Το μέλλον της ευρωπαϊκής αεροπορίας: βιώσιμα καύσιμα, καινοτομία και “έξυπνα” αεροδρόμια

Η αεροπορία αποτελεί έναν από τους βασικούς κινητήριους μοχλούς της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας. Καθημερινά, εκατοντάδες πτήσεις διασχίζουν τον ευρωπαϊκό εναέριο χώρο, ο οποίος είναι πιο πολυσύχναστος από ποτέ. Ωστόσο, για να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις, ο κλάδος χρειάζεται να επιταχύνει τον μετασχηματισμό του – τόσο σε ό,τι αφορά τη βιωσιμότητα όσο και την ψηφιοποίηση των διαδικασιών στα αεροδρόμια.

Άνοδος στον τουρισμό και στις πτήσεις

Όπως τόνισε η Tânia Cardoso Simões, διευθύντρια Μετασχηματισμού Αεροπορίας στη EUROCONTROL, στο Global Tourism Forum (GTF) που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 20–21 Οκτωβρίου, «το καλοκαίρι του 2025 σημειώθηκαν κατά μέσο όρο 35.000 πτήσεις την ημέρα στο ευρωπαϊκό δίκτυο — αριθμός αυξημένος κατά 1% σε σχέση με το 2019».

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της EUROCONTROL, ο ευρωπαϊκός εναέριος χώρος αναμένεται να φτάσει τα 11 εκατομμύρια πτήσεις μέχρι το τέλος του 2025, με πρόβλεψη για 11,4 εκατομμύρια το 2026 και 12,4 εκατομμύρια έως το 2031.

Ταυτόχρονα, τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι οι διανυκτερεύσεις σε τουριστικά καταλύματα της Ε.Ε. έφτασαν τα 1,279 δισ. το πρώτο εξάμηνο του 2025, σημειώνοντας άνοδο 2,3% σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2024. Οι αλλοδαποί ταξιδιώτες αντιστοιχούν σχεδόν στο μισό αυτών των διανυκτερεύσεων, με Μάλτα, Κύπρο και Κροατία να καταγράφουν τα υψηλότερα ποσοστά.

Νέα εμπειρία αεροδρομίου

Για να αντεπεξέλθουν στην αυξανόμενη επιβατική κίνηση και την πίεση στο προσωπικό, τα αεροδρόμια χρειάζονται ριζικές αλλαγές.
Ο Paul Griffiths, διευθύνων σύμβουλος των Dubai Airports, πρότεινε την ενοποίηση των διαδικασιών «check-in, ελέγχου διαβατηρίων και ασφάλειας σε μια ενιαία, αδιάκοπη διαδικασία». Όπως σημείωσε, κάτι τέτοιο θα αύξανε τη χωρητικότητα των αεροδρομίων και θα βελτίωνε την αγοραστική συμπεριφορά των επιβατών:
«Αν ολοκληρώνεις τον έλεγχο σε λίγα λεπτά, είσαι πιο χαλαρός και πρόθυμος να ξοδέψεις», σχολίασε με χιούμορ.

Ο Griffiths τόνισε επίσης ότι πέρα από την υποδομή, η φιλοξενία παραμένει κρίσιμος παράγοντας:
«Αν το προσωπικό εκπαιδευτεί σωστά, μπορούμε να προσφέρουμε μια πραγματική εμπειρία φιλοξενίας. Πρέπει να επικοινωνούμε με τον κάθε ταξιδιώτη ατομικά και να του εμπνέουμε εμπιστοσύνη».

Βιώσιμα καύσιμα και νέες τεχνολογίες

Η μείωση των εκπομπών είναι κορυφαία προτεραιότητα. Τα Sustainable Aviation Fuels (SAF) μπορούν να μειώσουν τις εκπομπές άνθρακα έως και 80%, σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Αερομεταφορών (IATA). Παράγονται από ανακυκλωμένα έλαια, λίπη, αστικά απόβλητα και μη βρώσιμες καλλιέργειες.

Ο Griffiths εξήγησε ότι «πρέπει να ενθαρρύνουμε την παραγωγή SAF. Στόχος μας είναι έως το 2032 τα βιώσιμα καύσιμα να αποτελούν σημαντικό μέρος της συνολικής κατανάλωσης».

