80 χρόνια Lego!

    Τι αξία μπορεί να έχει 1 κυβικό εκατοστό πλαστικού;
    Προφανώς μηδαμινή και μάλλον ένας αντίστοιχος “κύβος” ζάχαρης για τον καφέ θα έχει μεγαλύτερη. Ποιά όμως μπορεί να είναι η αξία του στην περίπτωση που είναι το απαραίτητο “τουβλάκι” που χρειάζεται για να συμπληρωθεί μια κατασκευή από το γνωστό πλαστικό παιγνίδι; Στην περίπτωση αυτή για ένα παιδί μπορεί να είναι ανεκτίμητη. Ίσως και για έναν μεγάλο…
    
    Η ιστορία με τα πλαστικά “τουβλάκια”, που φέτος το καλοκαίρι γιορτάζουν τα 80α γενέθλια τους, δεν είναι καθόλου απλή.  Διότι όπως αποδείχθηκε τα “τουβλάκια” δεν είναι μόνο ένα παιχνίδι που έγραψε ιστορία -καθώς έπαιξαν μαζί τους γενιές ολόκληρες- αλλά είναι και μια εφεύρεση που χαρακτηρίστηκε ξεχωριστή για τη σχέση της ανάμεσα στην ευφυΐα και την απλότητα.
    Το εύρος της χρήσης τους ξεκινά από τα όρια μιας απλοϊκής κατασκευής της βρεφικής ηλικίας και φθάνει μέχρι τα όρια που μπορεί να καταρρίψει ένας μεγάλος design κατασκευαστής. Βασισμένα στην απλότητα, στις απεριόριστες δυνατότητες ανάπτυξης και ποικιλίας και στην ασφάλεια του εύχρηστου πλαστικού υλικού τους, τα “τουβλάκια” έγιναν ένα από τα πιο αγαπημένα και εμπορικά παιχνίδια όλων των εποχών.
        
    Εφευρέθηκαν από τον  Ole Kirk Christiansen, ένα Δανό ξυλουργό γεννημένο το 1891 στο Filskov της Δανίας και οι πρόγονοί τους ήταν…ξύλινοι.
    Όλα ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 1932 όταν ο Christiansen έμεινε άνεργος. Θέλοντας να κάνει κάτι που θα τον βοηθούσε οικονομικά και θα τον έβγαζε από το αδιέξοδο, άρχισε να κατασκευάζει και να πουλά παιχνίδια μινιατούρες που συναρμολογούνταν με μικρά κομμάτια ξύλου. Η ιδέα του ήταν να κατασκευάζονται απλά, χωρίς βίδες, καρφιά και άλλες μηχανικές συνδέσεις, ώστε να μπορούν να διαλυθούν εύκολα και να ξανακατασκευαστούν. Σαν παιχνίδι…
    Έτσι γεννήθηκε πρόγονος αυτού που σήμερα λέμε “τουβλάκι”. Τα παιγνίδια αυτά ονομάστηκαν Lego, από τη δανέζικη φράση “leg godt” που σημαίνει “παίζουν καλά”. Στα μέσα της δεκαετίας του 1940 διακρίνοντας ότι το πλαστικό έμπαινε για καλά στην καθημερινή χρήση και υπολογίζοντας ότι ως πρώτη ύλη θα κόστιζε λιγότερο από το ξύλο, ο Christiansen πειραματίσθηκε με τα πλαστικά συναρμολογούμενα παιγνίδια. Διαπίστωσε ότι από ένα καλούπι για πλαστικό, μπορούσε αμέσως να βγάζει χιλιάδες κομμάτια, κάτι που ήταν αδύνατο με το ξύλο. Έτσι δημιούργησε τα πρώτα πλαστικά “τουβλάκια”.
    Αργότερα, όταν τον διαδέχθηκε ο γιός του Godtfred, η εταιρεία Lego, λαμβάνοντας υπόψη της και αντίστοιχες πατέντες που ήδη είχαν ξεκινήσει στις ΗΠΑ (τα περίφημα πολύχρωμα πλαστικά bild-o-brik της Kiddicraft) και στη Μ. Βρετανία (τα minibrix από καουτσούκ) καθιέρωσε παγκοσμίως τα πλαστικά “τουβλάκια” που κουμπώνουν και δημιουργούν άπειρες κατασκευές. Δημιούργησε επίσης και τα γνωστά συναρμολογούμενα πλαστικά ανθρωπάκια Lego, μαζί με τις στολές τους, τα εργαλεία τους, τα κάστρα, τα πλοία τους, τις Legolands γενικά και όλα όσα τα συνοδεύουν (από δεινόσαυρους μέχρι διαστημόπλοια).
    
