Ένας Έλληνας μετανάστης και το μυστήριο γύρω από μια φωτογραφία του

Το 1944 η άνευ προηγουμένου ηρωική επέλαση των Συμμαχικών δυνάμεων σε όλα τα μέτωπα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, έδειχνε ότι οι εχθρικές δυνάμεις του Άξονα θα γνώριζαν -επι τέλους- την οριστική ήττα.

 Στις 6 Ιουνίου του 1944, η κατά μέτωπο θρυλική συμμαχική απόβαση στη Νορμανδία σηματοδοτούσε το τέλος των Γερμανών, τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου η επική νίκη των Αμερικανών στο Νησί Σαι πάν του Ειρηνικού κατατρόπωνε οριστικά τους Ιάπωνες (μετά από σκληρές μάχες 25 ημερών και με τον στρατό των ΗΠΑ να επικοινωνεί στους ασυρμάτους με τη γλώσσα των ινδιάνων Ναβάχο για να μη γίνεται αντιληπτός από τον εχθρό) και ένα μήνα μετά, στις 17 Αυγούστου, η επιτυχής έκβαση της μυστικής επιχείρησης “Operation Husky” (απόβαση στη Σικελία) αποτελείωνε τους Ιταλούς.

 Μετά από όλες αυτές τις καθοριστικές νίκες, οι Αμερικανοί αισθάνονταν -δικαίως- ξεχωριστή υπερηφάνεια, για την ιδιαίτερη συμβολή των στρατευμάτων τους στη νικηφόρα έκβαση του πολέμου και εκδήλωναν με κάθε τρόπο την εκτίμησή τους, προς τον άγνωστο αμερικανό “ήρωα” στρατιώτη.

 Στο πλαίσιο αυτό, το γνωστό περιοδικό “Life”, στην παγκόσμια έκδοσή του, κυκλοφόρησε το Καλοκαίρι του 1944, έχοντας για εξώφυλλο τη φωτογραφία ενός “άγνωστου” Αμερικάνου στρατιώτη, από τους εκατοντάδες χιλιάδες που πολέμησαν ηρωικά σε όλα τα μέτωπα του πολέμου. Ήταν η φιγούρα ενός αξύριστου, σκληροτράχηλου, βλοσυρού και αποφασισμένου πολεμιστή, που φορώντας κράνος και σφίγγοντας στα χείλια  ένα τσιγάρο, έριχνε προς τα πίσω ένα βλέμμα γεμάτο αυτοπεποίθηση, σαν “στοπ καρέ” από ταινία του Χόλιγουντ

 Αυτή η φωτογραφία του στρατιώτη, έγινε αμέσως σύμβολο σε όλες τις ΗΠΑ. Συμβόλιζε το αμερικανικό έπος στη διάρκεια του πολέμου και τον σκληρό αλλά και αποφασιστικό αγώνα που έδωσαν όλοι οι απλοί Αμερικάνοι στρατιώτες, στα μέτωπα της Ευρώπης, της Βορείου Αφρικής και του Ειρηνικού. Μια άλλη φωτογραφία του ίδιου στρατιώτη, να πίνει νερό από το παγούρι του, στην ανάπαυλα μιας μάχης, έγινε μέχρι και γραμματόσημο από τα Αμερικανικά ταχυδρομεία.
 Αυτές οι φωτογραφίες έκρυβαν όμως και ένα μυστήριο.

 Πέρασαν 47 ολόκληρα χρόνια από τότε, και το 1991, στο Σάντα Φε των ΗΠΑ, ένας νεαρός Έλληνας μετανάστης, κρατώντας το παλιό περιοδικό “Life”, με τη διάσημη πλέον φωτογραφία- εξώφυλλο του ήρωα Αμερικάνου στρατιώτη, έτρεξε έκπληκτος προς τη μητέρα του φωνάζοντας: “Μάνα, ο πατέρας…” !!!