Τον Ιούλιο του 2025, φορείς της αεροπορικής βιομηχανίας, προμηθευτές καυσίμων και μεταφορικές εταιρείες, μέσω της πρωτοβουλίας DESTINATION 2050, υπέγραψαν κοινό αίτημα για επιτάχυνση πολιτικών που θα μειώσουν το επενδυτικό ρίσκο, θα γεφυρώσουν το κόστος μεταξύ συμβατικών και βιώσιμων καυσίμων και θα δημιουργήσουν σταθερό ρυθμιστικό πλαίσιο για τη μαζική παραγωγή SAF.

Η Simões συμπλήρωσε ότι και άλλες τεχνολογίες, όπως η καύση υδρογόνου και οι ηλεκτρικές μπαταρίες, μπορούν να συμβάλουν σε πιο βιώσιμες πτήσεις. Η καύση υδρογόνου λειτουργεί παρόμοια με τα συμβατικά καύσιμα, αλλά εκπέμπει μόνο υδρατμούς. Ωστόσο, η αποθήκευσή του απαιτεί κρυογενικές δεξαμενές στους –253°C, γεγονός που θα επιβάλλει ριζικό επανασχεδιασμό των αεροσκαφών.

Παρά τις δυσκολίες, η Airbus έχει ήδη δημοσιοποιήσει σχέδια για ηλεκτρικό, υδρογονοκίνητο αεροσκάφος, με δοκιμαστική πτήση που πλέον αναμένεται προς τα τέλη της δεκαετίας (αντί του αρχικού στόχου για το 2035).

Παράλληλα, τα αεροδρόμια καλούνται να γίνουν πιο “πράσινα” και ενεργειακά αυτόνομα. Όπως ανέφερε ο Griffiths, «κάθε επιφάνεια των Dubai Airports θα καλυφθεί με ηλιακούς συλλέκτες», ώστε να παράγουν την ενέργεια που χρειάζονται για τη λειτουργία τους.

Τεχνητή νοημοσύνη και αυτοματοποίηση

Η τεχνητή νοημοσύνη (AI) και η ψηφιακή αεροπορία αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες του μέλλοντος.
Ο Frederico Fernandes, CEO της WIZE, εξήγησε ότι στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η AI ήδη παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο τις ομάδες που εργάζονται γύρω από ένα αεροσκάφος — από τον ανεφοδιασμό και τη συντήρηση μέχρι την επιβίβαση. Η τεχνολογία αυτή βοηθά το κέντρο επιχειρήσεων να συντονίζει άμεσα όλες τις διαδικασίες.

Η AI χρησιμοποιείται επίσης στη διαχείριση αποσκευών, μειώνοντας σημαντικά τις απώλειες το 2024, ενώ στο Λονδίνο Heathrow δοκιμάζεται σύστημα εναέριας κυκλοφορίας με τεχνητή νοημοσύνη, που υποστηρίζει, αλλά δεν αντικαθιστά τους ανθρώπινους ελεγκτές.

Όπως σημειώνει ο Fernandes, «πολλοί με ρωτούν αν η AI θα γίνει ποτέ πιλότος. Η απάντηση είναι απλή: απολύτως όχι». Η εταιρεία του, ωστόσο, είναι η πρώτη παγκοσμίως που προσφέρει εκπαίδευση πιλότων μέσω πλατφόρμας AI. «Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να συμπληρώνει τον άνθρωπο – όχι να παίρνει αποφάσεις στη θέση του», πρόσθεσε.

Ένας νέος ουρανός

Για την Τάνια Καρντόζο Σιμόες, το μέλλον της ευρωπαϊκής αεροπορίας είναι αισιόδοξο:
«Οραματίζομαι έναν ουρανό όπου τα αεροσκάφη πετούν αθόρυβα, με καθαρή ενέργεια· αεροδρόμια που παράγουν περισσότερη ενέργεια απ’ όση καταναλώνουν· και πτήσεις που δεν σπαταλούν ούτε καύσιμο, ούτε χρόνο».

