Νίκος Στόγιος

Συντάκτης:
Εκτυπώστε το άρθρο
Από τον Γιάννη Δήμα
Φωτογραφία: Oleg Degtiarov/ Newsville.be


Με διορατικότητα και ευθύ λόγο ο Νίκος Στόγιος συνομιλεί με το FACES για θέματα εκπαίδευσης και πολιτισμού.

Έχοντας ζήσει στο Βέλγιο και την Ελλάδα και έχοντας εμπειρία από όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες , θα θέλαμε μία πρώτη συγκριτική άποψη για τις διαφορές του εκπαιδευτικού συστήματος στην Ελλάδα και στο Βέλγιο.
Όταν μιλάμε για εκπαιδευτικά συστήματα, η σύγκριση μπορεί να γίνει σε πολλά επίπεδα, π.χ. στα αναλυτικά προγράμματα, το εκπαιδευτικό υλικό, τις υποδομές, τη δυνατότητα για συμμετοχή άλλων φορέων, τους εκπαιδευτικούς και μαθησιακούς στόχους κ.τ.λ. Για καθένα από τα παραπάνω μπορούν να αναφερθούν δεκάδες ομοιότητες και διαφορές. Το βασικότερο όμως στην εκπαίδευση νομίζω πως είναι να κοιτάμε τους γενικότερους στόχους, φανερούς ή κρυφούς, που υπηρετεί το σχολείο και τις λειτουργίες του ως οργανωμένου φορέα μιας κοινωνίας.
Σε αυτή τη βάση μπορούμε να πούμε πως το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι πιο συγκεντρωτικό από το βελγικό, με την έννοια ότι το σύνολο των  προγραμμάτων ορίζονται από μια και μόνο κεντρική αρχή και είναι κοινά για όλους τους μαθητές, ανεξαρτήτως μαθησιακού επιπέδου, καταγωγής, προβλημάτων που παρουσιάζουν κ.τ.λ.  Αντίθετα, επειδή στο Βέλγιο, οι φορείς που διοργανώνουν την εκπαίδευση είναι περισσότεροι, υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία στο είδος και τα περιεχόμενα των προγραμμάτων. Στην Ελλάδα στο τέλος της θεωρητικά κοινής για όλους σχολικής διαδρομής  καιροφυλακτεί το κόσκινο των κοινών για όλους πανελληνίων εξετάσεων. Στο Βέλγιο των διαφορετικών σχολικών  διαδρομών δεν υπάρχει κόσκινο στο τέλος του σχολείου. Οι νέοι εισάγονται σε όποια ανώτερη σχολή επιθυμούν. Το κοσκίνισμα γίνεται στη συνέχεια!  Αυτή είναι μια σημαντική διαφορά, διότι στην Ελλάδα οι πιθανότητες εισόδου σε καλές πανεπιστημιακές σχολές αυξάνονται με τα φροντιστήρια, δηλαδή με τον επωμισμό μέρους της εκπαιδευτικής δαπάνης από της οικογένειες, ενώ στο Βέλγιο κάτι τέτοιο δεν ισχύει και, θεωρητικά τουλάχιστον, όλοι έχουν ίσες πιθανότητες εισόδου σε καλές σχολές.
Ωστόσο, παρά την πολύ σημαντική αυτή διαφορά ούτε στη μια χώρα ούτε στην άλλη το σχολείο δεν καταφέρνει να αναδειχθεί σε μηχανισμό ανακατανομής των ευκαιριών της ζωής. Αντίθετα, με τη λειτουργία του συμβάλλει στην αναπαραγωγή των κοινωνικών ανισοτήτων και των κοινωνικών τάξεων. Μια απόδειξη : Σε πρόσφατη έρευνα στην Ελλάδα αποδείχθηκε πως μαθητές από ανώτερες κοινωνικές τάξεις εκπροσωπούνται στα ελληνικά πανεπιστήμια στις « καλές » σχολές, δηλαδή σε αυτές που θεωρητικά διασφαλίζουν μελλοντικά ένα καλό εισόδημα σε ποσοστό που ξεπερνά το 90%. Αντίθετα, η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών που προέρχονται από μεσαία κοινωνικά στρώματα φοιτούν σε σχολές το πτυχίο των οποίων οδηγεί σε χαμηλότερα εισοδήματα. Στο δε Βέλγιο των περισσοτέρων σχολικών διαδρομών η διαφοροποίηση στην εκπροσώπηση των κοινωνικών τάξεων στις εκπαιδευτικές βαθμίδες ξεκινά ακόμη πιο νωρίς. Από το δημοτικό ακόμη! Αρκεί να θυμηθούμε αυτό που κρυφά ομολογούν οι Βέλγοι φίλοι μας, με το οποίο ωστόσο διαφωνώ για ιδεολογικούς λόγους,  πως υπάρχουν δηλαδή τα καλά σχολεία και τα λιγότερο καλά, αυτά που κάποιοι αποκαλούν σχολεία poubelle!

