Η Μ. Θάτσερ, οι αντίπαλοι, η Ε.Ε. και η… Μπριζ

«Were gonna have a party when Maggie Thatcher dies». Αυτός είναι ο στίχος, που για πολλά χρόνια δονούσε την κερκίδα των φανατικών οπαδών της ποδοσφαιρικής ομάδας του Liverpool, όσο αυτοί έβλεπαν την πρωθυπουργό της Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ να μην επιρρίπτει ευθύνες στην αστυνομία, για την τραγωδία στο γήπεδο του «Hillsborough» (όπου βρήκαν τραγικό θάνατο 96 οπαδοί της Liverpool) και να δείχνει ότι συναινεί με τη γενικότερη τάση της εποχής, που έριχνε τις ευθύνες για την τραγωδία, στους ίδιους του οπαδούς των «κόκκινων» και στη συμπεριφορά τους.

Και να που το πλήρωμα του χρόνου έφθασε, η Μάργκαρετ Θάτσερ πέθανε (μόλις λίγες ημέρες πριν την 24η θλιβερή επέτειο της τραγωδίας) και οι οργανωμένοι οπαδοί της Liverpool ξέσπασαν δημοσίως σε πανηγυρισμούς. Διαβεβαιώνουν μάλιστα ότι θα “τηρήσουν” την υπόσχεσή τους, διοργανώνοντας μέχρι και… “φιέστα” στον αμέσως επόμενο, εντός έδρας αγώνα της ομάδας τους.

Την ίδια ώρα που αυτά συμβαίνουν στην πλευρά των “κόκκινων” οπαδών (από τους πολυπληθέστερους αριθμητικά στο “νησί”), σε ένα άλλο σημείο της Βρετανίας, ο David Hooper, Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Ανθρακωρύχων της περιοχής του Durcham, υποστήριξε ότι ο θάνατος της Θάτσερ σήμανε μια “σπουδαία ημέρα”. Η Θάτσερ εξακολουθούσε να αποτελεί μισητό πρόσωπο στις τάξεις των Βρετανών ανθρακωρύχων, έπειτα από την μετωπική σύγκρουσή της με τα συνδικάτα, την δεκαετία του 1980 και την άρνησή της να ικανοποιήσει οποιοδήποτε αίτημα των εργαζόμενων.

Κι αν νομίζεται ότι αυτές ήταν από τις ακραίες αντιδράσεις κάποιων Βρετανών, για τον θάνατο της Θάτσερ, κάνετε λάθος. Υπάρχουν και χειρότερα. Η πρώην πρωθυπουργός της χώρας, είχε “ορκισμένους” αντιπάλους. Κάποιοι από αυτούς διατηρούσαν μέχρι και σελίδα στο ίντερνετ, με την οποία “μετρούσαν” τις ημέρες της. Η σελίδα ονομάζεται “is Thatcher dead yet” και από τη Δευτέρα “πανηγυρίζει” διοργανώνοντας μέχρι και πάρτι (το facebook γέμισε αναγγελίες !!!).

Μετά από όλα αυτά, ήδη κάποιοι σχολιάζουν ότι τα περισσότερα συλλυπητήρια τηλεγραφήματα, για το θάνατο της βαρόνης Θάτσερ, προέρχονται από το εξωτερικό, παρά από την ίδια τη χώρα της. Όπως και από το εξωτερικό δείχνουν να προέρχονται οι περισσότερες θετικές γνώμες για το έργο και την πολιτική της. Για τον “θατσερισμό” της. Προφανώς δεν είναι τυχαίο (αν και ακούγεται υπερβολικό), ότι μετά την εκλογική πτώση της (το 1990) το κόμμα των Εργατικών κέρδισε δύο συνεχείς εκλογικές αναμετρήσεις, με κεντρικό πολιτικό λόγο μια αφίσα με τη φωτογραφία της Θάτσερ που απλώς έγραφε: “Θέλετε να ξανάρθει;”

Ακόμη και η προσωνυμία που τη συνόδευε συνεχώς, ως “σιδηρά κυρία”, προήλθε από το εξωτερικό, από ένα αντίστοιχο σχόλιο που έγραψε η εφημερίδα “Κόκκινο Αστέρι” του Σοβιετικού υπουργείου Άμυνας. Ήταν η εποχή που η Μάργκαρετ Θάτσερ ασκούσε πολιτική και… ”έδερνε” (κατά τη γνωστή λαϊκή ρήση). Που συγκρούονταν με τα συνδικάτα και κέρδιζε, που ξέφευγε από τις δολοφονικές επιθέσεις που εκτελούσε εναντίον της ο IRA, που έστελνε τον Βρετανικό στρατό για πόλεμο στο νότιο Ατλαντικό ( Νησιά Φώκλαντ) και νικούσε, που μαζί με τον τότε Πρόεδρο των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρίγκαν, είχε δημιουργήσει μια σθεναρή αντικομουνιστική συμμαχία, που κατέληξε στη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.

