Άρτεμη Χατζή: «Το θέατρο είναι διασκέδαση αλλά και σχολείο»

Συντάκτης:
Εκτυπώστε το άρθρο

Καποδίστριας, μία θεατρική παράσταση με ποιότητα

Με μεγάλη χαρά σήμερα φιλοξενούμε στο Newsville.be την Άρτεμη Χατζή, ένα από τα αγαπημένα πρόσωπα της ελληνόφωνης θεατρικής σκηνής των Βρυξελλών.

Αφορμή για την συζήτηση μας με την Άρτεμη Χατζή αποτέλεσε η θεατρική παράσταση «Καποδίστριας» του Ν.Καζαντζάκη, από τη θεατρική ομάδα ΘΕΣΠΙΣ, σε σκηνοθεσία Αριστείδη Λαυρέντζου. Η παράσταση ανέβηκε με μεγάλη επιτυχία στο θέατρο Claude Volter από τις 12 μέχρι τις 15 Μαΐου 2022. Ο ΘΕΣΠΙΣ, με αυτή την παράσταση, τίμησε τα 200 χρόνια της Εθνικής Παλιγγενεσίας αλλά και τα 20 χρόνια δικής του θεατρικής δράσης, ενώ συνεργαζόμενοι φορείς σε αυτή την προσπάθεια ήταν το βελγικό τμήμα της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Ν. Καζαντζάκη και το Δίκτυο Ελλήνων Βρυξελλών «ΑΡΓΩ».

Η συμμετοχή της Άρτεμης Χατζή, με την ενσάρκωση του ρόλου της Ρωξάνδρας Στούρτζα, σημαντικής γυναικείας προσωπικότητας του 19ου αιώνα, χειροκροτήθηκε έντονα από το κοινό. Σε αυτό το ιδιαίτερο απαιτητικό εναρκτήριο μονόπρακτο με τίτλο «Ρωξάνδρα η Ηγέρια του Καποδίστρια«, η Άρτεμη Χατζή δίνει τον καλύτερο της εαυτό βγάζοντας στο σανίδι με ποιότητα και συνέπεια τις εσωτερικές πτυχές της ιδιαίτερης αυτής προσωπικότητας, με την έντονη φιλελληνική δράση, η οποία έζησε στην τσαρική αυλή με τρόπο ενεργό αλλά παρασκηνιακό τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, «δίπλα» στον Ιωάννη Καποδίστρια.

Η Άρτεμις Χατζή με τον Βασίλη Μάγνη

Η Άρτεμις Χατζή με τον Βασίλη Μάγνη

Κυρία Χατζή, αρχικά να σας συγχαρούμε για την επιτυχία της θεατρικής παράστασης «Καποδίστριας».

Ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια. Είμαστε πολύ ευχαριστημένοι που οι συνθήκες μας επέτρεψαν να ανεβάσουμε τελικά αυτό το έργο προκειμένου να τιμήσουμε τα 200 χρόνια της Παλιγγενεσίας.  Τόσο το έργο του Καζαντζάκη όσο και τα κοστούμια που φέραμε ειδικά από την Ελλάδα, έδωσαν μια γεύση Ελλάδας στις Βρυξέλλες τιμώντας τον τόπο μας, την ιστορία μας και τον Καποδίστρια.  Ήταν άλλωστε σημαντικός και ο αριθμός των μη-Ελλήνων θεατών μας στο έργο αυτό και το ενδιαφέρον που έδειξαν για το κομμάτι αυτό της ελληνικής ιστορίας.  Απαραίτητη προϋπόθεση γι΄αυτό ήταν οι εύστοχα μεταφρασμένοι από τον σκηνοθέτη μας υπέρτιτλοι. Αυτή τη φορά μόνο στα γαλλικά (ενώ συνήθως είναι γαλλικά και αγγλικά).   

Ποια ήταν η σκέψη του «ΘΕΣΠΙΣ» πίσω από την επιλογή του συγκεκριμένου θεατρικού έργου;

