Homo Greco-Belgo: Quis est iste?

Γράφει ο Χρήστος Μπεζιρτζόγλου

«Επί του πλοίου που λέγεται Γη και πλέει στο άπειρο είμαστε όλοι ταξιδιώτες και μετανάστες…
Όλοι ονειρευόμαστε μια παραλία.
Μια ακτή όπου ο ζωογόνος αέρας της θα αποκλείει τη φθορά και το θάνατο…»

Το Βασίλειο του Βελγίου (Ολλανδικά: Koninkrijk België, Γαλλικά: Royaume de Belgique, Γερμανικά: Königreich Belgien) είναι χώρα στην βορειοδυτική Ευρώπη και συνορεύει με την Ολλανδία, τη Γερμανία, το Λουξεμβούργο και τη Γαλλία. Έχει πληθυσμό πάνω από δέκα εκατομμύρια κατοίκους σε μια έκταση 30.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Δύο είναι οι βασικές γλώσσες που ομιλούνται στο Βέλγιο: η Ολλανδική – που αποκαλείται μερικές φορές ανεπισήμως Φλαμανδική και ομιλείται στη Φλάνδρα στα βόρεια, και η Γαλλική που ομιλείται στη Βαλλωνική Περιοχή στα νότια. Η πρωτεύουσά του, οι Βρυξέλλες, είναι επισήμως δίγλωσση, ενώ η πλειονότητα των κατοίκων της μιλά Γαλλικά. Στα ανατολικά βρίσκεται μια επισήμως αναγνωρισμένη μειονότητα Γερμανόφωνων. Η γλωσσική αυτή ποικιλία οδηγεί συχνά σε πολιτικές διαμάχες, οι οποίες αντικατοπτρίζονται στο πολυσύνθετο σύστημα διακυβέρνησης και στην πολιτική ιστορία του Βελγίου.

Το Βέλγιο πήρε το όνομά του από τους πρώτους κατοίκους του, τους Βέλγους (Belgae), μια ομάδα κυρίως Κελτικών φυλών, που έδωσαν το όνομά τους και στην ρωμαϊκή επαρχία Gallia Belgica (Βελγική Γαλατία). Ιστορικά, το Βέλγιο είναι μέρος των λεγόμενων «Κάτω Χωρών», στις οποίες περιλαμβάνονται επίσης η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο. Από το τέλος του Μεσαίωνα μέχρι τον δέκατο έβδομο αιώνα ήταν ακμάζον κέντρο εμπορίου και πολιτισμού. Από τον δέκατο έκτο αιώνα μέχρι την ανεξαρτησία του το 1830, το Βέλγιο, αποκαλούμενο την εποχή εκείνη Νότιες Κάτω Χώρες, υπήρξε το πεδίο πολλών μαχών μεταξύ ευρωπαϊκών δυνάμεων. Τα πρόσφατα χρόνια, το Βέλγιο υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, φιλοξενώντας τα αρχηγεία της, καθώς και τα αρχηγεία άλλων μεγάλων διεθνών οργανισμών, όπως του ΝΑΤΟ.

Οι Έλληνες στο Βέλγιο ανέρχονται σύμφωνα με το Αρχείο Ομογενειακών Οργανώσεων σε 25.000 άτομα ενώ το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών τους υπολογίζει σε 35.000. Στον αριθμό αυτό έχουν συνυπολογισθεί οι συμπατριώτες μας που έχουν λάβει τη βελγική ιθαγένεια, καθώς και εκείνοι που εργάζονται στο Βέλγιο ως υπάλληλοι Διεθνών Οργανισμών.
Η Ελληνική Κοινότητα Βρυξελλών αποτελεί τη μεγαλύτερη κοινότητα της προξενικής περιφέρειας. Στην ευρύτερη περιοχή (Βραβάνδη) της βελγικής πρωτεύουσας διαβιούν συνολικά 17.000 έως 18.000 συμπατριώτες μας. Επίσης ικανός αριθμός Ελλήνων ομογενών είναι εγκατεστημένοι στο Σαρλερουά και τα περίχωρα (6.000), ενώ στην περιοχή του Λιμβούργου (Γκενκ, Αουτάλεν, Μάασμεχελεν) ο αριθμός των συμπατριωτών μας ξεπερνά τα 3.000 άτομα.