 Η Κική Κλώνης δεν θα ξεχάσει ποτέ εκείνη τη σκηνή. Ο άγνωστος Αμερικανός ήρωας στρατιώτης, στο εξώφυλλο του “Life”, ήταν ο σύζυγός της, Άντζελο Κλώνης, ένας Ελληνοαμερικανός μετανάστης, από τους τόσους που υπηρέτησαν στον στρατό των ΗΠΑ και πολέμησαν ηρωικά τα φασιστικά στρατεύματα του Άξονα.

 Διαβάζοντας όμως λεπτομέρειες για τη φωτογραφία, ένιωσε μια τεράστια αμηχανία. Το ίδιο και ο γιος της, που μόλις είχε βρει το περιοδικό του 1944, που τη δημοσίευσε στο εξώφυλλό του.

 Ας πάρουμε καλύτερα την ιστορία από την αρχή.

  Ο Άντζελο (Ευάγγελος) Κλωνής γεννήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 1916, στο χωριό Άγιος Γεώργιος της Κεφαλλονιάς. Παιδί πάμφτωχης οικογένειας, στα 14 του έφυγε για να δουλέψει στην Αθήνα, εργάστηκε ως εισπράκτορας σε λεωφορείο που είχε ένας άλλος Κεφαλλονίτης Ούτε εκεί τα έβγαζε πέρα και όταν ήταν 16 χρονών έμαθε ότι στον Πειραιά ετοιμάζονταν να σαλπάρει για την Αμερική, ένα καράβι που είχε για καπετάνιο έναν συμπατριώτη του. Χώθηκε ανάμεσα στους χαμάληδες που φόρτωναν τρόφιμα στο πλοίο και κουβαλώντας ένα κομμάτι κρέας, ανέβηκε και κρύφτηκε στα αμπάρια του. Τρεις ημέρες άντεξε κρυμμένος, χωρίς νερό και τροφή. Μετά, κάπου στον  Ατλαντικό, εμφανίστηκε στον Κεφαλλονίτη καπετάνιο, του αποκάλυψε την ιστορία του και ζήτησε να τον αφήσει στο πρώτο λιμάνι που θα έπιαναν.

 Ο καπετάνιος τον συμπάθησε και τον άφησε στο Λος Άντζελες, δίνοντάς του μάλιστα ένα ωραίο κουστούμι για να δείχνει εμφανίσιμος. Στον έλεγχο, ο Κλωνής προσποιήθηκε τον κωφάλαλο και δεν απαντούσε τις ερωτήσεις. Δεν ήξερε λέξη αγγλικά. Όμως, όπως εξηγούσε αργότερα, το ευγενικό παρουσιαστικό του και η καλοντυμένη εμφάνισή του, του άνοιξαν το δρόμο για την είσοδό του στην Αμερική.

 Στο Λος Άντζελες, αναζήτησε και πάλι Κεφαλλονίτες. Έτσι έπιασε δουλειά στο ανθοπωλείο του Σπύρος Στεφανάτος, που ήταν κι αυτός από την Κεφαλλονιά. Εκεί έμεινε όσο χρειάζονταν για να εξοικειωθεί με την αμερικανική πραγματικότητα Όταν αισθάνθηκε σίγουρος για τον εαυτό του, μετακόμισε στο Ντένβερ του Κολοράντο και μετά στο Σικάγο, εργαζόμενος κυρίως σε ελληνικά εστιατόρια. Επειδή όμως δεν του άρεσε το κρύο, όπως διηγούνταν αργότερα, άλλαξε και πάλι περιοχή και μετακινήθηκε νότια, στο Χιούστον του Τέξας. Ούτε εκεί έμεινε για πολύ και τελικά κατέληξε στο Σάντα Φε του Νέου Μεξικό, επειδή εκεί είχε βρει μια καλή παρέα από…Κεφαλλονίτες.

