Έχοντας όμως και πλήρη άποψη επί του θέματος (εκτός από τα…υπόψη) είμαι κατηγορηματικός σε ένα πράγμα. Αυτό που σήμερα λέγεται “ποδόσφαιρο” είναι εφεύρεση των Άγγλων. Από το 1848 ως καταγραφή κανονισμών και από το 1863 οργανωμένα. Η δε πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα “ever” ήταν επίσης…“made in England”. Για τους πιο ρομαντικούς το Durham School Football Club που ιδρύθηκε το1850) και για τους πιο ρεαλιστές το Sheffield Football Club που ιδρύθηκε το 1857 (καμία σχέση με την Sheffield United και τη Sheffield Wednesday, τις “άλλες” ομάδες της πόλης του Sheffield).
Μετά άρχισαν να δημιουργούνται οι παλιοί θρύλοι.
Όπως το Hallam FC (που ιδρύθηκε το 1860 και κατέχει το ρεκόρ Γκίνες διότι δεν άλλαξε γήπεδο εδώ και 152 χρόνια, παίζοντας μέχρι σήμερα στο μυθικό Sandygate), όπως η Notts County FC (οι “καρακάξες” του Nottingham, που ιδρύθηκαν το 1862, είναι ο πρώτος επαγγελματικός ποδοσφαιρικός σύλλογος στον κόσμο και συμμετέχουν ακόμη στις επαγγελματικές κατηγορίες), όπως η Stoke City FC (που ιδρύθηκε το 1863, εξακολουθεί να είναι ομαδάρα και είναι ακόμη ικανή να μου φέρνει υποψίες δακρύων αν και πέρασαν περίπου 40 χρόνια από τότε…), όπως η Nottingham Forest FC (η ομάδα του…Ρομπέν των Δασών, που ιδρύθηκε το 1865), όπως η Sheffield Wednesday (που ιδρύθηκε το 1867 και είναι η μοναδική ομάδα στον κόσμο που έχει το όνομα μιας “ημέρας” της εβδομάδας επειδή ιδρύθηκε…Τετάρτη) κ.α.
Και λίγο πιο μετά γεννήθηκαν οι ζωντανοί θρύλοι.
Η Manchester United το 1878, η Liverpool το 1892, η Arsenal το 1886, η Tottenham το 1882, η Manchester City το 1880, η Newcastle United το 1892, η Aston Villa το 1874, η West Ham το 1895, οι Queens Park Rangers το 1882, η Everton το 1878, η Chelsea το 1905, η Leeds United το 1919 και άλλες τόσες ομάδες, που η κάθε μια έχει τη δική της συναρπαστική ιστορία.
Το ποδόσφαιρο γίνεται παγκόσμιο
Στο μεταίχμιο του 20ου αιώνα οι Άγγλοι “βγάζουν” από τα σύνορα της χώρας τους το άθλημα και το ποδόσφαιρο άρχισε να γίνεται παγκόσμιο. Άπειρες είναι οι περιπτώσεις της -εκ μέρους τους- παγκόσμιας διάδοσης του ποδοσφαίρου.
Λίγο πριν το 1900, Άγγλοι ναυτικοί έκαναν γνωστό το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα. Μετά ιδρύθηκαν οι πρώτες ελληνικές ομάδες, ο “Εθνικός”, ο “Πανελλήνιος”, ο “Πειραϊκός”, ο “Πανιώνιος”, ο “Απόλλων” στη Σμύρνη, τα “Ταταύλα” και το “Πέρα Κλουμπ” στην Κωνσταντινούπολη.
Στο Βέλγιο, στις 28 Απριλίου 1901, συγκροτήθηκε για πρώτη φορά μια “εθνική” ομάδα, που είχε στη σύνθεσή της αρκετούς Άγγλους ποδοσφαιριστές και νίκησε την Ολλανδία 8-0 σε αγώνα που έγινε στην Αμβέρσα.
Ο πρώτος ποδοσφαιρικός αγώνας στα χρονικά της Τουρκίας έγινε το 1875 από Άγγλους που ζούσαν στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη, ενώ λίγο μετά, το 1894, πάλι Άγγλοι ίδρυσαν τον πρώτο ποδοσφαιρικό σύλλογο της Τουρκίας στη Σμύρνη.