Συρρίκνωση των ελληνικών σχολείων στην επαρχία του Βελγίου, μείωση του εκπαιδευτικού δυναμικού. Ποια προβλέπεται να είναι η εικόνα της ελληνόφωνης εκπαίδευσης στο Βέλγιο σε λίγα χρόνια;
Πρόβλεψη δεν μπορούμε να κάνουμε, διότι τα πάντα αλλάζουν από τη μια στιγμή στην άλλη. Την τάση όμως των πραγμάτων την περιγράφει πολύ σωστά το ερώτημα έτσι όπως το θέσατε. Είναι αλήθεια πως το ελληνικό κράτος παραπαίει και πως δυσκολεύεται να χρηματοδοτήσει τα σχολεία του εξωτερικού. Τα σχολειά μας όμως χρειάζονται τη βοήθεια του κράτους. Μόνος του ο ελληνισμός του Βελγίου δε φαίνεται να μπορεί αντεπεξέλθει στο ύψος των απαιτήσεων λειτουργίας των σχολείων. Και αυτό διότι  για να λειτουργήσουν τα σχολεία δεν αρκούν μόνο  χρήματα, τα οποία μπορεί με τον ένα ή άλλο τρόπο να συγκεντρώσει η ομογένεια. Χρειάζονται διαρκώς ανανεωμένα προγράμματα, επικαιροποίηση μεθόδων διδασκαλίας αλλά και ο « φρέσκος αέρας Ελλάδας» που φέρνουν οι νεοαποσπασμένοι εκπαιδευτικοί. Όσο πάντως και αν οι τάσεις είναι δυσοίωνες, απαισιόδοξος δεν είμαι. Τετρακόσια χρόνια σκλαβιά και δεν έσβησαν τα ελληνικά γράμματα. Θα σβήσουν τώρα ; Δεν θα το αφήσουμε. Όχι γιατί διακατεχόμαστε από κάποιο αίσθημα ανωτερότητας, αλλά γιατί πιστεύουμε πως η γλώσσα και τα  γράμματά μας συνιστούν φορείς ανθρωπιστικών αξιών στην σπουδαιότητα των οποίων πιστεύουμε ακράδαντα. Για τα παιδιά μας και για όλον τον κόσμο.

Η νέα γενιά των Ελλήνων που μεγαλώνουν στο Βέλγιο πόσο κοντά βρίσκονται στον ελληνικό πολιτισμό; Πιστεύεται πως η ελληνόφωνη εκπαίδευση και οι φορείς ελληνικού πολιτισμού είναι στοιχεία από μόνα τους ικανά για την συνέχιση του Ελληνισμού στο Βέλγιο;
Σήμερα στις Βρυξέλλες συντρέχουν πολλοί  κοινωνιογλωσσολογικοί παράγοντες που συμβάλλουν στη διατήρηση της  Ελληνικής και στη συνέχιση της επαφής με τον πολιτισμό που παράγει η Ελλάδα. Μορφωμένοι γονείς, ελληνική τηλεόραση και διαδίκτυο, ραδιοφωνικές εκπομπές, πλήθος συλλόγων που πραγματοποιούν σειρά εκδηλώσεων, εύκολα ταξίδια στην Ελλάδα, διαρκές ρεύμα μετακίνησης από και προς Ελλάδα, ελληνικά σχολεία, εκκλησία κτλ. Δυνατότητες υπάρχουν. Τα υπόλοιπα είναι θέμα επιλογής…

