Ποια είναι η κλίμακα της μετανάστευσης και πόσοι μη Βέλγοι ζουν στη χώρα; Τι λένε οι αριθμοί;

Έρευνα γνώμης στο De Stemming αποκάλυψε ότι το 22% των Φλαμανδών θεωρούν τη μετανάστευση το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας μας. Πόσο μεγάλη όμως είναι η εισροή; Και πόσο διαφορετικό έχει γίνει το Βέλγιο; Μια ματιά στα στοιχεία.

1. Τι γίνεται με την εισροή;

Το 2022, το πιο πρόσφατο έτος για το οποίο η στατιστική υπηρεσία της χώρας, Statbel, έχει στοιχεία, η εισροή ήταν σε υψηλό επίπεδο: το 2022 το Βέλγιο υποδέχθηκε 233.629 μετανάστες. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που έφτασαν χωρίς να λάβουμε υπόψη τον αριθμό όσων έφυγαν. Το ποσοστό είναι υψηλότερο από τα προηγούμενα χρόνια. Το 2021, για παράδειγμα, υπήρξαν μόνο 165.534 αφίξεις. Εάν αφαιρέσουμε τις αναχωρήσεις από τις αφίξεις, για το 2022 η καθαρή μετανάστευση ανέρχεται σε 116.544 άτομα που φτάνουν εδώ.

Η ομάδα των ανθρώπων που καταμετράται μεταξύ των 233.629 διεθνών μεταναστών είναι πολύ μεγάλη και ποικίλη. Περιλαμβάνει άτομα εντός και εκτός ΕΕ. Ο αριθμός περιλαμβάνει Βέλγους που επέστρεψαν στο Βέλγιο αφού έζησαν στο εξωτερικό για πολλά χρόνια ως ομογενείς, καθώς και παιδιά που γεννήθηκαν στο Βέλγιο από ξένους γονείς. Περιλαμβάνονται επίσης μετανάστες που μένουν εδώ μόνο για μικρό χρονικό διάστημα και επανεγγραφές μεταναστών, οι οποίοι έλειψαν για λίγο.

Το υψηλό ποσοστό μετανάστευσης το 2022 εξηγείται κυρίως από την εισροή Ουκρανών, οι οποίοι αντιπροσώπευαν το ένα τέταρτο του συνόλου των μεταναστών εκείνο το έτος.

Αν βγάλουμε αυτούς τους ανθρώπους από τα στοιχεία, θα καταλήξουμε με μια εισροή 65.096 μεταναστών εκτός ΕΕ, περίπου 10% περισσότεροι από ό,τι πριν από την πανδημία. Το 2022 οι κύριες χώρες καταγωγής υπηκόων τρίτων χωρών (εκτός Ουκρανίας) ήταν το Μαρόκο, η Τουρκία, η Ινδία και το Αφγανιστάν.

2. Ποιος πληροί τις προϋποθέσεις για άδεια διαμονής και γιατί;

Το 2022, το Τμήμα Μετανάστευσης εξέδωσε 171.405 άδειες διαμονής σε άτομα από εντός και εκτός ΕΕ. Αλλά αυτά τα στοιχεία περιλαμβάνουν και πολλούς Ουκρανούς πρόσφυγες. Εάν τα αφαιρέσουμε, θα φτάσουμε σε 119.684 νέες άδειες διαμονής.

Περισσότερες από τις μισές πηγαίνουν στους μετανάστες της ΕΕ. Σε 57.574 μετανάστες εκτός ΕΕ χορηγήθηκαν άδειες παραμονής το 2022, σημειώνοντας αύξηση 16% σε σύγκριση με το 2019.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η άδεια διαμονής είναι αποτέλεσμα εργασιακής μετανάστευσης (παρεμπιπτόντως, το 80% των εργατικών μεταναστών είναι πολίτες της ΕΕ) ή οικογενειακών επανενώσεων (οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούν οικογενειακές επανενώσεις για μετανάστες για εργασία). Οι μαθητές αποτελούν επίσης μια μεγάλη ομάδα. Οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες, δηλαδή οι αιτούντες άσυλο των οποίων η αίτηση εγκρίθηκε, αποτελούν μόνο το 7% όλων των αδειών διαμονής που εκδίδονται.

3. Πόσο μεγάλη είναι η εισροή αιτούντων άσυλο;

Οι Φλαμανδοί -που σύμφωνα με έρευνες της κοινής γνώμης περιγράφουν τη μετανάστευση ως μεγάλο πρόβλημα- μερικές φορές επισημαίνουν «την εισροή αιτούντων άσυλο». Πρόκειται για άτομα που αναζητούν διεθνή προστασία στο Βέλγιο. Είναι ενδιαφέρον να δούμε αυτά τα στοιχεία ξεχωριστά.

Το 2023 υποβλήθηκαν 29.589 αιτήσεις ασύλου στο Βέλγιο. Δηλαδή 2.360 λιγότερες από το προηγούμενο έτος. Κατά τη διάρκεια της κορύφωσης της κρίσης ασύλου το 2015, υποβλήθηκαν 39.064 αιτήσεις. Κατά τη διάρκεια της κρίσης ασύλου του 2000, ο ετήσιος αριθμός αυξήθηκε σε 46.855.

Σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, αυτά δεν είναι ρεκόρ, αλλά είναι σχετικά υψηλά. Σε σύγκριση με το συνολικό ποσοστό μετανάστευσης στο Βέλγιο, η εισροή αιτούντων άσυλο αποτελεί στην πραγματικότητα μόνο ένα πολύ μικρό κλάσμα.

Οι περισσότερες αιτήσεις πέρυσι προήλθαν από αιτούντες άσυλο από τη Συρία (4.009), την Παλαιστίνη (2.963), το Αφγανιστάν (2.534), την Τουρκία (2.402) και την Ερυθραία (2.138). Περίπου οι μισές (52%) από τις αιτήσεις που κρίθηκαν παραδεκτές, εγκρίθηκαν. Το ποσοστό αυτό παραμένει λίγο-πολύ σταθερό σε σχέση με τα προηγούμενα έτη.

4. Δημιουργούν οι πρόσφυγες νέα εισροή ως αποτέλεσμα των οικογενειακών επανενώσεων;

Η οικογενειακή επανένωση είναι ένα από τα κύρια επιχειρήματα για τη χορήγηση άδειας διαμονής σε μετανάστη. Αλλά δεν είναι αλήθεια ότι είναι κυρίως αναγνωρισμένοι πρόσφυγες που ευθύνονται για τις οικογενειακές επανενώσεις.

Από τα 40.867 άτομα που έφτασαν εδώ ως αποτέλεσμα οικογενειακών συγκεντρώσεων το 2022, 23.445 ήταν πολίτες εκτός ΕΕ. Τα υπόλοιπα (17.422) προέρχονταν από την ΕΕ. Μόνο 3.564 μέλη της οικογένειας (9%) έλαβαν άδεια παραμονής λόγω δεσμών με αναγνωρισμένο πρόσφυγα.

Οι κανόνες για την οικογενειακή επανένωση είχαν ήδη αυστηροποιηθεί σοβαρά στο Βέλγιο μετά το 2011 (οι αιτούντες πρέπει πλέον να διαθέτουν επαρκή μέσα διαβίωσης και να διαθέτουν αξιοπρεπή στέγαση). Οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες απολαμβάνουν εξαίρεσης ενός έτους με αυτούς τους όρους, αλλά στην πράξη, ένας χρόνος είναι συχνά πολύ μικρός για να ετοιμαστεί ο φάκελος.

5. Πόσα άτομα με μεταναστευτικό υπόβαθρο ζουν τώρα στην πραγματικότητα στο Βέλγιο;

Το γεγονός ότι το 22% των Φλαμανδών βλέπει τη «μετανάστευση» ως το μεγαλύτερο πρόβλημα θα μπορούσε φυσικά να είναι επίσης μια έκφραση ενός γενικού αισθήματος αποξένωσης. Άλλωστε, το Βέλγιο γίνεται πιο ποικιλόμορφο, δείχνουν τα στοιχεία. Σύμφωνα με την Statbel, το Βέλγιο (σύμφωνα με τα στοιχεία του 2023) έχει περίπου 2,2 εκατομμύρια ανθρώπους που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό. Αυτό είναι περίπου το 19% του συνολικού πληθυσμού μας. Το 11% γεννήθηκε εκτός ΕΕ, το 8% εντός της ΕΕ.

Συγκριτικά, πριν από 10 χρόνια (το 2013), υπήρχαν περίπου 1,7 εκατομμύρια μετανάστες. Αυτό ήταν τότε περίπου το 15% του βελγικού πληθυσμού. Πριν από 20 χρόνια (το 2003), υπήρχαν 1,2 εκατομμύρια μετανάστες, ή αλλιώς το 11% του βελγικού πληθυσμού.

Το 65,5% του βελγικού πληθυσμού είναι «Βέλγοι με βελγικό υπόβαθρο». Πριν από 20 χρόνια, αυτό ήταν πάνω από 80%. Το 21% είναι «Βέλγοι με ξένο υπόβαθρο». Είναι σημαντικό ότι όλοι όσοι έχουν τουλάχιστον έναν γονέα με άλλη υπηκοότητα (ας πούμε, Ολλανδή μητέρα) συγκαταλέγονται στους «Βέλγους με ξένη καταγωγή».

Το 13,4% του πληθυσμού είναι μη Βέλγοι. Πριν από 20 χρόνια, ήταν 8,2%. Το ποσοστό των μη Βέλγων στις περιοχές της Φλάνδρας και της Βαλλονίας είναι περίπου 11%. Στην περιφέρεια της πρωτεύουσας των Βρυξελλών, είναι 37%.

Λαμβάνοντας υπόψη τους Βέλγους με μεταναστευτικό υπόβαθρο και τους μη Βέλγους μαζί, το 53% αυτής της ομάδας έχει ρίζες εκτός ΕΕ και το 47% έχει ρίζες εντός της ΕΕ. Παρεμπιπτόντως, από την τελευταία ομάδα, το 19% έχει ολλανδικές, γαλλικές, λουξεμβουργιανές ή γερμανικές ρίζες.