 Το Σάντα Φε ήταν το μέρος που του ταίριαζε και αποφάσισε να μείνει. Άρχισε να δουλεύει σε διάφορες δουλειές και αργότερα έγινε συνέταιρος σε καφέ – εστιατόριο, που είχε ένας άλλος Έλληνας (ο Πάνο Πομώνης από τη Ζάκυνθο). Παρ΄όλα αυτά, ήταν ακόμη χωρίς “χαρτιά” (λαθρομετανάστης), αναγκάζονταν να “κρύβεται” κι αυτό ήταν η μεγαλύτερη έννοια του.

 Ήταν η εποχή που οι ΗΠΑ αποφάσισαν να εμπλακούν στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και για να συγκεντρώσουν περισσότερο στρατό, κάλεσαν όλους τους παράνομους μετανάστες να καταταγούν με αντάλλαγμα την Αμερικανική υπηκοότητα. Ο Ευάγγελος Κλωνής, το είδε σαν ευκαιρία και κατατάχθηκε. Έτσι, σε ηλικία 26 ετών, έγινε και επίσημα ο… Άντζελο Κλωνής.

 Η εκπαίδευσή του έγινε με στόχο να συμμετέχει στις πολεμικές επιχειρήσεις του Ειρηνικού, όμως στη διάρκειά της, πληροφορήθηκε ότι οι Γερμανοί είχαν σκοτώσει συγγενείς του στην Κεφαλλονιά. Ζήτησε τότε να μετακινηθεί στο μέτωπο της Ευρώπης και επιλέχθηκε μεταξύ αυτών που θα συμμετείχαν στην απόβαση της Νορμανδίας.

 Και πράγματι ο Άντζελο Κλωνής συμμετείχε στην απόβαση και μετά προωθήθηκε με τη μονάδα του στο μέτωπο του Βελγίου και πήρε μέρος στη Μάχη των Αρδενών Μέχρι το τέλος του πολέμου, πολεμούσε στην Ευρώπη. Μετά επέστρεψε στην Αμερική (Σάντα Φε) συνεχίζοντας τα επαγγελματικά του, στο καφέ – εστιατόριο όπου ήταν συνέταιρος.

 Όμως η περιπετειώδης ζωή του, δεν είχε τελειώσει ακόμη. Μια μέρα πήρε ένα απρόσμενο γράμμα από τη μητέρα του. Είχε χρόνια να μάθει νέα της και τη θεωρούσε χαμένη. Πνιγμένος από συγκίνηση επικοινώνησε μαζί της και το 1950 επισκέφθηκε την Κεφαλλονιά. Εκεί γνώρισε και την Αγγελική, που την πήρε μαζί του πίσω στην Αμερική και αργότερα την παντρεύτηκε.

 Ο Άντζελο Κλώνης πέθανε στις 18 Φεβρουαρίου 1989. Με τη γυναίκα του Αγγελική (Κική) απέκτησαν 3 γιους. Ένας από αυτούς, ο Νίκος, ήταν αυτός που με έκπληξη, είδε το 1991, το εξώφυλλο του παλιού περιοδικού “Life” με τη διάσημη φωτογραφία του πατέρα του.

 Πολλά έχω να γράψω για τη ζωή, αυτού του συγκλονιστικού Κεφαλλονίτη της Αμερικής. Δεν είναι όμως της ώρας και θα μείνω μόνο στο θέμα της “φωτογραφίας”.

 
Γύρω από την ηρωική φωτογραφία, με τον Άντζελο Κλώνη στο μέτωπο, υπήρχε ένα μυστήριο.

 Τη φωτογραφία “τράβηξε” για λογαριασμό του περιοδικού “Life”, ο διάσημος φωτορεπόρτερ Eugene Smith. Σύμφωνα με το αντίστοιχο ρεπορτάζ του περιοδικού, η φωτογραφία αυτή, μαζί με άλλες, “τραβήχτηκαν” λίγο μετά από μια μάχη των Αμερικανών κατά των Ιαπώνων, στο νησί Σαι πάν (Saipan) του Ειρηνικού. Η μάχες αυτές έγιναν στο διάστημα από τις 15 Ιουνίου έως τις 9 Ιουλίου 1944.

