Σημαντική διεθνής προβολή των ελληνικών θεατρικών ομάδων και φορέων των Βρυξελλών από την Καθηγήτρια του ΕΚΠΑ Αικατερίνη Διακουμοπούλου

Με μεγάλη χαρά δεχτήκαμε την ακόλουθη ενημερωτική επιστολή από τον κύριο Αριστείδη Λαυρέντζο, υπεύθυνο της θεατρικής ομάδας ΘΕΣΠΙΣ Βρυξελλών. Σε μία περίοδο όπου όλοι αναζητούμε τις θετικές ειδήσεις, η επιστολή του κ. Λαυρέντζου μας δίνει ιδιαίτερη χαρά, όχι μόνο για την σημαντική ανάδειξη των προσπαθειών των θεατρικών ομάδων της πόλης μας σε διεθνές επίπεδο, αλλά και για την πεποίθηση ότι τα ελληνικά πολιτιστικά δρώμενα βγαίνουν από τον λήθαργο της πανδημίας, ανακάμπτουν και επανέρχονται με ποιότητα και επιμονή.

Η δημοσίευση της επιστολής αυτής συμπίπτει όχι μόνο με τον εορτασμό της επετείου της 25ης Μαρτίου 1821 αλλά και με την χρονική περίοδο κατά την οποία γιορτάζουμε τα τελευταία χρόνια στις Βρυξέλλες την Παγκόσμια μέρα Θεάτρου.
Και αυτό μας δίνει διπλή χαρά.

«Κύριε Διευθυντά,

Περιήλθε στις γνωστές πλέον σε όλους οκτώ ελληνικές θεατρικές ομάδες του Βελγίου και σε ορισμένους άλλους φορείς του ελληνικού ερασιτεχνικού θεάτρου στο Βέλγιο (είτε ήδη μέλη ομάδας, είτε όχι) μια εμπεριστατωμένη μελέτη δημοσιευμένη σε διεθνές επιστημονικό περιοδικό, εκδιδόμενο από τον οίκο Routledge, έναν από τους μεγαλύτερους παγκοσμίως εκδοτικούς οίκους για πανεπιστημιακά συγγράμματα, με το ακόλουθο θέμα και τίτλο: «Community Theater and Resilience: The Case of the Greek Diasporic Community Theater in Brussels» (Θέατρο Κοινότητας και Ανθεκτικότητα: Η περίπτωση του Ελληνικού Διασπορικού Θεάτρου Κοινότητας στις Βρυξέλλες). Τη δημοσίευση υπογράφει η Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών (Θεατρικό Τμήμα) κυρία Αικατερίνη Διακουμοπούλου, της οποίας τα επιστημονικά ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στο Νεοελληνικό Θέατρο με έμφαση στο Θέατρο της Διασποράς, στο Εφαρμοσμένο Θέατρο, στην Κοινωνιολογία του Θεάτρου και στη Θεατρική Παραγωγή.

Οι ως άνω οκτώ ελληνικές θεατρικές ομάδες του Βελγίου, ήτοι: Θίασος Ελληνικής Κοινότητας Βρυξελλών, Ελληνικό Θεατρικό Εργαστήρι, Y-Grec, Ελληνικό Θέατρο Βελγίου, Θεατρική ομάδα Λυκείου Ελληνίδων Βρυξελλών, ΘΕΣΠΙΣ Βρυξελλών, Nota theatrale και ΑλΜΑ, με εξουσιοδότησαν να γράψω για λογαριασμό τους το παρόν άρθρο.

Οι άλλοι φορείς του ελληνικού ερασιτεχνικού θεάτρου στο Βέλγιο, που είναι προς το παρόν παραλήπτες της μελέτης της αξιότιμης Καθηγήτριας, είναι οι Γιάννης Αμπαζής, Δημήτρης Στασινόπουλος, Δήμος Αγγελούσης και Πάνος Γουργιώτης. Τέλος, παραλήπτης της μελέτης είναι, κύριε Διευθυντά, ο ιστότοπός σας newsville.be, που δημοσιεύει και σχολιάζει όλες τις παραστάσεις μας, και σας ευχαριστούμε θερμά.