Τα ρεύματα μετανάστευσης προς το Βέλγιο είναι τρία:
I. δεκαετίες του 1910 και 1920
II. δεκαετία του 1950
III. μετά το 1981

I. ΤΑ ΠΡΩΙΜΑ ΧΡΟΝΙΑ

Οι πρώτοι μετανάστες στο Βέλγιο ήταν κυρίως Έλληνες της Μικράς Ασίας. Ήταν λίγες εκατοντάδες, ενώ μετά την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 πολλαπλασιάστηκαν, καθώς πολλοί Μικρασιάτες κατέφυγαν εκεί.

Ως τα μέσα της δεκαετίας του 1950 οι χίλιοι περίπου Έλληνες της χώρας αυτής ήταν, στην πλειονότητά τους, εγγράμματοι έμποροι ή γενικότερα ελεύθεροι επαγγελματίες, κυρίως στο μεγάλο εμπορικό λιμάνι της Αμβέρσας.

Επίσης το Βέλγιο (Αμβέρσα) – μαζί με τα λιμάνια της Βόρειας Γαλλίας (Χάβρη, Βουλώνη, Χερβούργο) – υπήρξε ενδιάμεσος σταθμός για μετανάστευση Ευρωπαίων στην Αμερική. Αυτός ήταν ο επονομαζόμενος «κλασσικός δρόμος» – δυόμιση ημέρες με καράβι από Πειραιά ή Πάτρα στη Νάπολη ή στην Μασσαλία και από εκεί με τρένο στα λιμάνια του Βορείου Ατλαντικού, έχοντας διασχίσει την μισή Ευρώπη. Εξαιτίας αυτής της συγκυρίας, δημιουργήθηκε μια νέα μικρή κοινότητα Ελλήνων, που λόγω αδυναμίας συνέχισης του ταξιδιού τους, έμειναν στην προσωρινή πατρίδα τους.

Η Ορθοδοξία στην περιοχή δικαιοδοσίας της Ιεράς Μητροπόλεως (Benelux) άρχισε να αναπτύσσεται το 1900 από την Αμβέρσα, η οποία είχε κυρίως Ελληνική ορθόδοξη κοινότητα, με την κατασκευή της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Αμβέρσης. Το 1926 στις Βρυξέλλες ιδρύεται σύλλογος με την επωνυμία ‘Αδελφότης Ελληνίδων Κυριών’. Εγκαθίσταται στο ακίνητο επί της οδού de Stassart 92 – 1050 Bruxelles. Το ισόγειο διαμορφώνεται σε ευκτήριο οίκο στο όνομα των Αρχιστρατήγων Μιχαήλ και Γαβριήλ και οι δύο άλλοι όροφοι διαμορφώνονται σε σχολείο και σε άλλους λειτουργικούς χώρους.