Άγγλοι μετανάστες, το 1863 έκαναν γνωστό το ποδόσφαιρο στη Γαλλία και το 1872 ίδρυσαν την πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα της χώρας στη Havre, ενώ Άγγλοι εργάτες ορυχείων της Ισπανίας ίδρυσαν το 1889 την πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα της χώρας (την Aaron Collins FC).
Οι Άγγλοι ίδρυσαν στο εξωτερικό πολλές ακόμη ποδοσφαιρικές ομάδες, όπως για παράδειγμα τη γνωστή ιταλική Napoli το 1926 και την πρώτη στην ιστορία ποδοσφαιρική ομάδα της Γερμανίας, στη Δρέσδη, το 1874.
Στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας, μετανάστες Άγγλοι ίδρυσαν το 1888 την πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα της χώρας. Όπως έκαναν νωρίτερα και στην Αργεντινή, όπου το 1867 ίδρυσαν στο Buenos Aires την πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα της χώρας.
Οι Άγγλοι με ενθουσιασμό διέδωσαν παντού το ποδόσφαιρο, όμως μάλλον με δυσαρέσκεια είδαν ότι μπορεί να εξελιχθεί και χωρίς αυτούς. Ίσως αυτή η υπεροψία να είναι ένας από τους λόγους που δεν πήραν μέρος στο Πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου που έγινε το 1930 στην Ουρουγουάη (και όχι στην Αγγλία), ούτε και συμμετείχαν στην ίδρυση της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (FIFA) το 1904 , διότι από σνομπισμό θεώρησαν ότι έπρεπε να συμπεριληφθούν “εκ των ουκ άνευ”, χωρίς να υποβληθούν σε διαδικασίες υποβολής αίτησης (κλπ), όπως όλες οι άλλες χώρες. Είναι χαρακτηριστικό αυτής της νοοτροπίας και το ότι, σύμφωνα με τους Βρετανούς (ακόμη και σήμερα), ο πρώτος διεθνής αγώνας με “εθνικές ομάδες” ποδοσφαίρου στην ιστορία, δεν είναι άλλος από τον αγώνα Αγγλίας-Σκωτίας που έγινε το 1872 στη Γλασκώβη…
Οι μαθητές ξεπερνούν τους δασκάλους
Οι Άγγλοι ξεκίνησαν να παίζουν ποδόσφαιρο έχοντας ως μοναδική φιλοσοφία το…“παίζω για να βάλω γκολ”. Για παράδειγμα, στον προαναφερόμενο αγώνα της Γλασκώβης (1872) οι ομάδες έπαιξαν με 13 επιθετικούς (!!!) κάτι που όπως αποδείχθηκε δεν σημαίνει και πολλά γκολ, καθώς έληξε 0-0.
Αντίθετα στην άλλη πλευρά της Ευρώπης, ανακαλύπτεται η “άμυνα” και οι ομάδες αρχίζουν να παίζουν με το σύστημα “αλυσίδα” του κορυφαίου αυστριακού προπονητή Karl Rappan. Στην Ιταλία αυτό εξελίσσεται από τον δαιμόνιο Nereo Rocco -που βγάζει τον ποδοσφαιριστή “λίμπερο”- και ο αργεντινός “θεός” Helenio Herrera παρουσιάζει το ανεπανάληπτο σύστημα-σύρτης “κατενάτσιο”. Και μετά έρχονται τα χρόνια του Ολλανδού ποδοσφαιρικού εφευρέτη Rinus Michels ο οποίος παρουσιάζει το σύστημα “ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο”, όπου ο κάθε ποδοσφαιριστής μπορεί να παίξει σε οποιαδήποτε θέση.
Στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο εμφανίζονται ομάδες συναρπαστικές, όπως οι ιταλική Inter των Ματσόλα και Φακέτι, η ισπανική Real των Ζαμόρα και Ντι Στέφανο, η πορτογαλική Benfica του Εουσέμπιο αλλά ομάδες-σχολές όπως η Ουγγαρία του Ferenc Puskas, η Βραζιλία των Pele, Jairzinho, Garinca, Τοστάο, Rivelino, η Ολλανδία του Ajax και του Cruyff, η Γερμανία της Bayern και του Beckenpower κ.α.