Φαίνεται πως η Μάργκαρετ Θάτσερ είχε κάτι που της προκαλούσε μεγάλη απέχθεια (sic) οτιδήποτε είχε σχέση με… Ένωση. Όχι μόνο σε σχέση με τα όσα έκανε για να διαλύσει τη Σοβιετική Ένωση αλλά και σε σχέση με τις επιφυλάξεις που είχε για τη Γερμανική Ένωση (Δυτική και Ανατολική), όπως και σε σχέση με τις αντιρρήσεις που είχε για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΒΕΛΓΙΚΗ ΠΟΛΗ ΜΠΡΙΖ

Θεωρούνται πλέον ιστορικές οι συγκρούσεις της Θάτσερ, με τις ηγεσίες της τότε  ΕΟΚ (Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα), για την προοπτική και το μέλλον της Ευρώπης. Δεν έδειχνε να είναι αντίθετη με την ύπαρξη μιας Ευρωπαϊκής Κοινότητας, διαφωνούσε όμως με την προοπτική μιας ισχυρής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήθελε μια ΕΟΚ περιορισμένων αρμοδιοτήτων, κυρίως για θέματα εμπορικά και τελωνιακά. Και that’s all…

Μνημείο αυτού του ευρωσκεπτιστικού πολιτικού λόγου της, είναι η ομιλία που εκφώνησε στις 20 Σεπτεμβρίου 1988 στην πόλη Μπριζ του Βελγίου. Ήταν μια ομιλία που έγινε στο «Κολλέγιο της Ευρώπης», χαρακτηρίσθηκε από τον ιδιαίτερο επικριτικό λόγο κατά του Ευρωπαϊκού «υπερκράτους» και έμεινε στην ιστορία ως «η ομιλία της Μπριζ».

Ως πολιτικό κείμενο αποτελεί ακόμη και σήμερα το μανιφέστο του βρετανικού ευρωσκεπτικισμού. Είχε πει τότε η Θάτσερ:

•    «Δεν περιορίσαμε επιτυχώς το κράτος στη Βρετανία, μόνο και μόνο για να μας επιβληθεί ξανά σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με ένα ευρωπαϊκό υπερκράτος να ασκεί μια νέα κυριαρχία από τις Βρυξέλλες”.

•    «Η μοίρα μας είναι συνδεδεμένη με την Ευρώπη ως μέλος της Κοινότητας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το μέλλον μας εξαρτάται μόνο από την Ευρώπη. Το ίδιο ισχύει για όλες τις χώρες, την Γαλλία, την Ισπανία και οποιοδήποτε άλλο μέλος”.

•    “Η Κοινότητα αυτή καθεαυτή δεν είναι αυτοσκοπός. Ούτε και είναι μια θεσμική διεργασία που πρέπει μονίμως να διαμορφώνεται σύμφωνα με τις επιταγές κάποιου αόριστου θεωρητικού σκεπτικού. Ούτε και πρέπει να παγιωθεί στη λογική ενός ατελείωτου κανονιστικού πλαισίου”.

•    “Το να περιορίσεις την εθνικότητα των κρατών και να μεταφέρεις την εξουσία στις Βρυξέλλες θα ήταν επιζήμιο και καταστροφικό για την επίτευξη των στόχων που όλοι θέλουμε να δούμε να εκπληρώνονται. Η Ευρώπη θα είναι δυνατή ακριβώς επειδή θα έχει την Γαλλία ως Γαλλία, την Ισπανία ως Ισπανία, την Βρετανία ως Βρετανία, και όλες τις χώρες ελεύθερες στο να διατηρήσουν τις παραδόσεις και την ταυτότητά τους”.
•    
“Θα ήταν τρέλα να επιχειρήσουμε να προσδώσουμε στις χώρες μια ευρωπαϊκή εθνικότητα. Δεν καθορίσαμε τα σύνορά μας με την προοπτική να αλλάξουν ξανά στο όνομα ενός Ευρωπαϊκού υπερκράτους υπό μια νέα κυριαρχία των Βρυξελλών».

(Ολόκληρη την ιστορική “ομιλία της Μπριζ”, στο πρωτότυπο αγγλικό κείμενο, μπορείτε να τη βρείτε  ΕΔΩ ).

ΩΣ ΕΠΙΛΟΓΟ

Πολλοί υποστηρίζουν ότι αυτός ο ευρωσκεπτικισμός της Μάργκαρετ Θάτσερ έγινε τελικά η αιτία που η Μεγάλη Βρετανία δεν παρέλαβε τα ηνία της Ενωμένης Ευρώπης ή που έγινε η αιτία να πάρει τα ηνία της ΕΕ η Γερμανία. Κάποιοι μπορεί να πουν ότι μια γυναίκα-ηγέτης τα “πέταξε” και μερικά χρόνια μετά, μια άλλη γυναίκα-ηγέτης τα “πήρε”. Περί ορέξεως κολοκυθόπιτα.

Ανεξάρτητα από όλα αυτά, η πολιτική κληρονομιά που άφησε πίσω της η Θάτσερ είναι δεδομένη. Όμως η πολιτική κληρονομιά της και ο θάνατός της, είναι δύο διαφορετικά πράγματα, για να συνδέονται από κάποιους τόσο “στεγνά”.

Στο φινάλε, για όλους μία μόνο πραγματικότητα υπάρχει: Είτε βλέπεις το ματς από την εξέδρα των επισήμων, είτε από το πέταλο των φανατικών, στο γήπεδο είναι που παίζεται η μπάλα. Κι εκεί μέσα, ο διαθέσιμος χρόνος ποτέ δεν είναι ατέλειωτος.