ΙΙ. BLUE-COLLAR ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

Κατά τη μεταπολεμική περίοδο, από το 1953 ως και το 1964 η εικόνα αυτή αλλάζει ποσοτικά και ποιοτικά: στην περίοδο αυτή ο αριθμός των Ελλήνων που ζούσαν στο Βέλγιο πολλαπλασιάστηκε δραματικά, φτάνοντας τα 20.000 άτομα. Οι περισσότεροι έρχονταν τώρα για να εργαστούν στα βελγικά ανθρακωρυχεία. Πάντως, παρά την κατακόρυφη αύξηση του αριθμού τους, οι Έλληνες στο Βέλγιο παρέμειναν λίγοι, τόσο σε απόλυτο αριθμό όσο και συγκριτικά με τις άλλες μεταναστευτικές ομάδες (π.χ. Ιταλοί) που εγκαταστάθηκαν στη χώρα, και ακόμα περισσότερο σε σχέση με εκείνους που κατευθύνθηκαν στην Ομοσπονδιακή Γερμανία. Πρώην αγρότες οι περισσότεροι, στρατολογήθηκαν από τους εκπροσώπους που έστειλαν τα βελγικά ανθρακωρυχεία στην Ελλάδα, οι οποίοι είχαν αναλάβει την οργανωμένη μετακίνηση εργατών, ακόμα και πριν υπογραφεί η ελληνοβελγική συμφωνία μετανάστευσης του 1957. Παρ’ όλο που οι διαδικασίες μετακίνησης Ελλήνων για να εργαστούν στα βελγικά ανθρακωρυχεία ξεκίνησαν αρκετά χρόνια νωρίτερα από την υπογραφή της ελληνογερμανικής συμφωνίας μετανάστευσης του 1960, μόλις το 3% των Ελλήνων, που επέλεξαν την ενδοευρωπαϊκή μετανάστευση, κατευθύνθηκαν προς το Βέλγιο.

Από αυτούς το 30% είχε επιστρέψει στην Ελλάδα πριν το 1965. Ωστόσο ο ελληνικός πληθυσμός του Βελγίου –ο οποίος προερχόταν σε μεγάλο βαθμό, όπως και αυτός που εγκαταστάθηκε στη Γερμανία, από τη Βόρεια Ελλάδα– εξακολουθούσε να αυξάνεται έως το 1970, οπότε και έφτασε τα 22.000 άτομα, εξαιτίας της επανασύνδεσης των οικογενειών και της γέννησης των παιδιών όσων παρέμεναν.

Για το λόγο αυτό οι 7 από τις 9 Ελληνικές Κοινότητες ιδρύθηκαν σε «ανθρακοφόρες» περιοχές, όπως ΕΚ Αουτάλεν, ΕΚ Βερβιέ, ΕΚ Βρύγης-Δυτικής Φλάνδρας, ΕΚ Γκένκ, ΕΚ Λιέγης, ΕΚ Μονς και ΕΚ Σαρλερουά. Οι υπόλοιπες δυο ήταν στις δυο κυριότερες πόλεις του Βελγίου, Βρυξέλλες και Αμβέρσα.

Το γεγονός της αρχικής πρόσληψης του συνόλου σχεδόν των ανδρών από τα ορυχεία προσέδωσε πολύ υψηλό βαθμό κοινωνικής και οικονομικής ομοιογένειας στην ελληνική παροικία του Βελγίου κατά το πρώτο διάστημα της εγκατάστασής τους.

Από τη στιγμή της άφιξής τους στο Βέλγιο οι άνδρες, οι οποίοι μετανάστευαν αρχικά μόνοι τους, εισάγονταν αμέσως, χωρίς να έχουν προσαρμοστεί στοιχειωδώς στις νέες συνθήκες και χωρίς καμία προετοιμασία, στο χώρο των ανθρακωρυχείων και τις άγνωστες, για εκείνους, απαιτήσεις της εργασίας σε αυτά. Πολλοί δεν άντεχαν την εμπειρία της καθόδου στις στοές και της υπόγειας εργασίας, με αποτέλεσμα να εγκαταλείπουν το Βέλγιο αμέσως ή ύστερα από μερικές εβδομάδες. Η μεγάλη φτώχεια, η πιεστική ανάγκη να συνδράμουν οικονομικά την οικογένεια που είχε παραμείνει στην Ελλάδα ή το κίνητρο της αποταμίευσης ενός μικρού κεφαλαίου καθήλωσαν όσους παρέμειναν στα ορυχεία για ένα έως πέντε, τουλάχιστον, χρόνια στο Βέλγιο.

