4ο Ευρωπαϊκό φεστιβάλ μαριονέτας στις Βρυξέλλες, με ελληνική παρουσία

Συντάκτης:

Το Théâtre Royal du Peruchet διοργανώνει και φιλοξενεί το 4ο διεθνές φεστιβάλ Μαριονέτας, με συμμετοχή διακεκριμένων καλλιτεχνών του θεάτρου κούκλας, από τις 5 ως τις 20 Μαΐου.

Το φεστιβάλ -που πρωτοξεκίνησε το 2013- έχει σαν στόχο την προβολή αυτής της τόσο παλιάς αλλά ταυτόχρονα και τόσο ιδιαίτερης τέχνης, της τέχνης του κουκλοθέατρου, που εξάπτει την φαντασία και συγκινεί μικρούς και μεγάλους.
Φέτος μάλιστα, το φεστιβάλ συμπίπτει με τα γενέθλια των 50 χρόνων του Théâtre Royal du Peruchet αλλά και με τα 80 χρόνια του Musée International de la Marionnette.

Στο Φεστιβάλ θα υπάρχει φέτος και ελληνική παρουσία, που δεν είναι άλλη από αυτή του μαριονετίστα Στάθη Μαρκόπουλου και της ομάδας Αγιούσαγια με τον «Φασουλή».

Η παράσταση του «Φασουλή» θα παιχτεί στις 19 και 20 Μαΐου στις 15.00, στο Théâtre Royal du Peruchet
Τιμή: 10Ε
Κρατήσεις: στο 02/673.87.30 ή στο info@theatreperuchet.be

Λίγα λόγια για τον Στάθη Μαρκόπουλο

Σπούδασε στην Κρατική Ακαδημία Κουκλοθεάτρου και Εναλλακτικού Θεάτρου της Πράγας (ALD-DAMU), μαθήτευσε στο εργαστήριο και στις παραστάσεις δρόμου του θιάσου Marionetas del Matadero και έχει παρακολουθήσει διάφορα εργαστήρια (Faulty Optic, Improbable Theatre, M. Khussid, M. Meschke, B.Loungov κ.α.). Από το 1992, οπότε γεννιέται το Κουκλοθέατρο Αγιούσαγια! Δουλεύει επαγγελματικά στην Ελλάδα και το εξωτερικό με δικές του παραγωγές καθώς και σε συνεργασία με άλλους θιάσους. Έχει συμμετάσχει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ, συνέδρια και εκπαιδευτικά προγράμματα γύρω από το κουκλοθέατρο. Διδάσκει σε εργαστήρια για επαγγελματίες και ερασιτέχνες, ασχολείται με σχετικές εκδόσεις και είναι ενεργό μέλος του Ελληνικού Κέντρου της Διεθνούς Ένωσης Κούκλας.

Συνέντευξη του Στάθη Μαρκόπουλου στο Αθηνόραμα και την Μαρία Κρύου, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κουκλοθεάτρου 2012

Θέατρο φιγούρας, μαριονέτας, εικαστικό θέατρο, θέατρο σκιών κ.α. Όπως φαίνεται είναι πολλά τα είδη θεάτρου κούκλας. Πόσο μεγάλες είναι οι διαφορές τους κα ποια απ” όλα τα είδη είναι κατάλληλο για να πολύ μικρά παιδιά που έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με το κουκλοθέατρο;

