Ξενάγηση στην κυψέλη της APIVITA: 35 ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ

Περίμενα μεγάλα πράγματα από την APIVITA. Ήδη από την προετοιμασία που έκανα για την συνάντηση είχα διαβάσει και είχα ακούσει για τα βραβεία και την επιτυχία της εταιρείας. Πήγα λοιπόν προετοιμασμένη για κάτι εντυπωσιακό και ήμουν σίγουρη ότι δύσκολα θα με εξέπλητταν. Ή έτσι νόμιζα, τουλάχιστον.

‘Αρχισα να υποψιάζομαι ότι έκανα λάθος όταν έφτασα μπροστά στη πύλη του εργοστασίου. Κατεβήκαμε με τον Δημήτρη από το αυτοκίνητο και πλησίασα στην είσοδο με την όπισθεν, κοιτώντας με περιέργεια έναν μικρό λόφο ακριβώς απέναντι από το εργοστάσιο. “Τα μελίσσια μας”, μου έλυσε την απορία ο κ. Τσουκαλάς, “Ετοιμάζουμε και ειδικό χώρο μόνο για είδη υπό εξαφάνιση”.

Σπάνια συναντά κανείς ανθρώπους που πραγματικά απολαμβάνουν τη δουλειά τους, είναι λίγοι και τυχεροί. Όχι όσο τυχερή ήμουν εγώ όμως εκείνη τη Δευτέρα, τελευταία μέρα αγαπημένου ελληνικού τριημέρου, που είχα για οδηγό στην prive ξενάγηση μου τον κ. Τάσο Τσουκαλά MSc, που θυσίασε με πρωτοφανή προθυμία την αργία του για να μοιραστεί μαζί μου τις γνώσεις, και το πάθος του για το έργο της APIVITA.

Αρχιτεκτονικό επίτευγμα

“Φως, διαφάνεια και Ελλάδα”, αυτά διάβαζα σε άρθρα που περιέγραφαν το εργοστάσιο, και περνώντας την πόρτα κατάλαβα γιατί θα διάλεγε κανείς αυτές τις λέξεις.  Θυμίζει κάτι από “concept car”, αυτά τα εξωπραγματικά σχέδια που περιμένουμε να δούμε στους δρόμους σε 20 χρόνια από τώρα, αλλά μοιάζουν σχεδόν εξωγήινα για την παγκόσμια αγορά του 2014. Πόσο μάλλον για την Ελλάδα του 2007.

Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός, έχει κάτι το φουτουριστικό, το μοντέρνα μινιμαλιστικό, αλλά κατά ένα περίεργο τρόπο καταφέρνει να διατηρήσει μία έντονη αίσθηση ελληνικής παράδοσης, την εκλεπτισμένη, καλλίγραμμη, αρχαιοελληνική εκδοχή της, αποφεύγοντας αυστηρά κάθε φολκλορική νότα. Υπάρχει μία ευχάριστη οπτική άνεση στους εσωτερικούς χώρους, καθώς κάθε γωνιά και κάθε γραφείο επικοινωνεί οπτικά με το εσωτερικό και το εξωτερικό περιβάλλον, και είναι αυτό το διαμπερές, το “see through” στοιχείο κάνει το κτήριο να εκπέμπει ένα αίσθημα ελευθερίας και ηρεμίας. Αυτός άλλωστε ήταν και ο στόχος των αρχιτεκτόνων και του ίδιου του κ. Κουτσιανά, όπως με διαβεβαίωσε ο κ. Τσουκαλάς.

Κι αν το design είναι αισθητικά εντυπωσιακό, η στρατηγική πίσω από αυτό, το raison d’ être του, αν θέλετε, κυμαίνεται στα όρια της επιστημονικής φαντασίας και του οικονομικά βιώσιμου. Βλέπετε, οι εγκαταστάσεις της APIVITA δεν είναι απλά ένα στολίδι, ένα κόλπο έξυπνου marketing, είναι στην κόψη της τελευταίας τεχνολογίας, εφαρμόζοντας πιστοποιημένες μεθόδους εξοικονόμησης ενέργειας, μεγιστοποίησης απόδοσης και γεωθερμικής υποδομής.