Η προσωπικότητα του Καποδίστρια είναι γνωστή στους Έλληνες κυρίως για το έργο του ως πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας και της δραματικής του δολοφονίας. Είναι πολύ λιγότερο γνωστά τα έργα του πριν την άφιξη του στην Ελλάδα και κυρίως η προσωπική του ζωή. Βέβαια η πληθώρα των βιβλίων που εκδόθηκαν λόγω των 200 ετών της έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης τον έφερε στο προσκήνιο. Εμείς όμως είχαμε ήδη αποφασίσει να κάνουμε κάποιο έργο σχετικό με τον Καποδίστρια και διαβάσαμε μερικά από τα θεατρικά που βρήκαμε γραμμένα ήδη από την εποχή της Επανάστασης αλλά και νεότερα. Αφού διαβάσαμε ομαδικά, εν όλω ή εν μέρει, άλλα δύο έργα που γράφτηκαν για τον Καποδίστρια, επιλέξαμε το έργο του Καζαντζάκη γιατί μας άρεσε ο ποιητικός λόγος του Καζαντζάκη αλλά και η πυκνότητα των γεγονότων που εκθέτονται σε ένα μόνο δίωρο, αυτό που προηγήθηκε της δολοφονίας του. Επίσης μας άρεσε η παρουσία του Μακρυγιάννη, ενός μεγάλου αγωνιστή που άφησε και πολλές λεπτομέρειες για τα τεκταινόμενα της εποχής στα Απομνημονεύματα του, που δεν υπήρχε σε άλλα έργα. Σημαντικό στοιχείο είναι και η ξεχωριστή φωνή που δίνει ο Καζαντζάκης σε πολλούς αγωνιστές της στεριάς και της θάλασσας αλλά και στον λαό, με την φωνή του τραγουδιστή γερο-Δήμου και τις Ελληνίδες γυναίκες. Όλο το έργο όμως έχει γρήγορο ρυθμό, εναλλαγή εικόνων και δυνατές αλήθειες. Είναι εμφανές ότι ο Καζαντζάκης για να γράψει αυτό το έργο συμβουλεύτηκε πολλές πηγές. Αλλά και εμείς διαβάσαμε αναρίθμητα βιβλία όσο προετοιμάζαμε το έργο από τα οποία σημειώνω ενδεικτικά τα πρόσφατα βιβλία της Ελένης Κούκου για τον Καποδίστρια και για τους Καποδίστρια-Στούρτζα, της Καρολίνας Μέρμηγκα, της Λένας Διβάνη και τα απομνημονεύματα της Ρωξάνδρας Στούρτζα, γραμμένα από την ίδια στα γαλλικά (γλώσσα και της αλληλογραφίας της με τον Καποδίστρια) και δημοσιευμένα το 1888 στη Μόσχα. Στα απομνημονεύματα της αυτά βασίστηκε ο Αριστείδης Λαυρέντζος για το μονόπρακτο που έγραψε και που ξεκίνησε την παράσταση μας.

H Άρτεμις Χατζή με την Μ. Δελάκη

H Άρτεμις Χατζή με την Μ. Δελάκη

Με ξεχωριστό ενδιαφέρον είδαμε πως η υλοποίηση της παράστασης βασίστηκε στη συνέργεια με άλλους φορείς. Πείτε μας δύο λόγια για τη συνεργασία αυτή.

Όλοι οι Έλληνες είχαμε μεγάλη επιθυμία να τιμήσουμε τα 200 χρόνια της Παλιγγενεσίας. Η θεατρική παράσταση με το μοναδικό κείμενο του Καζαντζάκη ήταν ένας υπέροχος τρόπος να το κάνουμε χωρίς να πληθαίνουμε τις εκδηλώσεις που δεν ήταν εύκολες τους μήνες της πανδημίας. Ο κ. Σπύρος Παππάς, Πρόεδρος του Δικτύου ΑΡΓΩ – που και ο ίδιος και το Δίκτυό του είναι γνωστό ότι έχουν ιδιαίτερη αγάπη για τα πολιτιστικά – εντυπωσιασμένος από την παρουσίαση που έκανε η ομάδα μας ΘΕΣΠΙΣ τον Οκτώβριο 2019, στα πλαίσια των εκδηλώσεων της Αργούς, με θεατρικό αναλόγιο του αριστουργηματικού έργου Αταλία του Jean Racine για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα, μας πρότεινε να ανεβάσουμε το επόμενο έργο μας σε συνεργασία με το Δίκτυό του. Έτσι και έγινε, και το έργο ήταν ο Καποδίστριας του Καζαντζάκη που παίξαμε. Η συνεργασία μας με την Διεθνή Εταιρεία Φίλων του Καζαντζάκη πρόεκυψε μετά την επιλογή του έργου για εμφανείς λόγους. Μέλη της Εταιρείας έπαιξαν στην παράστασή μας και επίσης μέλος της είναι ο μουσικός και διευθυντής της Ελληνικής Χορωδίας Βρυξελλών κ. Χρήστος Γκακούδης, ο οποίος είχε τη μουσική επιμέλεια της παράστασής μας. Μερικά από τα μουσικά κομμάτια με τα οποία έντυσε την παράστασή μας τραγουδήθηκαν, ηχογραφημένα σε ειδικό στούντιο, από 15 μέλη της Χορωδίας.