Ελληνικό Θέατρο Βελγίου

Από την ανταλλαγή ηλεκτρονικών μηνυμάτων που προηγήθηκε μεταξύ των περισσοτέρων από τους ανωτέρω, συνάγεται γενική επιθυμία δημόσιας έκφρασης ευγνωμοσύνης προς την αξιότιμη συγγραφέα της μελέτης, και ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη των συναδέλφων να χρησιμοποιήσω για λογαριασμό τους την ταπεινή μου πένα. Βεβαίως, πολλοί από τους παραλήπτες απάντησαν και απευθείας με ευγενικά μηνύματα προς την κυρία Διακουμοπούλου για τη στήριξη εκ μέρους της του θεατρικού μας έργου.

Θεατρική ομάδα Λυκείου Ελληνίδων Βρυξελλών

Ο λόγος για τον οποίο ξεχωρίζουμε αυτή τη δημοσίευση είναι διότι αποτελεί, κατά τη γνώμη μας μια τομή: Αρχίσαμε τη θεατρική μας δραστηριότητα οι παλαιότεροι, από τότε που, στις 20 Ιουνίου 1985, κάναμε την πρώτη παράσταση μόνιμης από τότε θεατρικής ομάδας, που είναι το Ελληνικό Θεατρικό Εργαστήρι (Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, ονομαζόταν τότε). Κάποιοι από εμάς ακολουθήσαμε άλλους θεατρικούς δρόμους, ιδρύοντας νέες ομάδες– θα μας βρείτε όλους στη μελέτη της κυρίας Διακουμοπούλου. Έχοντας αρχίσει η τελευταία με το θέατρο των Ελλήνων στις Ηνωμένες Πολιτείες, το ενδιαφέρον της εστίασε στην περίπτωση των Βρυξελλών, όπου οι Έλληνες – μαζί με μερικούς φίλους τους άλλων εθνικοτήτων – έχουν τον μεγαλύτερο αριθμό θεατρικών ομάδων από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Υ-Grec

Παίρνοντας λοιπόν υλικό από τους επικεφαλής των οχτώ θεατρικών ομάδων και από κάποιους άλλους θεατρικούς-καλλιτεχνικούς φορείς της πόλης μας, συνέγραψε αυτή τη μελέτη και τη δημοσιεύει στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό. Πέρα από την επιστημονική σημασία της μελέτης της, βλέπουμε και μία σημαντική συμβολική σημασία: αυτό που αρχίσαμε ως μια απλή πολιτιστική διασκέδαση για να γεμίζουμε δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τον δικό μας και των θεατών μας, με τη δημοσίευση της κυρίας Διακουμοπούλου παίρνει μια άλλη διάσταση: χάρις σε εκείνη, δεν είμαστε πια οι απλοί Έλληνες θεατρικοί ερασιτέχνες και κατά κάποιο τρόπο στο περιθώριο του ερασιτεχνικού θεάτρου του Βελγίου (εφόσον η γλώσσα μας ομιλείται μόνο από μια μειοψηφία κατοίκων του), αλλά μπαίνουμε στο φάσμα του ενδιαφέροντος της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας που εκφράζεται με δημοσιεύσεις όπως αυτή, στην αδιαφιλονίκητη παγκόσμια γλώσσα που είναι σήμερα τα αγγλικά, και έτσι η εργασία μας – και μαζί με αυτή και το κοινό μας – καταξιώνονται ακόμη περισσότερο.

Ελληνικό Θεατρικό Εργαστήρι – Atelier Théâtral Grec

Το αναμφισβήτητο κεκτημένο είναι ότι με τη δημοσίευση της αξιότιμης Καθηγήτριας το θέατρό μας γίνεται όχι μόνο θεωρητικά αλλά και πρακτικά επιστημονικό αντικείμενο της έρευνάς της, προσβάσιμο στην απανταχού ακαδημαϊκή και θεατρική κοινότητα. Και θα χαιρόμασταν να δούμε και εκτενέστερη δημοσίευσή της αφιερωμένη στο θέατρο των Ελλήνων στο Βέλγιο, για την οποία μπορεί να υπολογίζει στη συνέχιση της συνεισφοράς όλων μας.

