιασδήποτε απαγόρευσης προς τον πιστό που θέλει να ανάψει κανονικό, ηλεκτρικό ή άλλο κερί, για την πίστη του, για την ευχή και τη “θυσία” του, εφόσον δεν έχει ούτε “φράγκο” να διαθέσει γι αυτό.