L’avenir de l’aviation européenne : carburants durables, innovation et aéroports intelligents

Le secteur aérien européen est en pleine transformation. Chaque jour, des centaines de vols traversent un espace aérien plus dense que jamais, tandis que la transition vers des pratiques durables et numériques devient impérative.

Croissance du tourisme et du trafic aérien

Selon Tânia Cardoso Simões, directrice de la Transformation de l’Aviation chez EUROCONTROL, «l’été 2025 a enregistré en moyenne 35 000 vols par jour à travers le réseau européen, soit 1 % de plus qu’en 2019». D’ici la fin de 2025, 11 millions de vols sont attendus, et 12,4 millions d’ici 2031.

D’après Eurostat, les nuits passées dans les hébergements touristiques de l’UE ont atteint 1,279 milliard au premier semestre 2025, soit une hausse de 2,3 % par rapport à l’année précédente. Les visiteurs étrangers représentent près de la moitié de ces nuitées, principalement à Malte, Chypre et en Croatie.

Vers une expérience aéroportuaire fluide

Face à la hausse du trafic, les aéroports doivent repenser leurs opérations.
Pour Paul Griffiths, PDG de Dubai Airports, l’avenir réside dans «l’intégration de l’enregistrement, du contrôle et de la sécurité en un seul processus fluide». Une telle approche, explique-t-il, permettrait non seulement d’augmenter la capacité des aéroports, mais aussi d’améliorer l’expérience et la consommation des passagers : «Si vous passez les contrôles en quelques minutes, vous êtes plus détendu et plus enclin à dépenser.»

Il souligne également l’importance de l’hospitalité humaine : «Avec une bonne formation, nous pouvons offrir une véritable expérience d’accueil. Il faut communiquer avec les voyageurs individuellement et les rassurer.»

Carburants durables et technologies vertes

La réduction des émissions reste une priorité absolue. Les carburants d’aviation durables (SAF), selon l’IATA, peuvent réduire les émissions de CO₂ jusqu’à 80 %. Produits à partir d’huiles usagées, de déchets organiques et de cultures non alimentaires, ils représentent une voie essentielle vers la neutralité carbone.

Griffiths précise : «Nous devons encourager la production. L’objectif est qu’en 2032, le SAF couvre une part significative de la consommation aérienne.»

En juillet 2025, les partenaires de l’initiative DESTINATION 2050, accompagnés de fournisseurs de carburant et d’opérateurs cargo, ont appelé à des mesures politiques accélérées pour réduire le risque d’investissement et combler l’écart de coût entre les carburants classiques et durables.

Simões a également évoqué l’usage du carburant à hydrogène et des batteries électriques. L’hydrogène, qui ne rejette que de la vapeur d’eau, nécessite toutefois des réservoirs cryogéniques à –253 °C, ce qui impose un nouveau design pour les avions.

Malgré ces défis, Airbus a déjà dévoilé ses plans pour un avion électrique et à hydrogène, dont le vol inaugural est désormais prévu plus tard dans la décennie. Parallèlement, les aéroports doivent devenir autonomes en énergie : «Chaque surface des Dubai Airports sera recouverte de panneaux solaires», a indiqué Griffiths.

Intelligence artificielle et automatisation

L’intelligence artificielle (IA) joue déjà un rôle clé dans la gestion aérienne moderne.
Selon Frederico Fernandes, PDG de WIZE, l’IA est utilisée aux Émirats arabes unis pour surveiller en temps réel les équipes au sol : ravitaillement, maintenance, sécurité, embarquement. Elle aide ainsi les centres d’opérations à tout coordonner efficacement.

L’IA a aussi permis de réduire les pertes de bagages en 2024, et un système de contrôle aérien assisté par IA est actuellement testé à Londres-Heathrow. Fernandes précise : «L’IA ne remplacera jamais les pilotes. Elle sera leur meilleur copilote.» Son entreprise est d’ailleurs la première au monde à proposer une formation de pilotes sur plateforme IA.

Un ciel plus propre et silencieux

Pour Tânia Cardoso Simões, l’avenir s’annonce prometteur :
«Un ciel où les avions volent silencieusement, propulsés par une énergie propre ; des aéroports produisant plus d’énergie qu’ils n’en consomment ; et des vols qui ne gaspillent ni carburant ni temps.»