Nota Théâtrale

Αναδιφώντας τη μελέτη της Κας Διακουμοπούλου

Η συγγραφέας αρχίζει τη μελέτη της με μια κοινωνιολογική και θεατρολογική προσέγγιση αφενός του «Θεάτρου Κοινότητας» (Community Theater) και αφετέρου του «Διασπορικού Κοινοτικού Θεάτρου». Στη συνέχεια καταπιάνεται ειδικά με τον ελληνισμό των Βρυξελλών και τα ειδικά χαρακτηριστικά του σε σχέση με τον ελληνισμό άλλων πόλεων του κόσμου. Από τα χαρακτηριστικά αυτά συνάγει και τα αντίστοιχα του «Ελληνικού Διασπορικού Κοινοτικού Θεάτρου Βρυξελλών».

Στις επόμενες παραγράφους της μελέτης, η συγγραφέας ασχολείται αναλυτικά με το έργο των οκτώ προαναφερόμενων θεατρικών ομάδων του Βελγίου. Η κάθε αράδα αυτής της μελέτης-θησαυρού ξυπνά μέσα μας ρίγη συγκίνησης. 134 θεατρικά έργα μνημονεύονται στη μελέτη: 134 ρίγη συγκίνησης που σημάδεψαν τον καθένα μας, καθώς και τον κάθε ηθοποιό, καλλιτεχνικό συντελεστή και θεατή, και όπως σωστά το παρατηρεί η συγγραφέας, επηρέασαν και την κοινωνική ζωή μας στο σύνολό της. Για καθένα από αυτά τα 134 θα μπορούσε να γραφτεί μια ξεχωριστή μελέτη – και υπάρχουν τέτοιες μελέτες: πολλά από τα προγράμματα των εν λόγω παραστάσεων αποτελούν πραγματικές μελέτες και έχουν τεθεί στη διάθεση της συγγραφέως.

Θεταρική ομάδα ΘΕΣΠΙΣ

Οι υπόλοιπες παράγραφοι της μελέτης αναφέρονται:στην έννοια της Ανθεκτικότητας σε σχέση με το θέατρο (Resilience and Theater)· στις γλωσσικές και άλλες ιδιαιτερότητες του Βελγίου και ιδιαίτερα της περιοχής των Βρυξελλών· στις συνεντεύξεις που είχε με εκπροσώπους όλων των ομάδων, και αυτό κατά τη διάρκεια της πανδημίας (με τη μέθοδο της τηλεδιάσκεψης)· στο γραπτό και βιντεοσκοπημένο υλικό των παραστάσεών μας· στη σύνθεση της ευρύτερης ελληνικής κοινότητας στο Βέλγιο και των κατηγοριών της· κ.ά.

Η έρευνα της συγγραφέως όχι μόνο δεν αφήνει ανεξέταστη καμία πτυχή που επηρέασε και επηρεάζει, έμμεσα ή άμεσα, το θέατρό μας, αλλά προχωρεί σε βάθος στην καθεμία. Δεν παραλείπει να ασχοληθεί, σε ειδική παράγραφο, με την ανθεκτικότητα του θεάτρου μας, με διάφορους τρόπους, κατά τη διάρκεια της πανδημίας και καταλήγει με την αισιόδοξη πρόβλεψη ότι το θέατρό μας θα επιβιώσει της πανδημίας, πράγμα που ήδη συμβαίνει: οι θίασοί μας έχουν αρχίσει πλέον να παίζουν τα έργα τους κανονικά, από τον Ιανουάριο 2022 και μετά.