Η χρυσή περίοδος και η πτώση
Παρόλα αυτά, στις δεκαετίες του ΄50, του ΄60 και του ΄70, το ποδόσφαιρο της Αγγλίας εξακολουθεί να είναι ανταγωνιστικό, με κύριο εκπρόσωπο την ομάδα της Manchester United (που σε αεροπορικό δυστύχημα το 1960 έχασε σχεδόν όλη την ομάδα της), αλλά και τη Liverpoul (του τεράστιου Bob Paisley), τη Leeds United (των Billy Bremner, Alan Clarke και Edi Grey), τη Nottingham Forest (του Brian Clough) κ.α.
Την ίδια εποχή (το 1966) η εθνική ομάδα της Αγγλίας παίρνει το Παγκόσμιο Κύπελλο, με παίκτες θρύλους όπως ο Gordon Banks, οι Bobby και Jackie Bobby Carlton, ο Bobby Moore, ο Ian Callaghan, ενώ υπάρχουν πολλοί ακόμη κορυφαίοι ποδοσφαιριστές που αγωνίζονται σε άλλες “εθνικές” ομάδες της Κοινοπολιτείας, όπως ο ιδιόρρυθμος βορειοϊρλανδός παικταράς George Best, ο Σκωτσέζος κίλερ Kenny Dalglish, ο Ουαλλός-φράκτης της μεσαίας γραμμής Terry Yorath και πολλοί ακόμη.
Είναι μια χρυσή περίοδος του αγγλικού ποδοσφαίρου, με την οποία μεγάλωσαν γενιές σε όλο τον κόσμο και το λάτρεψαν κυριολεκτικά.
Όμως από τα μέσα της δεκαετίας του '80, το αγγλικό ποδόσφαιρο αρχίζει να γνωρίζει την παρακμή. Οι ομάδες γνωρίζουν την αποτυχία εκτός συνόρων, πολλά γήπεδα αρχίζουν να γίνονται ετοιμόρροπα και στις τάξεις των φιλάθλων κάνει την εμφάνισή του ένας ακραίος χουλιγκανισμός. Το 1985 έρχεται το τελικό χτύπημα με την τραγωδία του Heysel στις Βρυξέλλες. Η υπαιτιότητα των Άγγλων έχει ως αποτέλεσμα την επιβολή ποινής διεθνούς αποκλεισμού 6 ετών για τις αγγλικές ομάδες. Το αγγλικό ποδόσφαιρο χάνει την αίγλη του, τα πρωταθλήματα της Ιταλίας, της Ισπανίας αλλά και της Γερμανίας κατακτούν την κορυφή του Ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, ενώ πολλοί κορυφαίοι Άγγλοι ποδοσφαιριστές φεύγουν στο εξωτερικό.
Η ίδρυση της Premier League
Όμως αγγλικό ποδόσφαιρο δείχνει “πολύ σκληρό για να πεθάνει”. Αρχές του 1990 αρχίζει να έχει και πάλι αναλαμπές. Νέοι σταρ-ποδοσφαιριστές εμφανίζονται (Lineker, Shilton, Gascoigne, Butcher, Owen, Shilton, Ferdinand), η εθνική ομάδα φθάνει στα ημιτελικά του Παγκοσμίου Κυπέλου της Ιταλίας, ενώ με την επάνοδο των αγγλικών ομάδων στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις (μετά την τιμωρία λόγω Heysel) η Manchester United κατακτά το Ευρωπαϊκό Κύπελλο UEFA. Ταυτόχρονα, η κατάσταση των γηπέδων είναι εξαιρετικά βελτιωμένη ενώ ο χουλιγκανισμός έχει περιοριστεί στο ελάχιστο.
Όλα έμοιαζαν έτοιμα για τη μεγάλη επιστροφή. Υπήρχε όμως ένα μεγάλο θέμα για να γίνουν ιδανικά. Το οικονομικό. Η βασική πηγή, που ήταν τα τηλεοπτικά έσοδα, έμοιαζε ελάχιστη.
