Οι Έλληνες γιατροί της Ανταρκτικής

Αλλαγή φρουράς στη θέση του Έλληνα γιατρού,  στον ιταλο-γαλλικό Σταθμό Concordia στην Ανταρκτική, που βρίσκεται σε μια από τις πιο δυσπρόσιτες περιοχές της ηπείρου και του πλανήτη. Ο έλληνας γιατρός Αδριανός Γκολέμης έφτασε ήδη στο Σταθμό και θα αντικαταστήσει τον συνάδελφό του Ευάγγελο Καϊμακάμη (πνευμονολόγο), ο οποίος αποχωρεί έπειτα από ένα χρόνο στην παγωμένη απομόνωση.

Στο πλαίσιο προγράμματος της ευρωπαϊκής διαστημικής υπηρεσίας ESA, ο διδάκτορας της Ιατρικής Αδριανός Γκολέμης θα περάσει το επόμενο έτος μελετώντας τις αντιδράσεις του ανθρώπινου οργανισμού στις στρεσογόνες συνθήκες της Ανταρκτικής.

Όπως ανακοίνωσε η ESA, o Γκολέμης έχει ήδη ενημερωθεί για τις συνεχιζόμενες μελέτες και τη ζωή στο Concordia από τον συνάδελφό του Ευάγγελο Καϊμακάμη.

Αυτή την περίοδο, η ESA πραγματοποιεί εννέα πειράματα στο Σταθμό Concordia με επικεφαλής ερευνητές από τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Αυστρία, τη Σουηδία, την Ιταλία και τον Καναδά. Θα μελετήσουν μεταξύ άλλων το πώς η διάθεση επηρεάζει την πρόσληψη τροφής, πώς η βιταμίνη D επηρεάζει την υγεία, αλλά και τις μεταβολές που προκαλεί στα αιμοφόρα αγγεία η ζωή στην Ανταρκτική.

Ακόμα, μακροπρόθεσμες μελέτες εξετάζουν πώς οι υπολογιστές θα μπορούσαν να αναλύουν την ομιλούμενη γλώσσα για να εκτιμούν την ανθρώπινη διάθεση, καθώς και το πώς η χαμηλότερη πίεση στην ατμόσφαιρα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα αναπνοής κατά τον ύπνο.

Από τα μέσα Φεβρουαρίου, όταν το ανταρκτικό φθινόπωρο αρχίσει να πλησιάζει, οι πτήσεις προς το σταθμό θα πρέπει να σταματήσουν. Οι περισσότεροι ερευνητές θα αναχωρήσουν από τη βάση αφήνοντας πίσω ένα μόνιμο προσωπικό 13 μόνο ατόμων, ανάμεσά τους και ο Γκολέμης.

Η επιστημονική βάση Concordia βρίσκεται στην περιοχή Dome C της Ανταρκτικής, σε ένα από τα πιο ακραία περιβάλλοντα του πλανήτη όπου μπορεί να φθάσει ο άνθρωπος. Είναι κατασκευασμένος σε υψόμετρο 3.233 μέτρα, σε μια περιοχή που είναι η μεγαλύτερη έρημος της Γης. Είναι ένα από τα πιο ψυχρά και ξηρά μέρη στον πλανήτη με θερμοκρασίες που δεν ξεπερνούν τους -25 βαθμούς Κελσίου το καλοκαίρι και μπορούν να πέσουν κάτω από τους -80 τον χειμώνα, ενώ έχει η ατμόσφαιρα της περιοχής έχει λιγότερη υγρασία κι από τη Σαχάρα. Εκεί δεν έχει σύννεφα, δεν βρέχει και δεν χιονίζει ποτέ. Φυσάει μόνο ένας ήπιος άνεμος, ενώ ο έναστρος ουρανός τη νύχτα – μια νύχτα που διαρκεί μήνες – είναι ο πιο λαμπερός που θα μπορούσε να δεί ο άνθρωπος. Κι αυτό είναι ο λόγος για τον οποίο ευνοούνται ιδιαίτερα οι αστρονομικές παρατηρήσεις, από τα τηλεσκόπια του σταθμού.

Για τον σταθμό Concordia ενδιαφέρεται και συνεργάζεται επιστημονικά και η NASA, διότι οι  ακραίες συνθήκες της περιοχής είναι ό,τι πιο κοντινό μπορεί να βρεθεί σε γήινο περιβάλλον, σε σχέση προς τις συνθήκες ενός ταξιδιού στο Διάστημα ή της ζωής σε μια βάση σε άλλον πλανήτη. Οι δε βιολογικές και ψυχολογικές αντιδράσεις των «κατοίκων» του σταθμού, μπορούν να παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για τις μελλοντικές διαστημικές αποστολές.

Στον «πλανήτη Concordia», όπως έχουν ονομάσει τη βάση, το ψύχος είναι ασύλληπτο. Τα μέλη της αποστολής όταν βγαίνουν από τη βάση φορούν ειδικές στολές, οι οποίες είναι άκρως αποτελεσματικές. Που σημαίνει ότι ακόμη και όταν έξω έχει θερμοκρασίες μείον πενήντα και παραπάνω, φορώντας κάποιος την ειδική στολή δεν το αντιλαμβάνεται.

Οι επιστήμονες όταν βγαίνουν έξω για τις παρατηρήσεις τους, φορούν και διπλά γάντια. Όταν θέλουν να  αγγίξουν κάτι, βγάζουν απλώς το εξωτερικό. Για γυμνά χέρια, ούτε λόγος να γίνεται. Παγώνουν αμέσως. Και σε περίπτωση που κάποιος αφήσει εκτεθειμένο το πρόσωπό του, τα πράγματα γίνονται ακόμη δυσκολότερα. Ειδικά τον χειμώνα που έχει τις ακραίες θερμοκρασίες (ως και -80) εαν κάποιος κάνει το λάθος να βγει το βράδυ και να μη φορά τα ειδικά προστατευτικά γυαλιά, μπορεί ύστερα από δύο ανοιγοκλεισίματα των βλεφάρων να παγώσουντα δάκρυα στα μάτια του και να μην μπορεί να ανοίξει τα βλέφαρά του. Τόσο ακραίες θερμοκρασίες.
 
Ο σταθμός Concordia αποτελείται από 2 κυκλικά πολύπλευρα κτίρια, με 18 πλευρές το καθένα. Το ένα κτίριο είναι τα εργαστήρια και το άλλο οι ξενώνες και οι δημόσιοι χώροι των κατοίκων (εστιατόρια, ψυχαγωγία κλπ). Τα κτίρια έχουν διάμετρο 18,5 μέτρα και ύψος 12 μέτρα. Στέκονται πάνω σε υδραυλικά πόδια, ύψους 3,5 μέτρων, που μπορούν να ανεβοκατέβουν, για να αντιμετωπίζουν αυξομειώσεις στα ύψη του πάγου.