Μετά από ορισμένα έτη εργασίας στα ορυχεία, οι μετανάστες είχαν το δικαίωμα να αποκτήσουν άδεια εργασίας σε άλλους οικονομικούς τομείς. Στη δεκαετία του 1960 το σύνολο, σχεδόν, των Ελλήνων μεταπήδησε από τα ορυχεία προς τις βιομηχανίες και μετακινήθηκε από τις ανθρακοφόρες περιοχές προς τις Βρυξέλλες και άλλα αστικά κέντρα, όπου ένα μικρό ποσοστό κατάφερε να ανοίξει εστιατόριο ή καφενείο ή να αγοράσει ταξί.

Η εργασία στις βιομηχανίες μπορεί να ήταν λιγότερο σκληρή και επικίνδυνη σε σύγκριση με τα ορυχεία, δεν έπαυε όμως να είναι εξουθενωτική. Με τη μετακίνηση αυτή προς τα αστικά κέντρα (που παρείχαν ευκαιρίες απασχόλησης και στις γυναίκες), πολλές Ελληνίδες άρχισαν να εργάζονται εκτός οικίας, με στόχο συνήθως είτε τη συντήρηση της οικογένειας είτε την επιτάχυνση της αποταμίευσης.

Οι έλληνες μετανάστες που εγκαταστάθηκαν μεταπολεμικά στο Βέλγιο εντάχθηκαν στις κατώτερες βαθμίδες της εργατικής τάξης της χώρας· παρόλο που οι περισσότεροι σύντομα εγκατέλειψαν τα ορυχεία, ένα πολύ σημαντικό ποσοστό εξακολουθούσε, το 1981, να κατέχει την ίδια κοινωνική θέση: το 26% του οικονομικά ενεργού ελληνικού πληθυσμού του Βελγίου ήταν άνεργο τη χρονιά αυτή, ενώ από αυτούς που εργάζονταν, το 63% ήταν εργάτες. H κοινωνική θέση των μεταναστών αντανακλούσε τους λόγους για τους οποίους υιοθετήθηκε η πολιτική εισαγωγής ξένου εργατικού δυναμικού: επρόκειτο για ανειδίκευτους, που προορίζονταν για τις σκληρές, επικίνδυνες, ανθυγιεινές, κακοπληρωμένες και κοινωνικά υποβαθμισμένες εργασίες.

Ωστόσο οι ιδιαίτερα ευνοϊκές οικονομικές συνθήκες των δεκαετιών που ακολούθησαν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο διευκόλυναν την ένταξή τους στην αγορά εργασίας και την οικονομική ζωή του Βελγίου, επιτρέποντάς τους να επωφεληθούν, έστω και άνισα, από τη γενική ευμάρεια, τις παροχές του κράτους πρόνοιας και τις κατακτήσεις της ντόπιας εργατικής τάξης. Ζώντας σε μια χώρα με ιδιαίτερα ανεπτυγμένο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, απέκτησαν αίσθημα ασφάλειας, το οποίο στερούνταν στη χώρα καταγωγής τους, εν μέρει ή και ολοκληρωτικά. Έτσι, παρόλο που οι περισσότεροι μετανάστες δεν γνώρισαν αισθητή κοινωνική άνοδο, βελτίωσαν κατά πολύ το βιοτικό τους επίπεδο. Οι προσδοκίες μιας σημαντικής μερίδας, τουλάχιστον –να ζήσουν την οικογένειά τους, να αποκτήσουν στο Βέλγιο ή τη χώρα καταγωγής ένα ακίνητο και να γεράσουν αξιοπρεπώς– εκπληρώθηκαν. Η πορεία των παιδιών τους, ωστόσο, παρά την καλύτερη μόρφωση που απέκτησαν και την αναμφισβήτητη ύπαρξη κάποιας κοινωνικής κινητικότητας, καθορίστηκε από την κοινωνική θέση των γονέων τους και, κυρίως, από την αρνητική οικονομική συγκυρία, όταν ήρθε η σειρά τους να ενταχθούν στην αγορά εργασίας.