Πώς μπορεί ο Ελληνικός Κύκλος Σύγχρονων Μελετών να βοηθήσει σε αυτή την κατεύθυνση;
Με πολλούς τρόπους, αλλά κυρίως βαστώντας ψηλά τον πήχη του επιπέδου στις εκδηλώσεις που σχεδιάζει και υλοποιεί, επιδιώκοντας συχνότερα συνεργασίες με σοβαρούς φορείς και βρίσκοντας αποτελεσματικότερους τρόπους γνωστοποίησης του προγράμματός του, ώστε να αγγίξει μεγαλύτερο κοινό.

Η αλλαγή της πληγωμένης εικόνας της Ελλάδας στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στις Βρυξέλλες έχει ιδιαίτερη σημασία. Έχοντας ενεργή συμμετοχή στο Ελληνικό Κύκλο Σύγχρονων Μελετών πείτε μας σε ποιες ενέργειες θα πρέπει να προχωρήσετε έτσι ώστε να σταθείτε αρωγοί σε αυτή την προσπάθεια;
Έχετε απόλυτο δίκαιο που λέτε πως η αλλαγή της εικόνας της Ελλάδας στις Βρυξέλλες έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι, καλώς ή κακώς, άνθρωποι που αυτή τη στιγμή χαράσσουν μέρος της τύχης της πατρίδας μας ζουν εδώ και εργάζονται στα ευρωπαϊκά όργανα. Εκτιμώ λοιπόν πως η εντονότερη προβολή των εκδηλώσεων του Κύκλου στα ευρωπαϊκά όργανα, θα συνέβαλε στη δημιουργία μεγαλύτερου κύματος φιλελλήνων μεταξύ των ευρωυπαλλήλων.  Ήδη υπάρχουν πολλοί φιλέλληνες στο Βέλγιο. Έχει απόλυτο νόημα να τους συγκεντρώσουμε και να τους ενημερώνουμε διαρκώς για τις δράσεις μας. Απόλυτα αναγκαία κίνηση είναι και η δημιουργία διεθνούς δικτύου για την προβολή του σύγχρονου πολιτισμού μας. Η σύγχρονη Ελλάδα μπορεί να προσφέρει πολλά στην Ενωμένη Ευρώπη.

Από τη εμπειρία που έχετε στα ομογενειακά κοινά μέχρι σήμερα στο Βέλγιο, στο χαρακτήρα ποιων εκδηλώσεων πιστεύετε πως ανταποκρίνεται πιο ηχηρά ο Ελληνισμός των Βρυξελλών;
Υπάρχουν όλες οι τάσεις. Και οι εκδηλώσεις των εθνικοτοπικών συλλόγων συγκεντρώνουν κόσμο και οι εκδηλώσεις της εκκλησίας (βλ. Huizingen) και των διαφόρων ελληνικών a.s.b.l.  και του Κύκλου. Καταγράφεται όμως νομίζω ολοένα και περισσότερο μια έντονη ανάγκη για εκδηλώσεις πολιτιστικού χαρακτήρα, που θα προβάλλουν περισσότερο το πρόσωπο του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού. Όσο και αν αγαπάμε το φολκλόρ και την παράδοση, η αίσθησή μου είναι πως, για να μιλήσει ο ελληνικός πολιτισμός στις ψυχές της νέας γενιάς και στους ξένους πρέπει να αξιοποιήσει, πέρα από το παρελθόν, το πολύ πλούσιο σύγχρονο πολιτιστικό του κεφάλαιο.