Τα “τουβλάκια», τα τούβλα, οι χτίστες και οι … μηχανικοί
    Η ιστορία με τα “τουβλάκια” όμως, πέρα από παιγνίδι, έχει και κάποιες παραμέτρους που δεν είναι τόσο απλές, όσο δείχνουν τα ίδια τα “τουβλάκια”. Παραμέτρους κοινωνικές αλλά και κατασκευαστικές.
    Η εφεύρεση αυτών των παιγνιδιών ξεκίνησε από χώρες που ήταν γεμάτες…τούβλα, όπως η Δανία, η Μ. Βρετανία και οι ΗΠΑ. Καθόλου τυχαίο. Μπορεί τα πρώτα πήλινα τούβλα να εμφανίστηκαν πριν από 5 χιλιάδες χρόνια σε χώρες της βόρειας Αφρικής, όμως ήταν στις χώρες της βόρειας Ευρώπης που τα ψημένα τούβλα άρχισαν να χρησιμοποιούνται μαζικά για την κατασκευή των γνωστών “κολλημένων” μεταξύ τους σπιτιών (όπως και στο Βέλγιο).
    Τα ψημένα τούβλα για την κατασκευή σπιτιών, φτιάχτηκαν σε διαστάσεις που να μπορούν να πιάνονται εύκολα από τα δάχτυλα των χτιστών. Έτσι και τα “τουβλάκια” παιγνίδια φτιάχτηκαν σε διαστάσεις που να μπορούν να πιάνονται εύκολα από τα δάχτυλα των παιδιών-χτιστών.
    Η χρήση τούβλων εξ αρχής χρησιμοποιήθηκε για κατασκευές κτιρίων που δεν αφορούσαν μόνο την αριστοκρατική τάξη. Έτσι και το παιχνίδι “τουβλάκια” (σε αντίθεση με άλλα παιχνίδια της εποχής) από την πρώτη στιγμή δημιουργήθηκε για να είναι προσιτό σε παιδιά όλων των κοινωνικών τάξεων. Όπως το τούβλο έτσι και το “τουβλάκι”.
    Τα σπίτια από τούβλα αρχικά ξεκίνησαν με απλές αρχιτεκτονικές δομές. Παραλληλόγραμμοι όροφοι, στέγη και καμινάδα. Αυτό ακριβώς είναι και το αρχικό στάδιο για να ξεκινήσεις να κατασκευάζεις με το παιχνίδι “τουβλάκια”. Μετά, όσο μπορούν να εξελιχθούν οι κατασκευές με αληθινά τούβλα, άλλο τόσο μπορούν να εξελιχθούν και οι κατασκευές με “τουβλάκια”. Από απλά σκυλόσπιτα, μέχρι επαύλεις και κάστρα. Και πάντα σε συνάρτηση με το κορυφαίο κατασκευαστικό αξίωμα ότι ένα τούβλο ή ένα “τουβλάκι” από μόνο του είναι άχρηστο. Θα πρέπει να ενωθεί με άλλα για να κατασκευάσει ένα θέμα.
    Και στις δύο περιπτώσεις, στην οικοδομική κατασκευή και στα “τουβλάκια”, το…χάος είναι έννοια αντίθετη. Χρειάζεται σύστημα και σχεδιασμός για να δώσεις το σχήμα και τις διαστάσεις.
    Καθόλου τυχαία, όλα όσα προαναφέρθηκαν.

    Τα “τουβλάκια” και η επιτυχία της εξέλιξης.
    