Οι ταξινομήσεις και οι διαχωρισμοί σε «υπο-είδη» είναι διαφόρων τύπων. Άλλες βασίζονται στην τεχνική χειρισμού (μαριονέτες, γαντόκουκλες, θέατρο σκιών κλπ), άλλες στο μέγεθος (γιγαντόκουκλες), άλλες θέλοντας να τονίσουν ορισμένες αισθητικές, σκηνοθετικές ή σκηνογραφικές επιλογές (εικαστικό θέατρο, θέατρο φιγούρας) κ.α. Τεχνικά ή στατιστικά οι όροι αυτοί είναι δόκιμοι, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το κουκλοθέατρο -και επιμένουμε σε αυτή τη λέξη ακριβώς για να δείξουμε τη ενότητα και συνέχεια της τέχνης με την παράδοση- είναι το Θέατρο της Εμψύχωσης, το θέατρο όπου τα άψυχα αντικείμενα παίρνουν ζωή και μετατρέπονται σε ανεξάρτητους χαρακτήρες, με όποιο τρόπο κι αν γίνεται αυτό. Έτσι, από μια άποψη, οι ταξινομήσεις είναι αυθαίρετες: οι κούκλες μεταξύ τους δεν έχουν τέτοια προβλήματα «ρατσιστικών» συμπεριφορών. Άλλωστε, οι όροι αυτοί είναι πολύ γενικοί και στην πράξη μια κούκλα ή μια παράσταση μπορεί να ανήκει ταυτόχρονα σε πολλές κατηγορίες.

Οι διαφορές στις οποίες αναφέρεται η όποια ταξινόμηση (ειδικά αν ο καλλιτέχνης συνειδητά επιλέγει ένα «είδος», αλλά και ερήμην του) υπάρχουν: η κάθε τεχνική προσφέρει άλλα αποτελέσματα, τόσο κινησιολογικά, αισθητικά, ρυθμού, κλπ στις κούκλες, όσο και σχέσης του παίκτη με την κούκλα, με τον χώρο και με το κοινό, αλλά αυτό τελικά ισχύει για την παραμικρή επιλογή που κάνει κανείς τόσο στην κατασκευή όσο και στην σκηνοθεσία της κούκλας.

Για τα παιδιά, το πιο κατάλληλο είδος είναι οι ποιητικές παραστάσεις. Αυτό δεν εξαρτάται καθόλου από την τεχνική χειρισμού ή το είδος κούκλας, αλλά από το πάθος και την αφοσίωση του κουκλοπαίκτη στις κούκλες και τη δουλειά του, τον καλό σχεδιασμό, την μαγική δραματουργία και άλλα τέτοιας φύσεως πράγματα.

Στις παραστάσεις θεάτρου κούκλας βρίσκει χώρο να εισχωρήσει και η performance τα τελευταία χρόνια. Θα λέγατε πως οι προτάσεις των νέων καλλιτεχνών εμπλουτίζονται με νέα στοιχεία; Αν ναι, ποια είναι αυτά (αφορούν τις τεχνικές, τη θεματολογία;)

Πράγματι, τα τελευταία είκοσι με τριάντα χρόνια, συντελείται και στην Ελλάδα αυτό που στην Ευρώπη ξεκίνησε στις αρχές του εικοστού αιώνα: τίποτε λιγότερο από μια ραγδαία επαναστατική διεύρυνση του ορίζοντα της τέχνης μας. Ένας λόγος γι’ αυτό είναι ότι η κούκλα και ο πλούτος της «ανακαλύφθηκε» σαν εκφραστικό μέσο από καλλιτέχνες άλλων χώρων (σκηνοθέτες, σκηνογράφους, εικαστικούς, χορογράφους κλπ). Η εύκολη και συχνή πλέον επαφή με το παγκόσμιο σύγχρονο θέατρο -μέσω φεστιβάλ, ταξιδιών και σπουδών στο εξωτερικό, το διαδίκτυο κλπ- επιτάχυνε με εκθετικό τρόπο τη διαδικασία και σήμερα συναντούμε κι εδώ όλες τις παραλλαγές σύμμειξης των παραστατικών τεχνών μεταξύ τους καθώς και με την κούκλα. Η διεύρυνση αυτή αφορά όλα τα επίπεδα: νέες αντιλήψεις, νέες σχέσεις, νέα ζητούμενα, νέες τεχνικές, νέα υλικά και νέοι άνθρωποι. Η θεματολογία επίσης έχει επηρεαστεί, κυρίως στο ότι δεν περιορίζεται πια στην αντίληψη ότι μόνο «παραμυθάκια» (υποτιμητικός όρος που πρώτα απ’ όλα υποτιμά τα παιδιά και μετά τα παραμύθια) είναι κατάλληλα και έχει επεκταθεί σε όλες τις κατευθύνσεις (φυσικά αυτό περιλαμβάνει και έργα για ενηλίκους).