Θίασος Ελληνικής Κοινότητας Βρυξελλών

Κλείνοντας, αντιγράφουμε εδώ την περιληπτική εισαγωγική παράγραφο της μελέτης της κυρίας Διακουμοπούλου, στα αγγλικά, που δημοσιεύθηκε (δική μας η μετάφραση που ακολουθεί):

After 1981, with Greece’s accession into the European Economic Community (EEC), as today’s European Union (EU) was called at the time, the Greek diasporic phenomenon was transformed and the Greek theatrical mobility was mainly related to the recruitment of Greek officials to the EU institutions and organizations. For the next 40 years, the Greek Diasporic Community Theater (DCT) of Brussels has become a participatory field of integration and Greek troupes have begun to proliferate, influenced by the demographic, ideological, and socio-structural changes that have taken place both in Greece and Belgium in recent decades. The present paper studies and presents the causes of the artistic resilience of the Greek Diasporic Community Theater (DCT) in Brussels. The case of the Greek DCT in Brussels is such a unique case of DCT, which operates continuously and systematically from the early 1980s until today, flourishing and presenting unprecedented signs of resilience.

«Μετά το 1981, με την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), όπως ονομαζόταν τότε η σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), το ελληνικό φαινόμενο της διασποράς μετασχηματίστηκε και η ελληνική θεατρική κινητικότητα συσχετίσθηκε κυρίως με την πρόσληψη Ελλήνων αξιωματούχων στα όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ. Για τα επόμενα 40 χρόνια, το Ελληνικό Κοινοτικό Θέατρο της Διασποράς των Βρυξελλών έγινε ένα συμμετοχικό πεδίο ενσωμάτωσης και οι ελληνικοί θίασοι άρχισαν να πολλαπλασιάζονται, επηρεασμένοι από τις δημογραφικές, ιδεολογικές και κοινωνικο-δομικές αλλαγές που συντελέστηκαν τόσο στην Ελλάδα όσο και στο Βέλγιο τις τελευταίες δεκαετίες. Στην παρούσα εργασία μελετώνται και παρουσιάζονται τα αίτια της καλλιτεχνικής ανθεκτικότητας του Ελληνικού Κοινοτικού Θεάτρου της Διασποράς (ΚΘΔ) στις Βρυξέλλες. Η περίπτωση του ελληνικού θεάτρου στις Βρυξέλλες είναι μια τέτοια μοναδική περίπτωση κοινοτικού θεάτρου, η οποία λειτουργεί αδιάλειπτα και συστηματικά από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 μέχρι σήμερα, ακμάζοντας και παρουσιάζοντας σημάδια ανθεκτικότητας που δεν έχουν προηγούμενο.»

Θεατρική ομάδα ΑλΜΑ

Τέλος, δεδομένης της ημερολογιακής τωρινής σύμπτωσης με την Παγκόσμια Ημέρα του Θεάτρου, που είναι σε λιγότερο από μια εβδομάδα (27 Μαρτίου), ας είναι η διεθνής δημοσίευση της κυρίας Διακουμοπούλου για το ελληνικό θέατρο στο Βέλγιο, ένας οιονεί εορτασμός από εμάς της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου 2022, τον οποίο η πανδημία μας εμπόδισε και φέτος να κάνουμε όπως είχαμε αρχίσει από το 2018. Και ας της δώσουμε την ευκαιρία να μας δώσει και από κοντά, με μια διάλεξή της ή ημερίδα στις Βρυξέλλες, στην πιο κατάλληλη εφικτή για όλους κοντινή ημερομηνία, τα επιστημονικά της φώτα και την αγάπη της προς όλες τις θεατρικές μας ομάδες, η οποία είναι αμοιβαία.

Για λόγους πνευματικών δικαιωμάτων δεν μπορεί να αναδημοσιευθεί στο διαδίκτυο το σύνολο της εν λόγω μελέτης. Όσοι επιθυμούν να τη διαβάσουν, μπορούν να επισκεφτούν την ιστοσελίδα, και σε τυχόν δυσκολία να έρθουν σε επικοινωνία μαζί μας.»