    Η εταιρεία που έχει συνδέσει το όνομά της με τα απλοϊκά “τουβλάκια”, δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση. Ούτε και τα… “τουβλάκια”
    Σήμερα, έχοντας συμπληρώσει 80 χρόνια ζωής, η Lego, η εταιρεία που ξεκίνησε ένας άνεργος απελπισμένος ξυλουργός από τη Δανία, παραμένει Δανέζικη εταιρεία, είναι μια από τις τρείς μεγαλύτερες του κλάδου παγκοσμίως, απασχολεί 10 χιλιάδες εργαζόμενους και το 2011 είχε έσοδα 3,1 δισ. ευρώ.
    Στρατηγικά η εταιρεία φρόντισε πρώτα να καθιερωθεί στην αγορά παιχνιδιού της χώρας της (Δανία). Στη συνέχεια έβαλε ως στόχο να καθιερωθεί στην αντίστοιχη αγορά της γειτονικής Γερμανίας. Αφού το πέτυχε κι αυτό στόχευσε τις αγορές του υπόλοιπου κόσμου. Κι αυτός είναι ο λόγος που το 1964 χρηματοδότησε την κατασκευή αεροδρομίου στην πόλη όπου είχε το εργοστάσιό της. Μετά καθιερώθηκε παγκοσμίως.
    Ξεκίνησε με υλικά από ξύλο, πειραματίσθηκε και προχώρησε με το κλασικό πλαστικό, ενώ στη συνέχεια πέρασε στη χρήση ενός σύγχρονο είδους ανακυκλώσιμου θερμοπλαστικού, χημικά ακίνδυνου, που κρατάει το χρώμα των παιγνιδιών ανεξίτηλο και είναι πιο ανθεκτικό. Έτσι  θέλησε  να δείξει τον σεβασμό της προς τους πελάτες-καταναλωτές.
    Σήμερα στο εργοστάσιό της χρησιμοποιεί ηλεκτρονικούς υπολογιστές για την ακριβή κατασκευή της κάθε διάστασης στο “τουβλάκι” σε μικροχιλιοστό. Η λέξη “ελαττωματικό” είναι άγνωστη λέξη για τα προϊόντα της.
    Η εταιρεία δεν απασχολεί μόνο το κλασικό προσωπικό μιας βιομηχανίας. Έχει στα σχεδιαστήριά της παιδαγωγούς που φροντίζουν για την κατασκευή ήπιων μοντέλων για την παιδική ηλικία. Έχει ειδικούς αρχιτέκτονες (για να δίνουν ιδέες για πιο πολύπλοκες κατασκευές που μπορεί να γίνουν με “τουβλάκια”). Έχει ειδικούς της τέχνης του design (για να δίνουν άποψη για τη χρήση που μπορεί να έχει ένα σύνολο από “τουβλάκια” πέρα από την κατασκευή ενός “κτιρίου”) αλλά και άλλους ειδικούς, όπως π.χ. για το χρώμα στα “τουβλάκια” (και κάπως έτσι κατασκευάστηκε το “τουβλάκι” σε ροζ χρώμα, για να κατακτήσει και την αγορά παιχνιδιών για κορίτσια).
    Κι αν νομίζετε ότι τα “τουβλάκια” είναι ένα παιγνίδι μόνο για παιδιά, κάνετε λάθος. Εκατομμύρια ενήλικες τα λατρεύουν και τα χρησιμοποιούν για να κάνουν μοντέλα κατασκευών ή απλά για να παίζουν.
    Παράλληλα, περνώντας και στη χρήση τους ως αντικείμενα design, τα “τουβλάκια” άρχισαν να χρησιμοποιούνται και στην τέχνη. Όχι μόνο για την κατασκευή έργων τέχνης αλλά και για πιο ειδικές εφαρμογές. Για παράδειγμα ο Γερμανός καλλιτέχνης Jan Vormann που επουλώνει με πολύχρωμα “τουβλάκια” Lego τις φθορές που αφήνει ο χρόνος σε κτίρια.   
    
    Τι να γράψεις ως επίλογο, μετά από όλη αυτή την ιστορία με τα “τουβλάκια” και την 80χρονη εξέλιξή τους;
    Μάλλον κάτι απλό. Ότι στη ζωή τίποτα δεν είναι…παιχνίδι.