Για να πάρετε μία ιδέα, μόνο με τα 14000 τρέχοντα μέτρα διασωληνώσεων, το εργοστάσιο καλύπτει το 12% των ενεργειακών του αναγκών, ενώ μαζί με τα υπόλοιπα συστήματα του, φτάνει το 30% αυτονομίας και με τις προγραμματισμένες περαιτέρω παρεμβάσεις για τα επόμενα 5 χρόνια, αναμένεται να φτάσει το 50%. Είναι τέτοια στατιστικά επιχειρήματα που πείθουν ακόμα και το πολυφορεμένο στερεότυπο του κυνικού καπιταλιστή,  και του αδίστακτου επιχειρηματία, ότι το “Πράσινο”, δεν είναι μόνο ένα καλό διαφημιστικό τρικ για την προώθηση του image του καλού Σαμαρείτη.

Επόμενη στάση, ήταν οι χώροι παραγωγής. Χαμογελαστός, επέμενε για ώρα ο δύστυχος ο ξεναγός μου ότι τα μηχανήματα που μου έδειχνε ήταν πλήρως λειτουργικά, αλλά εγώ τον κοίταζα στραβά και φιλύποπτα. Ήταν όλα τόσο πεντακάθαρα, τόσο αστραφτερά, που έμοιαζαν αχρησιμοποίητα, ψεύτικα, σαν ένα προσεκτικά στημένο σκηνικό ταινίας.

Με ένα τεράστιο παράθυρο στην εμπρόσθια όψη, ο χώρος παραγωγής, θύμιζε περισσότερο ανοιχτή κουζίνα σε εστιατόριο, και σίγουρα δεν έμοιαζε σε τίποτα με την καρδιά ενός εργοστασίου εν λειτουργία. “Κατασκευάστηκε τηρώντας όλες τις προδιαγραφές του FDA και αποφασίσαμε να το σχεδιάσουμε έτσι για να μπορεί ο επισκέπτης να βλέπει live την παραγωγική διαδικασία. Είναι μέρος όλης της φιλοσοφίας διαφάνειας που ακολουθούμε. Αν δεν έχεις τίποτα να κρύψεις, αν είσαι περήφανος για τη δουλειά σου, γιατί να μην την προβάλλεις με όποιον τρόπο μπορείς;”, με έπεισε τελικά ο κ. Τσουκαλάς.

Ήθος

Η APIVITA όμως φαίνεται ότι δεν είναι απλά μία ακόμα επιχείρηση με μοναδική εμμονή το κέρδος και το “bottom line” . Έχει μία αυστηρή και ξεκάθαρη φιλοσοφία, βασίζεται σε αρχές και ηθική και το αποδεικνύει εμπράκτως. Είναι οι σχετικά μικρές κινήσεις που κάνουν τη διαφορά: Πάρτε για παράδειγμα τις ελιές, τα δέντρα που υπήρχαν στην έκταση και έπρεπε να μετακινηθούν όταν ξεκίνησε να χτίζεται το εργοστάσιο. Οι περισσότεροι θα τα ξερίζωναν και αν αργότερα έβλεπαν ότι θα ταίριαζαν δυο-τρεις ελιές με τη διακόσμηση, απλά θα αγόραζαν καινούργιες. Η APIVITA διατήρησε τις αρχικές ελιές σε ειδικές συνθήκες σε φυτώριο, σημείωσε τον προσανατολισμό τους, και 4 χρόνια μετά, όταν τελείωσαν οι εργασίες, έχοντας προβλέψει για αυτές στα σχέδια των εγκαταστάσεων, τις ξαναφύτεψε εκεί που τις βρήκε.

Διαπαιδαγώγιση

Η APIVITA έχει “πελάτες”, όχι καταναλωτές, επέμεινε ο κ. Τσούκαλας, και ομολογώ, δεν κατάλαβα την ιδιαίτερη σημασία της διάκρισης αμέσως. Όταν όμως μου ανέπτυξε την στρατηγική πωλήσεων και marketing άρχισε να ξεκαθαρίζει το τοπίο: “Στόχος μας είναι η διαπαιδαγώγηση, όχι η επιφανειακή διαφήμιση”, εξήγησε. “Αυτό που θέλουμε, είναι να μάθει το κοινό γιατί ορισμένα προϊόντα είναι καλύτερα, τι ακριβώς προσφέρουν, από που προέρχονται και πως κατασκευάζονται. Με άλλα λόγια, θέλουμε ο πελάτης να είναι σε θέση να λαμβάνει ενημερωμένες αποφάσεις, που μπορεί να υπερασπιστεί με άρτια επιχειρήματα, να ξέρει ακριβώς γιατί κάνει την κάθε επιλογή, να λειτουργεί συνειδητά… Και μετά, ας αποφασίσει μόνος του αν του ταιριάζει το δικό μας προϊόν ή όχι.”

