Ημέρα των Αγίων Πάντων: ποια είναι η προέλευσή της και πώς γιορτάζεται σε άλλα μέρη του κόσμου;

Αυτή την Τρίτη 1η Νοεμβρίου είναι η γιορτή των Αγίων Πάντων, ή αλλιώς La Toussaint για τον γαλλόφωνο πληθυσμό. Με προέλευση από την Ανατολή, η Ημέρα των Αγίων Πάντων εορταζόταν για πάρα πολύ καιρό στις 13 Μαΐου και δεν ήταν η γιορτή των νεκρών.

Όπως υποδηλώνει το όνομά της, η Ημέρα των Αγίων Πάντων είναι η γιορτή των Αγίων Πάντων. Σε αντίθεση με τις περισσότερες από τις μεγάλες λειτουργικές γιορτές όπως τα Χριστούγεννα, το Πάσχα ή η Πεντηκοστή, αυτή η θρησκευτική εορτή δεν προέρχεται από τα βιβλικά κείμενα, αλλά βρίσκει την προέλευσή της τον 4ο αιώνα στην Εκκλησία της Ανατολής, στην Τουρκία, στη Συρία ή ακόμα και στην Αίγυπτο. Την περίοδο αυτή οι Χριστιανοί γιόρταζαν την εορτή των Πάντων Μαρτύρων. Πιστεύοντας ότι είχαν ήδη ενωθεί με τον Χριστό, προσεύχονται να μεσολαβήσει για λογαριασμό τους. Οι Άγιοι Πάντες εορτάζονταν τότε την Κυριακή μετά την Πεντηκοστή.

Αρχικά, το Toussaint γιορταζόταν στις 13 Μαΐου

Στη συνέχεια, αυτή η γιορτή έφτασε στη Ρώμη και στη Δύση. Το 609, στον Πάπα Βονιφάτιο Δ” προσφέρθηκε το Πάνθεον, ένας ειδωλολατρικός ναός, προς τιμή όλων των θεών. Στη συνέχεια έφερε εκεί τα οστά των μαρτύρων από τις κατακόμβες και, στις 13 Μαΐου 609, καθαγίασε Πάνθεον, το οποίο στη συνέχεια έγινε η εκκλησία της Αγίας Μαρίας των Μαρτύρων. Στη συνέχεια, η επέτειος αυτού του καθαγιασμού, που τότε ονομαζόταν Εορτή των Μαρτύρων και των Αγίων Πάντων, στην οποία προσήλθαν πολλοί Χριστιανοί, γιορταζόταν κάθε 13η Μαΐου. Η Ημέρα των Αγίων Πάντων γιορτάζεται λοιπόν από καιρό κοντά στις γιορτές του Πάσχα και της Πεντηκοστής, ένας σύνδεσμος που της δίνει το αρχικό της νόημα: οι πιστοί να γευτούν τη χαρά εκείνων που έχουν βάλει τον Χριστό στο κέντρο της ζωής τους και να ζουν με την ελπίδα της Ανάστασης.

Πως προέκυψε, λοιπόν, η 1η Νοεμβρίου;

Από την αρχαιότητα, οι κέλτες λαοί της Ιρλανδίας και της Μεγάλης Βρετανίας γιόρταζαν το «Samain» την 1η Νοεμβρίου, μια γιορτή αφιερωμένη στους νεκρούς και η οποία αντιστοιχούσε στην Κελτική Πρωτοχρονιά. Όπως οι περισσότερες μεγάλες χριστιανικές γιορτές, η Εκκλησία όρισε την ίδια στιγμή τη γιορτή της που ονομάζεται Ημέρα των Αγίων Πάντων για την καταπολέμηση της ειδωλολατρίας.

Το 835, ο Πάπας Γρηγόριος Δ” με εντολή του Λουδοβίκου του Ευσεβή, αφιέρωσε ένα παρεκκλήσι στη Ρώμη σε όλους τους αγίους της Εκκλησίας και ιδιαίτερα τους μάρτυρες και διέταξε να τιμηθούν επίσημα την 1η Νοεμβρίου σε όλο τον κόσμο. Να σημειωθεί εδώ ότι η Ημέρα των Αγίων Πάντων είναι καθολική και όχι χριστιανική γιορτή. Πράγματι, οι Προτεστάντες δεν την γιορτάζουν.

Ο Πάπας Πίος Χ, από τον 20ο αι. συμπεριέλαβε αυτή τη γιορτή στον κατάλογο των άλλων οκτώ καθολικών εορτών, με την υποχρέωση των Χριστιανών να πηγαίνουν στη λειτουργία. Σύμφωνα με την Καθολική Εκκλησία, «αυτή η γιορτή είναι επίσης μια ευκαιρία να θυμηθούμε ότι όλοι οι άνθρωποι καλούνται στην αγιότητα, από διαφορετικά μονοπάτια, μερικές φορές εκπληκτικά ή απροσδόκητα, αλλά όλα προσιτά».

Όχι, η Ημέρα των Αγίων Πάντων δεν είναι η γιορτή των νεκρών

Εορτή όλων των αγίων, όσων εμφανίζονται στο λειτουργικό ημερολόγιο ή όχι, η Ημέρα των Αγίων Πάντων είναι αργία. Είναι επίσης τη ημέρα που παραδοσιακά ο κόσμος πηγαίνει στο νεκροταφείο για να τιμήσει τους νεκρούς, τοποθετώντας λουλούδια στους τάφους τους. Ωστόσο, η ημέρα των νεκρών είναι η 2 Νοεμβρίου και όχι η 1η. Αυτή η καθολική γιορτή έχει επεκταθεί σε άθεους και πιστούς άλλων θρησκειών, οι οποίοι επίσης εκμεταλλεύονται την ευκαιρία για να τιμήσουν τη μνήμη των αγαπημένων τους.

Και το έθιμο με τα χρυσάνθεμα;

Η ποικιλία των λουλουδιών που επιλέγονται περισσότερο για την περίσταση είναι τα χρυσάνθεμα. Έχοντας γίνει το σύμβολο αυτής της θρησκευτικής γιορτής στη Γαλλία, αυτό το φθινοπωρινό φυτό έχει πολλά πλεονεκτήματα: ανθίζει αργά, είναι πολύχρωμο, αντέχει σε μέτριο παγετό και είναι ένα από τα φθηνότερα λουλούδια της εποχής.

Και αλλού;

Ευρωπαϊκές χώρες όπως το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Αυστρία, η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία μοιράζονται αυτήν την παράδοση. Γι’ αυτούς η 1η Νοεμβρίου είναι και αργία. Στην Ιταλία ονομάζεται «Ognissanti», στην Ισπανία «Todos los santos».

Από την άλλη πλευρά, σε χώρες με ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση όπως η Σερβία, η Ρωσία, η Ελλάδα και η Ρουμανία ή Προτεσταντικές (Δανία, Ολλανδία, Ιρλανδία, Φινλανδία, Γερμανία, Σουηδία ή Αγγλία), η Ημέρα των Αγίων Πάντων δεν είναι επίσημη αργία.

Στη Σουηδία, όμως, ο κόσμος συνηθίζει να προσεύχετε κατά τη διάρκεια αυτής της ημέρας για να αφήνει στεφάνια και λουλούδια στους τάφους. Με την ευκαιρία αυτή, στους τάφους ανάβουν ρεσό ή κεριά. Ως εκ τούτου, οι περισσότεροι Σουηδοί παίρνουν μια μέρα άδεια.