Στον εισαγωγικό του χαιρετισμό ο πρόεδρος του Δικτύου ΑΡΓΩ, κ. Σπύρος Παππάς, ανέφερε χαρακτηριστικά: «το έργο του Καζαντζάκη παραμένει, 80 χρόνια μετά την συγγραφή του, θαρραλέο και προφητικό». Πως δικαιολογείται αυτός ο χαρακτηρισμός;

Ο Καζαντζάκης παρουσιάζει τον Καποδίστρια σαν μια πολυσύνθετη τραγική μορφή που άναψε πολλά πάθη, έκανε εχθρούς και φίλους μα όλοι τον αναγνωρίζουν σαν μια μεγάλη μορφή αν και οι μεν τον χαρακτηρίζουν τύραννο (με την έννοια του αυταρχικού ηγέτη που δεν κυβέρνησε με σύνταγμα) και οι δε μάρτυρα. Μήπως ήταν και τα δύο; Σίγουρα όμως ήταν πάνω απ’όλα ένας αγνός πατριώτης που επεδίωκε να βάλει τάξη στο χάος και την αναρχία. Και δεν δίστασε να θυσιαστεί για τον σκοπό αυτό. Προσπάθησε να κάνει την Ελλάδα ένα σύγχρονο κράτος και να ξεφύγει από την λογική των κοτζαμπάσηδων, των φατριών, των πολιτικών διευκολύνσεων. Η νοοτροπία αυτή εξακολουθεί ως ένα πολύ μεγάλο βαθμό να είναι παρούσα στην σημερινή Ελλάδα και η πρόκληση να ξεφύγουμε από τις λογικές αυτές εξακολουθεί να είναι παρούσα και δυνατή στη χώρα μας.

Αληθεύει πως στο πρωτότυπο κείμενο του ο Καζαντζάκης δεν άφησε χώρο για γυναικείους ρόλους στη θεατρική αυτή μεταφορά. Ποια ήταν η σκέψη πίσω την εισαγωγική σκηνή στην οποία πρωταγωνιστήσατε;

Ο Καζαντζάκης δεν φημίζεται να έδινε μεγάλη σημασία στις γυναικείες παρουσίες στα έργα του. Εστίαζε μάλλον στους ανδρικούς χαρακτήρες. Ανοίγοντας την αυλαία με τον μονόλογο μπορέσαμε να παρουσιάσουμε στο κοινό την μεγάλη αυτή Ελληνίδα που παραμένει ελάχιστα γνωστή, την προσφορά της στον Αγώνα αλλά κυρίως την στενή διαπροσωπική της σχέση με τον Καποδίστρια, μια από τις πιο ρομαντικές σελίδες της Εθνεγερσίας. Το μονόπρακτο είναι βασισμένο στα απομνημονεύματα της αλλά και σε γράμματα που αντάλλαξαν Καποδίστριας-Στούρτζα και πολλές από τις φράσεις τόσο του μονολόγου όσο και του σύντομου ιντερμέδιου είναι αυθεντικές. Ταυτόχρονα φωτίστηκε λίγο και η προσωπική ζωή του Καποδίστρια που δεν έχει γίνει επί σκηνής σε κανένα θεατρικό έργο για τον Καποδίστρια.
Προσωπικά το θεώρησα μεγάλη μου τιμή και ήμουν πολύ χαρούμενη να την παρουσιάσω στο κοινό μας.

Ποιες ήταν οι σκηνοθετικές οδηγίες που είχατε και ποιες οι προσωπικές προκλήσεις στην ενσάρκωση του ρόλου της Ρωξάντρας Στούρτζα;

Θα ήθελα να αρχίσω με τον ορισμό της λέξης σκηνοθεσία/σκηνοθέτης ο οποίος δεν φαίνεται να είναι πάντοτε σαφής – πράγμα εύλογο αφού το θέατρο έζησε χωρίς σκηνοθέτη επί δυόμιση χιλιάδες χρόνια, δηλαδή μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα. Σύμφωνα με τα θεατρικά λεξικά, ο σκηνοθέτης είναι το πρόσωπο που έχει τη γενική ευθύνη για την παράσταση, με κύρια καθήκοντά του την ερμηνεία του έργου, την ανάθεση των ρόλων στους ηθοποιούς και τη διδασκαλία τους στις πρόβες ή και εκτός προβών, την επιλογή των καλλιτεχνικών συντελεστών και τον συντονισμό του συνόλου του έμψυχου υλικού. Σε όλα αυτά ο σκηνοθέτης μας διέπρεψε. Και τέλος, σύμφωνα με τα σχόλια όλων, κατόρθωσε να συνδυάσει την παράσταση του μονόπρακτου Ρωξάνδρα με το μνημειώδες έργο του Καζαντζάκη ώστε η παράσταση να αποτελέσει ένα αρμονικό σύνολο χωρίς να αλλοιωθεί στο παραμικρό το τελευταίο.
«Είσαι η Ρωξάνδρα» ήταν η επαναλαμβανόμενη φράση του σκηνοθέτη μας. «Μιλάς γι΄αυτόν με θαυμασμό, με υπερηφάνεια, με αγάπη σαν να μιλάς μόνο σε αυτόν». Η Ρωξάνδρα είναι μια αριστοκράτισσα, καλλιεργημένη, έξυπνη, με διασυνδέσεις στην ρωσική Αυλή αλλά και σε όλη την Ευρώπη, και ταυτόχρονα μια αθεράπευτα ερωτευμένη γυναίκα που ασπάζεται ολοκληρωτικά το όραμα του αγαπημένου της για την απελευθέρωση της Ελλάδας και την μόρφωση των παιδιών της. Έμεινε πιστή στον έρωτα αυτό μέχρι τον θάνατο της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι μετά τον θάνατο του Καποδίστρια ταξίδεψε για πολλούς μήνες σε όλα τα μέρη της Ευρώπης που είχε ζήσει «ο Ένας, ο Μόνος» αποδίδοντας του φόρο τιμής και αγάπης.