 Από την άλλη, η απόβαση στη Νορμανδία (όπου επίσης συμμετείχε και αμερικανικός στρατός) έγινε στις 6 Ιουνίου 1944 και στη συνέχεια η μάχη των Αρδενών κράτησε από τις 16 Δεκεμβρίου 1944 έως τις 25 Ιανουαρίου 1945.

 Στη φωτογραφία, αποδεδειγμένα είναι ο Άντζελο Κλώνης.

 Πως όμως είναι δυνατόν να εμφανίζεται σε μια μάχη στον Ειρηνικό, την ίδια εποχή που συμμετείχε στην απόβαση της Νορμανδίας αλλά και στη Μάχη των Αρδενών;

 Κάποιοι, μεταξύ των οποίων και ο γιος του Κλώνη, ο Νίκος, αναζήτησαν μια απάντηση στο ερώτημα.
 
 Ο Άντζελο Κλώνης δεν ήθελε ποτέ να λέει λεπτομέρειες για τον πόλεμο και τις μάχες που έδωσε. Ούτε είδε ποτέ τη φωτογραφία στο “Life” (για να μιλήσει γι αυτήν) αν και είχε ακούσει ότι υπήρχε (αλλά αδιαφόρησε). Είχε πει και στον γιο του, το Νίκο, ότι ένα περιοδικό έβαλε μια φωτογραφία του από τον πόλεμο, αλλά του ζήτησε να μην ασχοληθεί. Η οικογένειά του, πάντα σέβονταν την επιθυμία του και δεν τον ρωτούσε πολλά. Έτσι έκανε και στην περίπτωση αυτή.

 Λίγο μετά το θάνατό του, ο γιος του Νίκος έμαθε ότι η φωτογραφία για την οποία του είχε μιλήσει ο πατέρας του, ήταν δημοσιευμένη σε ένα διάσημο περιοδικό και είχε γίνει εθνικό σύμβολο για τον άγνωστο ήρωα Αμερικάνο στρατιώτη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τότε, αποφάσισε να τη βρει και την ανακάλυψε λίγα χρόνια μετά. Βλέποντας όμως ότι αφορούσε μια περίοδο που ο πατέρας πολεμούσε στον Ειρηνικό, έπεσε από τα σύννεφα Όπως και η μητέρα του.

 Η οικογένεια του Κλώνη, μέχρι τότε γνώριζε ότι ο Άντζελο πολέμησε μόνο στην Ευρώπη. Και από την έρευνα στα αρχεία του περιοδικού “Life” ήταν αποδεδειγμένο ότι οι φωτογραφίες του, από τον Eugene Smith, “τραβήχτηκαν” στον Ειρηνικό.

 Από την άλλη, υπήρχαν στοιχεία ότι ο Άντζελο Κλώνης συμμετείχε στις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Ευρώπης (Νορμανδία, Αρδένες). Αναζητώντας λεπτομέρειες από τον φάκελο του πατέρα του, στα αρχεία του αμερικανικού στρατού, δεν μπόρεσε να βρει τίποτα. Είχε καταστραφεί από μια πυρκαγιά. Έτσι δεν μπορούσαν να βρεθούν στοιχεία για τις στρατιωτικές μετακινήσεις του.
 
 Μπροστά στο αδιέξοδο αυτό, προκειμένου να βρει τι ακριβώς είχε συμβεί με τον πατέρα του και τις μάχες στον Ειρηνικό, ο Νίκος Κλώνης επανήλθε, ψάχνοντας κάποιο άλλο στοιχείο από τα αρχεία του φωτορεπόρτερ Eugene Smith. Ανακάλυψε μια σημείωση που ανέφερε ότι, η φωτογραφία έδειχνε έναν αμερικανό στρατιώτη που είχε το όνομα “Τ.Ε. Underwood ”. Αναζήτησε στα αρχεία του στρατού το όνομα αυτό. Βρήκε μόνο ένα στρατιώτη εκείνης της εποχής που τον έλεγαν Underwood και επισκέφθηκε τη χήρα γυναίκα του.