Ποια είναι η απήχηση των εκδηλώσεων του Κύκλου στους Έλληνες των Βρυξελλών; πως θα μπορούσε ο Κύκλος να μεγαλώσει το κοινό του και τα μέλη του;
Η απήχηση είναι μεγάλη. Ο κύκλος έχει γεμίσει μεγάλες αίθουσες σε σημαντικές εκδηλώσεις. Να θυμίσω ενδεικτικά τις συναυλίες για το Μάνο Χατζηδάκη, τη συναυλία του Θ. Μικρούτσικου, τη διπλή συναυλία του Η. Ανδριόπουλου, τις εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Ελύτη, τη σχολική εκδήλωση με τον Ευγένιο Τριβιζά ή ακόμη τις προβολές ταινιών και τις βιβλιοπαρουσιάσεις. Σε ό,τι αφορά στην ερώτηση για το πώς μπορεί να μεγαλώσει το κοινό του, η απάντηση έχει ήδη δοθεί: ψηλά τον πήχη, σοβαρές συνεργασίες, αποτελεσματικότερη επικοινωνία.

Ποιες οι σχέσεις του Κύκλου με άλλες ελληνικές οργανώσεις; είναι εφικτές οι συνέργειες;
Οι σχέσεις του Κύκλου με τις άλλες ελληνικές οργανώσεις και συλλόγους είναι εξαιρετικές. Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί πολλές συνεργασίες και θα υπάρξουν σίγουρα και άλλες στο μέλλον. Κάποιες μάλιστα αναμένεται να ανακοινωθούν προσεχώς.
Αυτό όμως που εδώ και ένα χρόνο περίπου επιδιώκει ο κύκλος είναι να υπάρχουν δυναμικές συνεργασίες με ξένους φορείς. Εκτιμούμε πως οι εκδηλώσεις μας δεν πρέπει να είναι εκδηλώσεις εσωτερικής κατανάλωσης, αλλά να ανοίγουν την Ελλάδα εκεί που πραγματικά ανήκει, δηλαδή σε όλον τον κόσμο. Έτσι, τη χρονιά που πέρασε συνεργαστήκαμε με πολλούς μη ελληνικούς φορείς π.χ. για τη παρουσίαση του συγγραφέα Θοδωρή Καλλιφατίδη ή  για το 12 heures pour la Grèce, ακόμη παρουσιάσαμε το Βέλγου ελληνιστή δημοσιογράφο Michel Grodent, συνεργαστήκαμε με βελγικά πανεπιστήμια και έπεται συνέχεια…

Προτάσεις και στόχοι σας στα πλαίσια του Κύκλου.
Η πρόταση είναι να μπορέσουμε να κάνουμε την Ελλάδα τιμώμενη χώρα σε μεγάλες διεθνείς πολιτιστικές εκδηλώσεις και είμαστε ήδη σε συνεννοήσεις για μια μεγάλη εκδήλωση στην καρδιά της πολιτιστικής ζωής της πόλης. Ας περιμένουμε λίγο καιρό ακόμη. Σύντομα θα υπάρξουν ανακοινώσεις.

Στιγμές και πρόσωπα που έχετε ζήσει μέσα από τον πολύ σημαντικό αυτό ελληνικό φορέα και που έχουν μείνει χαραγμένες στη μνήμη σας.
Όμορφες είναι οι στιγμές όταν συγκεντρώνεται το Δ.Σ. και συζητιούνται προτάσεις για μελλοντικές εκδηλώσεις. Υπάρχει ενθουσιασμός και διάθεση για συνεισφορά. Όμορφα είναι επίσης, όταν, τελειώνοντας μια εκδήλωση, ακούγεται το παρατεταμένο χειροκρότημα του κοινού προς τους καλεσμένους. Είναι η επιβεβαίωση πως ο κόσμος  αγάπησε αυτό που παρακολούθησε.
Σε ό,τι αφορά στα πρόσωπα που μένουν χαραγμένα στη μνήμη, αυτά δεν μπορεί να είναι άλλα από τους καλούς φίλους και συνοδοιπόρους, με τους οποίους μοιραζόμαστε ηθικές αξίες και οράματα.

Μία ευχή για τα ελληνικά γράμματα.
Να γίνουν φάρος και πυξίδα. Το μέλλον ανήκει στον πολιτισμό.

Ευχαριστώ για το βήμα που μου δώσατε.
Βρυξέλλες 29/6/2012

Δεν υπάρχουν σχόλια για το άρθρο "Νίκος Στόγιος"

    Αφήστε το σχόλιο σας


    *