Γι αυτό άλλωστε και το ίδιο το εργοστάσιο έχει σχεδιαστεί για να είναι ανοιχτό και προσβάσιμο σε επισκέπτες, και με το αμφιθέατρο του, το ζωντανό μουσείο μελισσοκομίας και την ανοιχτή βιβλιοθήκη που ετοιμάζουν, μοιάζει περισσότερο με ένα κέντρο πληροφόρησης, έναν ιδανικό προορισμό σχολικών εκδρομών, και δεν θυμίζει σε τίποτα μία τυπική, άψυχη μονάδα βιομηχανικής παραγωγής.

Ανθρωποκεντρισμός

Όταν έφτασε η συζήτηση στο ανθρώπινο δυναμικό της εταιρείας, είχα μάθει ήδη για τον σεβασμό που έδειξαν στις μέλισσες και τις ελιές, οπότε δεν μου είχε μείνει χώρος για δυσπιστία όταν ο κ. Τσουκαλάς με ξενάγησε στο γυμναστήριο που ολοκληρώνουν για τους εργαζόμενους του και στο χώρο εστίασης τους, με την κουζίνα που χρησιμοποιεί μόνο βιολογικά υλικά και φρέσκα αρωματικά, συλλέγοντας ότι χρειάζονται κατευθείαν από τα φυτά του κήπου μυρωδικών των εγκαταστάσεων.

Αλλά εκτός από τις πινελιές ευαισθησίας, η σημασία στον ανθρώπινο παράγοντα φαίνεται και στις πιο “ψυχρές” επιχειρηματικές τους αποφάσεις. Στην περίοδο της κρίσης, όταν όλες οι εταιρείες αντέδρασαν με μαζικές περικοπές και απολύσεις, η APIVITA πήρε το ρίσκο να πάει κόντρα στο ρεύμα: Απάντησε με προσλήψεις!
“Κάθε άλλη κίνηση ξεκινά ένα φαύλο κύκλο. Με τις απολύσεις και τις μειώσεις μισθών, καταρρέει τελικά μία οργάνωση εκ των έσω, χάνει το δρόμο της και τους στόχους της και στο τέλος φτάνει μόνη της στην καταστροφή που φοβόταν, χωρίς την βοήθεια της κρίσης”., σχολίασε ο κ.Τσουκαλάς.

Zoom-in στην Ασία

Με ένα μαγαζί στην Ελλάδα κι άλλο ένα στην Ισπανία, με 35 εργαζόμενους, αλλά 10 καταστήματα στην Ιαπωνία και 70 υπαλλήλους, απλά έπρεπε να ρωτήσω: “Γιατί;” Τι βρήκαν στην Ιαπωνία; Μύθος ήταν αυτό που μας έλεγαν τόσα χρόνια, ότι πρόκειται για μία από τις πιο δύσκολες αγορές για ευρωπαϊκές εταιρείες;
Ναι και όχι, από ότι φαίνεται. Η Ιαπωνία παρουσιάζει πράγματι τις δυσκολίες για τις οποίες μας έχουν προειδοποιήσει οι ειδικοί marketολόγοι, προβλήματα branding για τους ευρωπαίους και σχετικής τοποθέτησης για την εισαγωγή και την παραμονή στην αγορά και τόσα ακόμα. Όμως έχει και ευκαιρίες που πολλοί αγνοούν, με τις πρόσφατες εξελίξεις να έχουν προκαλέσει τεκτονικές μετατοπίσεις στο  “συλλογικό συνειδητό” και στην νοοτροπία του μέσου Ιάπωνα καταναλωτή.

