Με τον Μενέλαο στην κερκίδα

Όταν μου είπε ο Γιάννης Αμπαζής, του οποίου η πρώτη σκηνοθετική προσπάθεια με το Ελληνικό Θέατρο Βελγίου έκλεισε την σεζόν στις Βρυξέλλες με το έργο ΤΟ ΣΩΣΕ, ότι ο αδελφός του ο Θοδωρής θα παρουσίαζε στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου τις Τρωάδες του Ευριπίδη με το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο της Πάτρας (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πάτρας), ομολογώ ότι δεν έκρυψα τον θαυμασμό και την περιέργεια μου. Όσα θέατρα και να επισκεφθεί κανείς, ως θεατής ή ως ηθοποιός, όταν μπαίνει στον αρχαίο χώρο της αρχαίας Επιδαύρου και ιδιαίτερα στο θέατρο δεν μπορεί να μην νοιώσει δέος και συγκίνηση. Δεν είναι μόνο τα μάρμαρα του μοναδικού στον κόσμο υπαίθριου Θεάτρου, με την μοναδική ακουστική του, αλλά είναι κυρίως η ιστορία που έχει γραφτεί και συνεχίζει να γράφεται εκεί, είτε από τον Μινωτή και την Κατίνα Παξινού είτε από τον Κάρολο Κουν και τον Θύμιο Καρακατσάνη είτε από την Μαρία Κάλλας ή ακόμη πιο πρόσφατα τον Kevin Spacey που σε κάνει για οποιονδήποτε λόγο να θέλεις να επιστρέφεις πάλι και πάλι …

Είχα την τύχη να παρευρεθώ μαζί με λίγους φίλους στην πρόβα τζενεράλε της Πέμπτης 22 Αυγούστου. Παρ όλες τις 9 παραστάσεις που είχε δώσει ο θίασος στην Πάτρα, και που είχαν πάει πολύ καλά, ο ιδιαίτερος χώρος του θεάτρου της Επιδαύρου, δολοφονικός για όποιον δεν τον προσέξει, απαιτούσε προσαρμογές σε όλα τα επίπεδα. Κάπου εκεί, μέσα στον άγχος της προετοιμασίας για την 2μισάωρη παράσταση, επάνω στις μαρμάρινες κερκίδες συνάντησα τον Θεόδωρο Αμπαζή. Λιγομίλητος, σεμνός, συγκεντρωμένος, πίσω από τα γυαλιά του, διέκρινα τις ανησυχίες του για την πρεμιέρα που τον περίμενε.
Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ έκανε μια εξαιρετική πρώτη μέρα την Παρασκευή, όπως έμαθα, και το Σάββατο ξαναπήγα για να παρακολουθήσω το έργο κάτω από κανονικές συνθήκες παράστασης. Εκεί κατάλαβα πόσο εύστοχες και ευρηματικές -π.χ. ο εισαγωγικός διάλογος της Αθηνάς με τον αγαλματοποιημένο Ποσειδώνα- ήταν οι σκηνοθετικές απόψεις του Θεόδωρου Αμπαζή που μας είχαν προβληματίσει ως παρέα στην τζενεράλε…

Ιδιαίτερα η μορφή του Βασιλιά της Σπάρτης, του Μενέλαου, είχε πράγματι δημιουργήσει  διχογνωμίες. Ο Μενέλαος, μια κατ” ουσίαν τραγική φιγούρα του ομηρικού έπους, εμφανίζεται στο τέλος της παράστασης αυτής σατυριζόμενη έως κωμική, γεγονός που έκανε κάποιους να δυσανασχετούν όταν έσβησαν τα φώτα.
«Γιατί δηλαδή να παρουσιάζει τον Έλληνα Σπαρτιάτη, και μάλιστα Βασιλιά, μπροστά σε αυτές τις άμοιρες και δύστυχες Τρωάδες, ως «Ελληναρά», με σακάκι λινό λευκό, χρυσές αλυσίδες και μαργαριταρένιο σκουλαρίκι, και να μιλάει με προφορά της περιοχής ; » ή «Να σηκώνεται και να κατεβαίνει από την κερκίδα ανάμεσα στους θεατές και με μια κίνηση του χεριού να κάνει παραγγελίες στην ορχήστρα ; Δηλαδή έτσι είμαστε ;»

Προσπάθησα -ελπίζω όχι μάταια- να υπερασπιστώ την τόλμη του σκηνοθέτη επιχειρηματολογώντας ως εξής : Δεν είμαστε έτσι. Σαφώς και όχι… Αλλά δυστυχώς αρκετοί δίνουν την εντύπωση πως είναι ΚΑΙ έτσι… και καμιά φορά, καλύτερα είναι να μπορούμε να αυτοσαρκαζόμαστε… είναι ένδειξη ευφυΐας και αυτογνωσίας. Τελικά όσο και να εξήγησα ότι ο Μενέλαος ως κατακτητής στην προκειμένη περίπτωση δεν μπορούσε παρά μόνο να έχει ένα ρόλο αντί-ήρωα, δεν είμαι σίγουρη ότι κατάφερα να πείσω τον θιγμένο Έλληνα θεατή. Σε όλα τα άλλα, τα βρήκαμε : ο γυναικείος χορός ένας από τους πιο άξιους μουσικοχορευτικά που έχουν περάσει εδώ και χρόνια από το Αρχαίο Θέατρο, η μουσική εκτέλεση της ορχήστρας καταπληκτική (να σημειωθεί ότι για πρώτη φόρα υπήρχαν 32 μουσικά όργανα επί σκηνής τα οποία έντυναν το αρχαίο κείμενο όχι μόνο στα χορικά άλλα και σε όλη την διάρκεια του έργου), οι ερμηνείες των ηθοποιών καθηλωτικές, η Εκάβη, η Ανδρομάχη, η Κασσάνδρα με μονόλογους συγκλονιστικούς… Μόνο στον Μενέλαο είχαμε κολλήσει…

Εάν όμως βασιστώ στην αποχώρηση του ηθοποιού απ” την σκηνή που καταχειροκροτήθηκε από το κοινό και τα 2 βράδια μάλλον ο σκηνοθέτης πέτυχε τον σκοπό του… να υπενθυμίσει με  τον δικό του τρόπο ότι μερικές συνήθειες μας σαν λαός μόνο τέτοιες καρικατούρες βγάζουν προς τα έξω και ας γνωρίζουμε όλοι μας ότι κατά βάθος εμείς είμαστε παλικάρια… ειδάλλως πως αλλιώς να δικαιολογήσουμε ότι παρά την ανακοίνωση σε 2 γλώσσες, ελληνικά και αγγλικά, χτύπησαν στον ήχο διαφόρων σουξέ τις εποχής μας πάνω από 10 κινητά τηλέφωνα κατά την διάρκεια της τραγωδίας. Τόσο δύσκολο είναι να το απενεργοποιήσουμε για λίγο, το ρημάδι, για τ’ όνομα του Δία και της Παλλάδος Αθηνάς ;

Παρ” όλα αυτά ή μάλλον για όλα αυτά δηλώνω : κάτοικος Επιδαύρου, και του χρόνου !