Έτσι, πέντε από τις κορυφαίες ομάδες της Αγγλίας αποφασίζουν να κάνουν το μεγάλο βήμα, για να ξεφύγουν από τα καθιερωμένα. Ξεκινούν τα σχέδια για τον σχηματισμό ενός “ανεξάρτητου” πρωταθλήματος, που δεν θα έχει σχέση με την Αγγλική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (που έως τότε ήταν η κορυφαία διοργανώτρια αρχή) και θα διαπραγματεύεται τα οικονομικά από μόνο του, χωρίς να επιχορηγεί από τα έσοδά του τις μικρότερες κατηγορίες. Αυτές οι πέντε ομάδες (Manchester United, Liverpool, Tottenham, Everton και Arsenal), ως ιδιωτικές εταιρείες, υπογράφουν το καλοκαίρι του 1991 μια συμφωνία για τη διοργάνωση ενός ξεχωριστού πρωταθλήματος, παρά τις αντιρρήσεις της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας.
Στο παιχνίδι μπαίνει και ο μεγιστάνας των media Rupert Murdoch ο οποίος δέχεται να μεταδώσει τους αγώνες από το τηλεοπτικό του κανάλι, πληρώνοντας υψηλά τηλεοπτικά δικαιώματα. Αυτό γίνεται δέλεαρ και για τις υπόλοιπες ομάδες, που τότε βρίσκονταν στην Α' εθνική κατηγορία του αγγλικού πρωταθλήματος. Έτσι το 1992 ιδρύεται η Premier League (σε αντικατάσταση της Α΄εθνικής κατηγορίας) με τη φιλοδοξία να εξελιχθεί -σύμφωνα με τους ιδρυτές της- στο μεγαλύτερο αθλητικό σόου του πλανήτη.
Η επιτυχία και οι επικρίσεις
Σήμερα, 20 χρόνια μετά, φαίνεται ότι το πέτυχαν.
Η συγκρότηση της Premier League δημιούργησε προσδοκίες και κέντρισε το ενδιαφέρον εκατοντάδων “χορηγών”, ξεκίνησε μια τεράστια βιομηχανία πωλήσεων αναμνηστικών, δικαιωμάτων, εκδόσεων, εκπομπών, εκδηλώσεων και ότι άλλο βάζει ο νους σας. Μετά τα έσοδα άρχισαν να τρέχουν σαν το ποτάμι. Οι ομάδες αυξάνοντας τα έσοδα και τους προϋπολογισμούς τους, άρχισαν να κάνουν μεταγραφές σπουδαίων παικτών από το εξωτερικό και συγκέντρωσαν την ποδοσφαιρική αφρόκρεμα της χώρας.
Παράλληλα μεγάλωσε και το ενδιαφέρον του κόσμου. Η “καλή μπάλα” αύξησε το θέαμα. Τα γήπεδα άρχισαν να ξαναγεμίζουν. Η τηλεθέαση εκτοξεύτηκε κατακόρυφα και στο εξωτερικό άρχισαν τα “ξαναβλέπουν” αγγλικό ποδόσφαιρο. Τα έσοδα από τα τηλεοπτικά δικαιώματα αυξήθηκαν, μαζί και οι “χορηγίες”. Ξένοι επενδυτές άρχισαν να αγοράζουν ομάδες (πολυεκατομμυριούχοι από τα Αραβικά κράτη, μεγιστάνες από την Ινδία και τη Μαλαισία, μεγαλοκεφαλαιούχοι από τις ΗΠΑ), γιγαντώνοντας τους προϋπολογισμούς, κάνοντας ακόμη μεγαλύτερης αξίας μεταγραφές.
Κατασκευάστηκαν νέα, σύγχρονα γήπεδα (όπως το Στάδιο των Ονείρων της Manchester United, το Emirates της Arsenal το Στάδιο του Φωτός της Sunderland και πολλά ακόμη ανακατασκευάστηκαν από την αρχή.
Οι αριθμοί δίνουν το αδιάψευστο αποτέλεσμα.
Την πρώτη σεζόν τα καθαρά έσοδα των ομάδων που συμμετείχαν στην Premier League ήταν 46 εκατομμύρια λίρες Αγγλίας. Σήμερα ανέρχονται στο 1,2 δισεκατομμύρια !!!
