Ο σκοτεινός τουρισμός βρίσκεται σε άνοδο. Τι ορισμό θα δίναμε όμως στον σκοτεινό τουρισμό; Πρόκειται για μια μορφή ταξιδιού που ορισμένοι ερευνητές λένε ότι υφίσταται εδώ και αιώνες, ίσως από τότε που οι επισκέπτες παρακολούθησαν τους βίαιους αγώνες στο Κολοσσαίο ή από τότε που οι αιμοδιψείς συμμετείχαν στις Σταυροφορίες ή από τότε που οι αγρότες του μεσαίωνα έκαναν ολόκληρα χιλιόμετρα για να παρακολουθήσουν έναν δημόσιο απαγχονισμό. Και το γούστο του ανθρώπου για το μακάβριο σίγουρα δεν έχει ξεθωριάσει.
Επισήμως, ως σκοτεινός τουρισμός ορίζεται η τάση να επισκέπτεται κανείς μέρη που είτε είναι δραματικά φορτισμένα, συνήθως από κάποιο ιστορικό γεγονός, ή απλά χαρακτηρίζονται ως μακάβρια.
Μια αγορά δεκάδων δισεκατομμυρίων
Παραδόξως για μια γενιά που συχνά θεωρείται ευαίσθητη, οι εκπρόσωποι της Gen Z φαίνεται να είναι οι πιο όψιμοι θιασώτες της τάσης αυτής. Στην πραγματικότητα, κάποιοι λένε ότι είναι η εμμονή της Gen Z με τον σκοτεινό τουρισμό που έχει φέρει την άνοδό του: ένα συντριπτικό 91% της Gen Z που ερωτήθηκε είχε ήδη κάνει κάποια μορφή σκοτεινού τουρισμού το 2022.
Είτε ξεκίνησαν μια τάση είτε όχι, μέχρι το 2023, η παγκόσμια αγορά σκοτεινού τουρισμού εκτιμήθηκε σε 31,89 δισεκατομμύρια δολάρια από τους αναλυτές του κλάδου Grand View και αναμένεται να αυξάνεται κατά 2,9% ετησίως έως το 2030. Μια ερευνητική εργασία της Digital Journal λέει ότι θα φτάσει σε παγκόσμια αξία 43,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2031.
Σκοτεινός τουρισμός vs urbexing
Αυτή η ζήτηση τροφοδοτείται από την αυξανόμενη προσφορά «προορισμών» που πλασάρουν τους εαυτούς τους κάτω από τη σκοτεινή σημαία του τουρισμού. Τα λεγόμενα «σπίτια δολοφονίας», όπου οι επισκέπτες μπορούν να βιώσουν την ατμόσφαιρα στην κατοικία όπου έχουν λάβει χώρα φρικτές δολοφονίες, αυξάνονται στις ΗΠΑ και συγκεντρώνουν σημαντικό ενδιαφέρον στην Ιαπωνία, όπου είναι γνωστά ως «σπίτια περιστατικών» και όπου τα ανήσυχα πνεύματα (reikon) θεωρείται ότι περιφέρονται.
Υπάρχει κάποια ταύτιση εδώ με το urbexing (αστική εξερεύνηση), μια δραστηριότητα κατά την οποία οι περίεργοι εισέρχονται σε εγκαταλελειμμένες ιδιοκτησίες. Αλλά το urbexing αφορά εν μέρει τη συγκίνηση του απαγορευμένου ή του άγνωστου, είτε πρόκειται για μια τοποθεσία καταστροφής όπως το Τσερνόμπιλ είτε για την αποκάλυψη ενός κρυμμένου θησαυρού που έχει μείνει αθέατος σε ένα ερειπωμένο κάστρο. Ο «σκοτεινός τουρισμός» θεωρείται όλο και περισσότερο από ορισμένους ως το αντίθετο – η κυνική και η εμπορική εκμετάλλευση των ιστοριών των θυμάτων.
Πάρτε, για παράδειγμα, τα σχέδια που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας για μια ξενάγηση που θα μεταφέρει τους επισκέπτες στον τόπο της σφαγής του Jonestown στη Γουιάνα, όπου πάνω από 900 άνθρωποι σκοτώθηκαν ως μέλη μιας θρησκευτικής αίρεσης. Ενώ οι αρχές και οι τουριστικοί πράκτορες παλεύουν με την υλικοτεχνική υποδομή για να μεταφέρουν τους τουρίστες στην απομακρυσμένη τοποθεσία στη ζούγκλα του πρώην ναού του Λαού, άλλοι αναρωτιούνται τι μπορεί να προσθέσει στη Γουιάνα από άποψη πολιτιστικής αξίας η επανεξέταση της μαζικής δηλητηρίασης, που διαπράχθηκε από τον Αμερικανό πολίτη Τζιμ Τζόουνς σε μια ομάδα θυμάτων;
Τι γίνεται με τα μνημεία;
Ακόμη και όταν μπορεί να προβληθεί ένα ηθικό επιχείρημα για ταξίδια σε τόπους θανάτου, καταστροφής και τραγωδίας, για παράδειγμα στην περίπτωση ιστορικών τοποθεσιών μάχης ή μνημείων, ορισμένοι σχολιαστές ρωτούν εάν πραγματοποιούνται εκπαιδευτικές επισκέψεις ή άνθρωποι που αποτίουν φόρο τιμής σε μέρη όπως το Άουσβιτς ή Το νησί του σκλάβου της Γκάμπια, το Kunta Kinteh, θα πρέπει να μπαίνουν στην ίδια πρόταση με τον όρο «αξιοθέατα».
Για την καθηγήτρια Heather Lewis, η οποία μίλησε στο Discover Magazine, μέρος της απάντησης έγκειται στο «να διασφαλίσουμε ότι είμαστε ηθικά και πνευματικά στο ύψος μας όσο έχει να κάνει με το μάρκετινγκ και τη χρήση αυτών των τοποθεσιών ως σκοτεινών τουριστικών προορισμών. Δεν πρέπει ποτέ να επιδιώκουμε οικονομικό όφελος εκμεταλλευόμενοι τα βάσανα και τις απώλειες των άλλων».
Δεν υπάρχουν σχόλια για το άρθρο "Τι είναι ο «σκοτεινός τουρισμός» και πόσο ηθικός είναι;"