Τα παιδιά των ελλήνων μεταναστών φοίτησαν σε βελγικά σχολεία και παρακολουθούσαν μαθήματα ελληνικών σε τμήματα μητρικής γλώσσας που δημιουργήθηκαν κατά τη δεκαετία του 1960 από το ελληνικό κράτος, και τα οποία λειτουργούσαν σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης δύο φορές την εβδομάδα. Στις Βρυξέλλες λειτουργεί από το 1981 ένα αμιγές δημοτικό ελληνικό σχολείο (δωρεά Κεστεκίδη), που συμπληρώθηκε με γυμνάσιο και λύκειο στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Οι έλληνες ανειδίκευτοι εργάτες, όπως και οι άλλοι ξένοι μετανάστες, βίωσαν τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασής τους στο Βέλγιο την περιφρόνηση των πολιτισμικών πρακτικών και των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων και αντιμετώπισαν την εχθρότητα και τις προκαταλήψεις των γηγενών Βέλγων. Για να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες που δημιουργούσε η κατώτερη κοινωνική τους θέση, το εχθρικό περιβάλλον και ο γλωσσικός αποκλεισμός, για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες της καθημερινότητας, αλλά και για να αποκτήσουν χώρους κοινωνικής συναναστροφής, οι μετανάστες γράφτηκαν στα ελληνικά τμήματα των βελγικών συνδικάτων, οργανώθηκαν σε κοινότητες και συγκεντρώνονταν στις 24 ελληνορθόδοξες εκκλησίες.

ΙΙΙ. WHITE-COLLAR ΜΕΤΑΝΆΣΤΕΥΣΗ

Η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ το 1981 οδήγησε σταδιακά σε συνολικότερους μετασχηματισμούς στη ζωή των μεταναστών, καθώς μετέβαλε το νομικό καθεστώς των Ελλήνων που ζούσαν στο Βέλγιο, προσδίδοντάς τους νέα δικαιώματα, με τα οποία διαχωρίστηκαν σε σχέση με τους ξένους, που προέρχονταν από μη ευρωπαϊκές και ιδιαίτερα μουσουλμανικές χώρες.

Στη δεκαετία του 1980, τη στιγμή που η παρουσία των παλαιότερων μεταναστών είχε αποδυναμωθεί με τη μεταβολή της ηλικιακής κατανομής στην παροικία, αυξήθηκε ο αριθμός των νεοαφιχθέντων, από την Ελλάδα, υπαλλήλων της ΕΟΚ στις Βρυξέλλες, και άλλαξε και πάλι η κοινωνική σύνθεση των μελών και της ηγετικής ομάδας της ελληνικής παροικίας. Επίσης, τα παιδιά των ελλήνων υπαλλήλων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που ζουν στις Βρυξέλλες, έχουν τη δυνατότητα να φοιτούν στο ελληνικό τμήμα του Ευρωπαϊκού Σχολείου.

Το 1985 με Βασιλικό Διάταγμα αναγνωρίζεται η Ορθόδοξη Χριστιανική Θρησκεία ως μία από τις επίσημες θρησκείες του Βελγικού Κράτους. Νομοθετήθηκε ακόμη η δυνατότητα διδασκαλίας του ορθοδόξου θρησκευτικού μαθήματος και καθιερώθηκε τόσο στη Φλαμανδική Κοινότητα όσο και στη Γαλλική Κοινότητα του Βελγίου.

Σήμερα, συνυπολογίζοντας τους πολυάριθμους μόνιμους και συμβασιούχους υπαλλήλους διεθνών (ΝΑΤΟ, Eurocontrol) και ευρωπαϊκών οργανισμών (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Συμβούλιο, Ευρωπαϊκή Κοινωνική & Οικονομική Επιτροπή και Επιτροπή των Περιφερειών, πολυάριθμων Ευρωπαϊκών agencies) και τους εκπαιδευόμενους και τους φοιτητές, και λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι σημαντικός αριθμός (περίπου 5.500 άτομα) των ελληνικής καταγωγής κατοίκων της χώρας έχει πλέον βελγική υπηκοότητα – και συνεπώς στις απογραφές καταμετράται στο γηγενή πληθυσμό – οι ελληνικής υπηκοότητας κάτοικοι του Βελγίου ανέρχονται περίπου σε 20.000 άτομα.