Βλέπετε, τα αποτελέσματα της Fukushima μόλις πρόσφατα έχουν αρχίσει να γίνονται αντιληπτά σε επίπεδο αγοράς. Η καταστροφή άλλαξε για πάντα την Ιαπωνική αγορά, επαναπροσδιορίζοντας προτεραιότητες και ανάγκες. Αν έχει κανείς την τύχη/ατυχία να επιβιώσει ένα από τα χειρότερα πυρηνικά ατυχήματα της ανθρώπινης ιστορίας, αναμενόμενο είναι να το σκεφτεί λιγάκι πιο σοβαρά το πράγμα την επόμενη φορά που κάποιος θα του μιλήσει για βιώσιμες διαδικασίες παραγωγής και φυσικά προϊόντα χωρίς καρκινογόνα συντηρητικά και τοξικές ουσίες. Έτσι, όσο η Ευρώπη αγοράζει “organic” και ¨βιολογικά”, συχνά χωρίς να καταλαβαίνει τι σημαίνει η ορολογία, επειδή είναι “trendy” και “το πράσινο φοριέται πολύ αυτή τη σαιζόν”, οι Ιάπωνες φαίνεται ανακάλυψαν την πραγματική αξία εταιριών όπως η APIVITA και απάντησαν μαζικά στο κάλεσμα για την επιστροφή στην φύση.

Hθικά δίδαγματα

• Οι όροι “ελληνική υπεύθυνη επιχειρηματικότητα” και “βιώσιμη ανταγωνιστικότητα”  δεν είναι σχήματα οξύμωρα.

• Ότι λάμπει δεν είναι χρυσός, και ότι έχει ταμπέλα “βιολογικό” δεν είναι πάντα, γι αυτό πρέπει να μάθουμε να διαβάζουμε τα μικρά γράμματα της πίσω ετικέτας. Γι αυτό τα έβαλε το FDA και η ΕΕ εκεί, για να τα διαβάζουμε.

•  Για να πετύχει κανείς και να βγει νικητής από την ζούγκλα της παγκοσμιοποιημένης αγοράς  δεν χρειάζεται να πατήσει επί πτωμάτων, ούτε ανθρώπων, ούτε ελιών, ούτε μελισσών. Υπάρχει χώρος για όλους κι όλοι οι καλοί χωράνε.

• Μπορούμε να σταματήσουμε πια να γελάμε με τους “πράσινους” φίλους μας και το μπανάλ στερεότυπο του αφελή, αγαθιάρη οικολόγου που θέλει να σώσει τα δελφίνια και να ελευθερώσει τον Ουίλι, γιατί την θέση του σήμερα έχει πάρει ένα καινούργιο είδος, ο επιχειρηματίας με την οικολογική συνείδηση, που θέλει να σώσει την ανταγωνιστικότητα και την οικονομία και να συμβάλλει στις εξαγωγές της χώρας. Και αυτός δεν σηκώνει αστεία.

• Μικρές αλλαγές, μικρές σκέψεις, μικρές κινήσεις, φέρνουν καμιά φορά μεγάλα αποτελέσματα.
Τέτοιες ιδέες συχνά ακούγονται παράλογες και αυτοκαταστροφικές στην αρχή, όμως ξεκινούν να βγάζουν νόημα μόλις βρει κανείς το θάρρος να κάνει το πρώτο βήμα. Όπως η ιδέα της Νίκης και του Νίκου Κουτσιανά, πριν 35 χρόνια, να δοκιμάσουν για πρώτη μικρά να πουλήσουν ένα αντιβακτηριδιακό σαπούνι, από πρόπολη και θυμάρι, πηγαίνοντας από πόρτα σε πόρτα, προσπαθώντας να πείσουν άλλους φαρμακοποιούς να αγοράσουν ένα μαύρο σαπούνι. Ή όπως η δική μου ιδέα, πριν λίγες μέρες, να μπω στην καρδιά της APIVITA, στην καρδιά της Κυψέλης, όντας αλλεργική στις μέλισσες.

Τα προϊόντα της APIVITA διατίθενται σε ευρύτατο δίκτυο φαρμακείων, με εκατοντάδες σημεία πώλησης σε όλο το Βέλγιο, αλλά και online: www.apivita.com

photo credit: Δημήτρης Ναυρίδης / Newsville.be