2

Το θέατρο παραμένει, και μετά την πανδημική περίοδο, ο πυρήνας των πολιτιστικών δράσεων της ελληνόφωνης κοινότητας στις Βρυξέλλες. Μέσα από την μακρόχρονη, προσωπική σας εμπειρία στο ομογενειακό ερασιτεχνικό θέατρο, ποιες είναι οι βασικές αλλαγές που παρατηρείτε σε αυτόν τον ιδιαίτερο καλλιτεχνικό μικρόκοσμο;

Βλέπουμε την δημιουργία νέων ομάδων στη σκηνή που η διαφορετική επιλογή ρεπερτορίου αλλά και σκηνοθετικής προσέγγισης δεν μπορεί παρά να εμπλουτίσει την ελληνική θεατρική παρουσία στο Βέλγιο. Βλέπουμε επίσης και μια ποιότητα στις παραστάσεις που παραπέμπει σχεδόν σε επαγγελματίες. Είναι εντυπωσιακό το πόσο οι Έλληνες αγαπούν το θέατρο και το αναζητούν είτε πάνω είτε κάτω από την σκηνή.

Ποια ήταν τα δικά σας προσωπικά κίνητρα για την ενασχόληση με το θέατρο; Υπάρχει κάποιος ρόλος που θυμάστε πιο έντονα στην προσωπική σας αυτή διαδρομή και γιατί;

Είχα συμμετάσχει σε θεατρικές παραστάσεις ήδη από τα 6 μου χρόνια και σποραδικά στα χρόνια του σχολείου και πανεπιστήμιου. Μετά από χρόνια αποχής για λόγους προσωπικούς αποφάσισα να επανέλθω όταν έφυγε η κόρη μου για σπουδές και ξαναβρήκα χρόνο για την παλιά μου αγάπη. Ο ρόλος που αγάπησα πολύ ήταν αυτός της Ιοκάστης στην Δαιμονική Μηχανή του Κοκτώ που ανεβάσαμε το 2015. Η Ιοκάστη είναι ένας απ τους δυσκολότερους γυναικείου ρόλους και ήταν μια μεγάλη πρόκληση για μένα. Όμως και ο ρόλος της Ρωξάνδρας Στούρτζα στην φετινή μας παράσταση με συνεπήρε γιατί την γνώρισα τα τελευταία μόνο χρόνια αλλά αυτά ήταν αρκετά για να την θαυμάσω και αγαπήσω πολύ.

Ποια είναι κατά την προσωπική σας άποψη τα βήματα που πρέπει να κάνει η ομογενειακή θεατρική σκηνή για να εξελίξει το επίπεδο των θεατρικών παραστάσεων που παρουσιάζει στο θεατρόφιλο κοινό των Βρυξελλών;

Νομίζω ότι τα χαρτιά είναι στο τραπέζι. Υπάρχουν αρκετές ομάδες με σαφείς κατευθύνσεις προς το κλασσικό θέατρο ή το εναλλακτικό, ακόμα και θεατρικά δρώμενα με πολύ μουσική. Υπάρχουν επίσης και πολλοί εμπλεκόμενοι στις ομάδες, κάθε ηλικίας και διαφόρων προηγουμένων εμπειριών στη σκηνή. Το θέατρο είναι διασκέδαση αλλά και σχολείο. Άρα είναι πολύ σημαντική η επιλογή του έργου, η πλοκή και η γλώσσα αλλά και η όλη θεατρική παρουσία, με γνώμονα πάντα τον σεβασμό των θεατών.

3


Φωτογραφίες: Αλεξ. Μιχαηλίδης / Newsville.be

Δεν υπάρχουν σχόλια για το άρθρο "Άρτεμη Χατζή: "Το θέατρο είναι διασκέδαση αλλά και σχολείο""

    Αφήστε το σχόλιο σας


    *