 Η χήρα Underwood επιβεβαίωσε ότι ο σύζυγός της, είχε πολεμήσει και στο μέτωπο της Ευρώπης και στο μέτωπο του Ειρηνικού. Αυτό έγινε διότι συμμετείχε σε ένα σώμα ειδικών μυστικών αποστολών, το οποίο μετακινούνταν συνεχώς από το ένα μέρος στο άλλο. Της είχε πει  ότι ήταν άκρως απόρρητες αποστολές και για τον λόγο αυτό δεν τους επιτρέπονταν να δίνουν σε δημοσιογράφους και φωτορεπόρτερ, τα αληθινά τους ονόματα. Όταν δεν μπορούσαν να το αποφύγουν, έδιναν απλώς ένα ψευδώνυμο ή το όνομα κάποιου άλλου συμπολεμιστή τους ή οτιδήποτε άλλο εκτός από το πραγματικό τους όνομα.

 Του είπε επίσης και κάτι άλλο, που τον συγκλόνισε Ο σύζυγός της, κατά τη διάρκεια του πολέμου, είχε αποκτήσει στενή φιλία με έναν ελληνικής καταγωγής συμπολεμιστή του (στην ίδια ειδική ομάδα), που ζούσε στο Σάντα Φε και τον αποκαλούσαν “Crazy Greek”.

 Ο Νίκος Κλώνης θυμήθηκε αμέσως ότι σε κάποια από τα λίγα που έλεγε ο πατέρας του για τον πόλεμο, του είχε διηγηθεί ότι χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο “Τρελός Έλληνας”.

 Δείχνοντας στη χήρα Underwood τη φωτογραφία του “Life”, αυτή ήταν κατηγορηματική ο στρατιώτης του εξώφυλλου, δεν ήταν -σε καμία περίπτωση- ο σύζυγός της. Αναγνώρισε όμως τον σύζυγό της σε άλλες φωτογραφίες, δίπλα από τον “άγνωστο” στρατιώτη του εξώφυλλου.

 Το μυστήριο της φωτογραφίας έδειχνε να είχε λυθεί προφανώς, σε εκείνες τις άκρως απόρρητες, ειδικές μυστικές αποστολές του αμερικανικού στρατού, ανάμεσα στα μέτωπα της Ευρώπης και του Ειρηνικού, συμμετείχε και ο “Τρελός Έλληνας”.

 Που όταν τον “έπιασε” ο φωτορεπόρτερ του “Life” στη μυστική αποστολή του, κάπου στον Ειρηνικό, θέλοντας να κρύψει την πραγματική του ταυτότητα (τέτοιες ήταν οι εντολές), προτίμησε να δώσει τα αρχικά του ψευδώνυμου του στα ελληνικά (Τ.Ε.), συνδυάζοντας μαζί και το επίθετο του φίλου και συμπολεμιστή του. Είπε στον φωτορεπόρτερ του “Life”, ότι τον έλεγαν…“T.E.Underwood”.

 Ο  Άντζελο Κλώνης είχε τους λόγους του, να μη μιλά για τη ζωή του στον πόλεμο. Γι' αυτό και αδιαφόρησε όταν έμαθε ότι ένα περιοδικό είχε βάλει στο εξώφυλλο, τη φωτογραφία του. Ήξερε ποια φωτογραφία ήταν και που είχε “τραβηχτεί”. Και δεν ήθελε να μιλήσει, ούτε γι αυτήν, ούτε για τον Ειρηνικό. Άλλωστε αυτές ήταν οι οδηγίες που είχε ως στρατιώτης. Να κρατά μυστική την ταυτότητα και την αποστολή του, μέχρι το τέλος. Το τήρησε τότε και το κράτησε για πάντα, μέχρι τον θάνατό του.