Οι στόχοι των Ελληνικών Κοινοτήτων (και ιδιαίτερα της ΕΚ Βρυξελλών) προσαρμόστηκαν στα νέα δεδομένα της παροικίας και της διεθνούς πολιτικής: ευρωπαίου πολίτη. Η Κοινότητα διατύπωσε τη θέση ότι η ενσωμάτωση των νέων ελληνικής καταγωγής στη βελγική κοινωνία έπρεπε να αντιμετωπιστεί ως ένταξη Ελλήνων στην ενωμένη Ευρώπη. Με την ίδρυση, από τη μία, αρκετών τοπικών συλλόγων στη δεκαετία του 1980 και, από την άλλη, της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων Βελγίου, το 1988, εμφανίστηκαν η εξειδίκευση και ο συγκεντρωτισμός.

Τέλος, εκτός της Εκκλησίας και των Ελληνικών Κοινοτήτων, υπάρχουν πολλές άλλες κοινωνικοπολιτιστικές δομές που απευθύνονται στους Έλληνες του Βελγίου, όπως ενδεικτικά ταξινομήθηκαν στην ακόλουθη λίστα:

1. Τοπικοί εθνοπολιτιστικοί σύλλογοι

1.1. Σύλλογος Κρητών Βελγίου
1.2. Σύλλογος Μακεδόνων Βελγίου
1.3. Ένωση Πελοποννησίων Βελγίου «Ο Μωριάς»
1.4. Σύλλογος Ηπειρωτών Βελγίου
1.5. Πολιτιστικός σύλλογος Θρακιωτών
1.6. Σύλλογος Κωνσταντινουπολιτών Βελγίου
1.7. Σύλλογος Ποντίων Βρυξελλών «Καμίαν “κ” εν Αργώς»

2. Χορευτικοί σύλλογοι

2.1. Λύκειο Ελληνίδων – lycee.hellenique@skynet.be
2.2. Ελληνικό Κέντρο Λαογραφικών Μελετών – tradidanse@skynet.be
2.3. Συγκρότημα Ελληνικών Παραδοσιακών χορών Φανούρη Τρικίλη – acanthe@hotmail.com
2.4. Κύκλος Ελληνικών χορών Τερψιχόρη
2.5. Levendis Brugge

3. Χώροι τεχνών

3.1. Περίπλους
3.2. Art Base – info2@art-base.be
3.3. Chronos art
3.4. Galerie THEOREMA 

4. Πολιτιστικές ενώσεις

4.1. Βελγική Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών (ΒENEΣ)
4.2. Kultur&art Bridge
4.3. Ελληνικός Κύκλος Σύγχρονων Μελετών
4.4. Ελληνικό Διαπολιτιστικό Κέντρο Βρυξελλών 
4.5. Ελληνικό Διαπολιτισμικό Κέντρο της Λιέγης «He-Li-OS»
4.6. Ελληνο-Βελγικός Σύλλογος Μέγας Αλέξανδρος – asblalexandrelegrand@skynet.be
4.7. ΔΕΦΝΚ Βελγίου (Διεθνής Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη)

5. Αθλητικοί σύλλογοι

5.1. Hellas F.C.
5.2. Linthout-Hellas BC

6. Θεατρικές ομάδες

6.1. Ελληνικό Θέατρο Βελγίου 
6.2. ΘΕΣΠΙΣ – thespis.theatre@gmail.com
6.3. Ελληνικό Θεατρικό Εργαστήριο
6.4. Y-Grec
6.5. Nόta Théâtrale
6.6. ΑλΜΑ
6.7. Ομογενειακή Θεατρική Σκηνή
6.8. Λύκειο Ελληνίδων Βρυξελλών
6.9. BIZARRE DREAM (ALLOKOTO ONEIRO)
6.10. The Schuman Show 