Την πρώτη σαιζόν τα γήπεδα παρουσίασαν, κατά μέσο όρο, πληρότητα που έφθανε το 69 %. Σήμερα έχουν πληρότητα που ξεπερνά το 92 %. Αυτό το στοιχείο αποτελεί και το βασικό επιχείρημα των διοργανωτών, ότι ο κόσμος “αγκάλιασε” την προσπάθειά τους.
Η αγγλική Premier League έφερε και πάλι το αγγλικό ποδόσφαιρο στην κορυφή του κόσμου, φέρνοντας πάλι τους κορυφαίους ευρωπαϊκούς τίτλους στη χώρα (π.χ. κατακτήσεις Champions League από Manchester United και Chelsea), δημιουργώντας ομάδες κολοσσούς (η αξία της Manchester United υπολογίζεται στα 2,1 δις δολάρια). Έγινε υπόδειγμα για τη δημιουργία αντίστοιχων πρωταθλημάτων και σε άλλες χώρες.
Παρόλα αυτά υπάρχουν και οι επικριτές. Αυτοί που υποστηρίζουν στα 20 χρόνια της Premier League το ποδόσφαιρο της Αγγλίας έγινε υπόθεση 4-5 ομάδων και οι τίτλοι είναι άπιαστο όνειρο για τις υπόλοιπες, που θεωρούν ότι ο ερχομός όλων αυτών των αστέρων-ποδοσφαιριστών από το εξωτερικό λειτουργεί αρνητικά και καταστρέφει το μέλλον του αγγλικού ποδοσφαίρου, διότι αποκόπτει τις ευκαιρίες των γηγενών ποδοσφαιριστών για καριέρα και διακρίσεις. Με όλες τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτό και στην Εθνική ομάδα. Οι ίδιοι θεωρούν ότι το θέαμα της Premier League δεν είναι πλέον αγγλικό ποδόσφαιρο αλλά ένας παγκόσμιος “θίασος” (από τους ποδοσφαιριστές μέχρι και τους ιδιοκτήτες των ομάδων, ακόμη και από την πλειοψηφία των οπαδών της).
Κανένας όμως δεν τολμά να πει τη λέξη “απέτυχε”. Ξέρει από πριν ότι θα ήταν τουλάχιστον άδικος, αν όχι αχάριστος, μέχρι και…άσχετος. Διατυπώνονται όμως προτάσεις που θα μπορούσαν να δώσουν καινούργια ώθηση στην υπόθεση του αγγλικού ποδοσφαίρου. Όπως να διευρυνθεί ο θεσμός του Κυπέλου με τη συμμετοχή και ομάδων από τη Σκωτία ή την Ιρλανδία. Να δοθεί ακόμη μεγαλύτερη έμφαση στα σχολικά πρωταθλήματα και στις ακαδημίες ποδοσφαίρου.
Σε κάθε περίπτωση, συμπληρώνοντας φέτος τα 20-α γενέθλιά της, το φαινόμενο της Premier League επιβεβαιώνει περίτρανα την επάνοδο του αγγλικού ποδοσφαίρου στον παγκόσμιο θρόνο. Κι αν για κάποιους θεωρείται ότι δεν έχει πλέον καμιά σχέση με το ποδόσφαιρο της Αγγλίας, όπως ξεκίνησε το 1848 στα χωμάτινα γήπεδα του Sheffield, ένα είναι σίγουρο. Στα σημερινά σούπερ γήπεδα-θέατρα του Manchester, του Λονδίνου και της υπόλοιπης Αγγλίας, το ποδόσφαιρο που παίζουν οι αστέρες του (απ' όπου κι αν κατάγονται), είναι το κορυφαίο αθλητικό σόου του κόσμου και παραμένει πάντα όπως ο Οscar Wilde το περιέγραψε. “Ένα πολύ βολικό παιχνίδι για σκληρά κορίτσια αλλά καθόλου βολικό για ντελικάτα αγόρια”.
Ειδικά αν το παρακολουθείς όχι με τα μάτια σου, αλλά με το στομάχι σου, θα προσθέσω εγώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια για το άρθρο "Premier League ετών...20"