Βεβαίως, ούτε η παραδοσιακή θεματολογία, ούτε η παραδοσιακή τεχνική και τεχνολογία έχουν εγκαταλειφθεί, αλλά ανθούν ακόμα και στατιστικά μάλλον υπερισχύουν.

Ποια είναι η δράση της Unima και πόσες ομάδες δραστηριοποιούνται στον ελληνικό χώρο (όταν πρωτο-δημιουργήθηκε πόσα ήταν τα μέλη και πόσα είναι σήμερα).

Η UNIMA και σε διεθνές επίπεδο και σε τοπικό έχει παίξει πολύ σημαντικό ρόλο σε όλα τα παραπάνω. Ειδικά στη χώρα μας, οι κουκλοπαίκτες έχουμε την τύχη να έχουμε πολύ καλές σχέσεις μεταξύ μας, σπάνιο πράγμα που μας επιτρέπει δράσεις αληθινά συλλογικές κι αυτό να αντανακλάται θετικά και στο κοινό που συμμετέχει. Κάθε Μάρτιο οργανώνουμε μια μεγάλη γιορτή για την Παγκόσμια Ημέρα, αλλά και εργαστήρια, ημερίδες, εκδόσεις, εκθέσεις κ.α. στη διάρκεια της χρονιάς. Εδώ και τρία χρόνια έχουμε σταθερή συνεργασία με το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης (www.mcf.gr), όπου κάθε Κυριακή γίνονται παραστάσεις από θιάσους μας, φιλοξενεί τη γραμματεία μας και πολύ σύντομα θα φιλοξενεί και μια βιβλιοθήκη-αναγνωστήριο-κέντρο πληροφόρησης στο φουαγέ του.

Τι σας έλκει σ” αυτή την τέχνη;

Η ποιητική συμπύκνωση της ύλης και η μαγική τελετουργία της εμψύχωσης μέσω του θεατή. Η τέλεια ειλικρίνεια της κούκλας που εκθέτει τη ζωή της και θυσιάζεται για χάρη μας. Υποκλινόμαστε και την υπηρετούμε. Επίσης η εφευρετικότητα και η χειρωνακτική εργασία σε όλα τα επίπεδα που απαιτείται.

Τι πιστεύετε πως έλκει τα παιδιά;

Η δυνατότητα να παίξουν με το φανταστικό και το αδύνατο, να διαχειριστούν με ασφάλεια θέματα που τα απασχολούν, να συμμετάσχουν σε ένα κόσμο μαγικό σε οικεία κλίμακα και να εξερευνήσουν τον πραγματικό κόσμο παρατηρώντας πλασματάκια (επιτέλους) πιο μικρά από τα ίδια να παρωδούν τα κουσούρια των «μεγάλων».

Υπάρχει στήριξη από το κράτος; Τι ισχύει για τις άλλες χώρες και τι για την Ελλάδα.

Το επίσημο ελληνικό κράτος και οι υπάλληλοί του, έχουν ελάχιστη ή καθόλου ιδέα για το τι συμβαίνει με το κουκλοθέατρο. Σε κάποιες (λίγες αναλογικά) περιπτώσεις έχει βοηθήσει οικονομικά παραγωγές, αλλά και ταξίδια θιάσων μας σε διεθνή φεστιβάλ του εξωτερικού καθώς επίσης και διοργανώσεις στην Ελλάδα. Αν το συγκρίνεις φυσικά με χώρες όπως η Γαλλία που (παρά τις τελευταίες περικοπές) υπάρχει ένας τεράστιος μηχανισμός στήριξης και μια ανάλογη κουλτούρα, μοιάζει πενιχρό, αλλά δεν είναι και περίεργο αφού αυτό συμβαίνει σε όλους τους καλλιτεχνικούς κλάδους. Θα μπορούσαν πάντως να έχουν γίνει περισσότερα βήματα, κυρίως όσον αφορά το νομικό πλαίσιο (π.χ. η φορολογική αντιμετώπιση των κουκλο-θιάσων ή οι απαγορεύσεις θεαμάτων κούκλας στο δρόμο) και θεσμικό (δημιουργία σκηνών, φεστιβάλ κλπ).