7. Θεματικά Δίκτυα

7.1. Βελγο-Ελληνικό εμπορικό επιμελητήριο – info@ccbh.be
7.2. Αργώ – Δίκτυο Ελλήνων Βελγίου – Argo – Hellenic Network in Belgium
7.3. Hellenic Federation of Enterprises (ΣΕΒ) Brussels Office – main@sevbxl.be
7.4. Union of Hellenic Chambers of Commerce Brussels Office
7.5. ΑΛΛΗΛΟΝnet
7.6. A Discovering Network 
7.7. Ήταν ένα μικρό καράβι 
7.8. Greek Mamas Talking in Belgium – greekmamastalking@gmail.com
7.9. L’Ame Belgo-Hellénique – amebehe@netscape.net
7.10. Panos & Cressida 4 Life – Πάνος & Χρυσηίδα βοήθεια στα παιδιά
7.11. Ελληνική Ένωση για την Ομοσπονδία της Ευρώπης – Παράρτημα Βρυξελλών (ΕΕνΟΕ/UEF Greece)
7.12. Ελληνική Χορωδία Βρυξελλών / Hellenic Choir of Brussels
7.13. Σχολή Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής Ι.Μ. Βελγίου «Άγιος Ιλάριος»
7.14. ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΥΡΩΠΗΣ ( ΠΣΕΕΕ)
7.15. Ελληνικό Ινστιτούτο Πολιτιστικής Διπλωματίας στο Βέλγιο
7.16. Επιχειρηματικό Δίκτυο Bucephalos 

8. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης

8.1. Εφημερίδες/Περιοδικά
8.1.1. Πρωτοπόρος
8.1.2. Θέματα Επιστημών του Ανθρώπου 
8.1.3. e-Άλληλον – Τριμηνιαίο ηλεκτρονικό περιοδικό
8.2. Portals
8.2.1. Newsville
8.3. Radio stations
8.3.1. Radio Alma 

Nota Bene : Το άρθρο βασίζεται σε εισήγηση που έγινε το καλοκαίρι του 2013 στο πλαίσιο του σεμιναρίου « Αποδημητικά πλάσματα, άνθρωποι και πουλιά », στην «Επέκεινα Χώρα» Βίτσας Ζαγορίου (Ελλάδα).

Βιβλιογραφικές Πηγές

Αρχείο εφημερίδας Πρωτοπόρος, εκδ. Σάκης Δημητρακόπουλος, Βρυξέλλες, 1959-
Λίνα Βεντούρα, Έλληνες μετανάστες στο Βέλγιο, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 1999
Δημήτρης Χ. Γεωργόπουλος, Έλληνες στο Βέλγιο, εκδ. Αφοί Κυριακίδη,
Θεσσαλονίκη, 2008
http://el.wikipedia.org/wiki/Έλληνες_στο_Βέλγιο
http://imbelgiou.wordpress.com/istori/
https://greeksinmons.wordpress.com/
http://www.greeksinbelgium.be/
https://www.newsville.be/

Βιογραφικά Στοιχεία

Ο Χρήστος Μπεζιρτζόγλου γεννήθηκε το 1966 στην Αθήνα (Ελλάδα). Σπούδασε Φυσική με εξειδίκευση στον τομέα των Ηλεκτρονικών και των Υπολογιστών. Εργάστηκε ως εκπαιδευτής ενηλίκων και εταιρικός σύμβουλος στις τεχνολογίες των υπολογιστών για δέκα έτη.
Το 1994 μέσω ανοικτού διαγωνισμού προσλήφθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και μετακόμισε στις Βρυξέλλες (Βέλγιο). Εργάστηκε σε διάφορες θέσεις στις Γενικές Διευθύνσεις (Περιβάλλον, πολιτική Ανταγωνισμού, Περιφερειακή πολιτική και Εξωτερικό Εμπόριο) αλλά και στον συντονισμό της πολιτικής (Γενική Γραμματεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ιδιαίτερο γραφείο της Επιτρόπου για την Απασχόληση και τις κοινωνικές υποθέσεις).