Το φεστιβάλ στην Τεχνόπολη γίνεται για πρώτη φόρα; Τι θα δούμε (ποιες ηλικιακές ομάδες αφορά);

Η γιορτή για την Παγκόσμια Ημέρα γίνεται από το 2006, αλλά κάθε χρόνο μεγαλώνει και βελτιώνεται. Φέτος έχουμε την τύχη να μας φιλοξενεί η «ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ» του Δήμου Αθηναίων και να μας προσφέρει τόσο τους ωραίους και κεντρικούς μεγάλους χώρους της, όσο και τεχνική βοήθεια και υποδομή που θα κάνουν τη διοργάνωση δυναμικότερη, αλλά και πιο απαιτητική…

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει περί των 30 παραστάσεων, εργαστήρια, έκθεση, προβολές, συναυλίες και χορό και απευθύνεται πραγματικά σε όλους, μηδενός εξαιρουμένου!

Πόσα φεστιβάλ θεάτρου κούκλας γίνονται στη χώρα μας;

Αν και στο παρελθόν υπήρξαν κι άλλα μεγάλα διεθνή φεστιβάλ κούκλας (στην Κρήτη, στην Ύδρα, και στην Καλλιθέα), αυτή τη στιγμή συνεχίζει (και ευτυχώς έχει ριζώσει γερά) μόνο το Διεθνές Φεστιβάλ Κουκλοθεάτρου και Παντομίμας του Δήμου Κιλκίς (www.kilkis-festival.gr), κάθε Οκτώβρη. Στα πλαίσια αυτού, τα τελευταία χρόνια γίνεται και το Φεστιβάλ νέων Ελλήνων Κουκλοπαικτών (τέλη Σεπτέμβρη). Υπάρχει επίσης το Φεστιβάλ Θεάτρου Σκιών στην Πάτρα (www.depap.gr) που εστιάζει κυρίως στον Καραγκιόζη, αλλά και γενικότερα στην τεχνική της σκιάς.

Πιο μικρής κλίμακας ελληνικά φεστιβάλ γίνονται περιστασιακά κυρίως από Δήμους και συνήθως με πρωτοβουλία κουκλοπαικτών.

Πιο φεστιβάλ στην Αθήνα ή στο εξωτερικό αξίζει να δουν τα παιδιά έστω και μια φορά στη ζωή τους;

Τα παιδιά έχουν ανάγκη από σταθερή περιοδική σχέση με τη μαγεία της κούκλας και ευτυχώς σήμερα υπάρχουν και μόνιμα θέατρα και περιπλανώμενοι θίασοι και καλές παραγωγές να δουν. Είναι σημαντικό μετά την παράσταση να συνεχίζεται η αξιοποίηση της εμπειρίας (τα παιδιά ούτως ή άλλως το κάνουν) κι αυτό θέλει και το χρόνο του. Στα φεστιβάλ συχνά υπάρχει ένας καταιγισμός που δεν αφήνει πολλά περιθώρια επεξεργασίας. Αναμφίβολα όμως δίνουν και τη δυνατότητα να δεις μια ποικιλία που αλλιώς δύσκολα βρίσκεις. Πρώτος στόχος σας λοιπόν είναι η Γιορτή για την Παγκόσμια Ημέρα Κουκλοθεάτρου στις 24 και 25 Μαρτίου, στην «Τεχνόπολις» και επόμενος το φεστιβάλ του Κιλκίς τον Οκτώβρη. Αν κάποιοι έχουν την τύχη να ταξιδεύουν στο εξωτερικό, υπάρχουν μεγάλα διεθνή φεστιβάλ σε πάρα πολλές πόλεις, με μεγαλύτερο αυτό στο Charleville-Mezieres στη Γαλλία.