Oι δύο ώρες με τον Κωνσταντίνο Βαμβακά ήταν λίγες. Λίγες, γιατί εκεί που προσπαθούσαμε να τελειώσουμε κάποιο θέμα πάνταυπήρχε μία ακόμα ερώτηση με ενδιαφέρον, σίγουρα θα ανοίγαμε μία νέα συζήτηση για θέματα με αξία διαχρονική. Θα μπορούσαμε να αφιερώσουμε αρκετές σελίδες ακόμα στη δημοσιογραφική αυτή γνωριμία, αναγκαστικά όμως η επιλογή των ερωτήσεων έγινε με τέτοιο τόπο ώστε ο αναγνώστης του FACES να εκμεταλλευτεί στο μέγιστο τις απόψεις, την τεχνογνωσία και την εμπεριστατωμένη άποψη ενός πολύ σημαντικού εκπροσώπου της ελληνικής διασποράς και του ακαδημαϊκού χώρου. Χωρίς να αναλωθούμε σε αναφορά τίτλων και βιογραφικού σημειώματος σας συνιστώ ανεπιφύλακτα να διαβάσετε τις απαντήσεις του Κωνσταντίνου Βαμβακά.
Κε Βαμβακά, γίνεται πολύς λόγος τα τελευταία χρόνια για την Ελλάδα, τους Έλληνες και για το πώς οργανώθηκε ο τρόπος ζωής μας τα τελευταία 30-40 χρόνια. Είχατε την ευκαιρία να ταξιδέψετε σχεδόν σε όλο τον κόσμο και η δική σας συνολική εικόνα για την πατρίδα μας θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον για τους αναγνώστες μας.
Είναι γεγονός, ότι ο σωβινισμός δεν μας αφήνει πολλά περιθώρια για μια αντικειμενική κριτική της πατρίδας μας. Πλην όμως, ζώντας στο εξωτερικό για 30 συνεχή χρόνια και έχοντας μια τακτική επαγγελματική επαφή με την Ελλάδα βλέπεις, έστω και άθελά σου, τα υπέρ και τα κατά των συμπατριωτών σου και ιδιαίτερα τον τρόπο με τον οποίον οι κυβερνώντες διαμόρφωσαν την ζωή των Ελλήνων.
Τα τελευταία 40 χρόνια οι έλληνες έμαθαν να ζουν σε ένα ουτοπικό καθεστώς. Σε αυτό συνέπραξαν αφενός οι τράπεζες με την ασυνείδητη πολιτική του εύκολου δανεισμού και αφετέρου οι πολιτικοί μας, με την κακή διαχείριση του δημοσίου χρήματος και των πλουτοπαραγωγικών πηγών μας. Παρά την είσοδό της χώρας μας το 1981 στην τότε ΕΟΚ, οι περισσότεροι ‘Ελληνες δεν έμαθαν να σκέπτονται «ευρωπαϊκά» αλλά συνέχισαν να ζουν χωρίς να υπολογίζουν σωστά τις πραγματικές δυνατότητές τους, με το γνωστό δυστυχώς σε όλους μας σημερινό αποτέλεσμα.
Ποιες πιστεύετε πως ήταν οι χρονικές στιγμές στις οποίες η Ελλάδα είχε την ευκαιρία να αλλάξει νοοτροπία και στάση απέναντι στα πράγματα και δεν τα κατάφερε;
Όπως προανέφερα, η χρυσή ευκαιρία ήταν η είσοδός μας στην τότε ΕΟΚ. Φυσικά, η Ελλάδα, σαν η κοιτίδα του ευρωπαϊκού πολιτισμού ανήκε και ανήκει στην Ευρώπη. Η είσοδός μας όμως στην ευρωπαϊκή κοινότητα και η στενότερη επαφή μας με άλλα προηγμένα ευρωπαϊκά κράτη καθώς και η ευρωπαϊκή νομοθεσία και τα γενναιόδωρα κοινοτικά κονδύλια βοηθούσαν σημαντικά σε μια αλλαγή της νοοτροπίας μας. Δεν διδαχτήκαμε όμως από του ευρωπαίους συμπολίτες μας και τα κοινοτικά κονδύλια έμειναν είτε ανεκμετάλλευτα και επιστράφηκαν στον κοινοτικό προϋπολογισμό επ’ οφελεία άλλων κρατών μελών,είτε χρησιμοποιηθήκαν λανθασμένα. Δυστυχώς, η κατάσταση αυτή συνεχίζεται μέχρι σήμερα παρόλη την κρίση.
Μέσα από το ακαδημαϊκό πρίσμα το οποίο κατέχετε θα θέλαμε τη γνώμη σας για τον ρόλο της εκπαίδευσης ως αντίδοτο στις γνωστές παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας.
Πιστεύω ότι η καλλιέργεια, η διάπλαση του χαρακτήρα και ο τρόπος του σκέπτεσθαι δίδονται πάνω από όλα στα σχολειά και στα πανεπιστημιακά θρανία. Οι ‘Ελληνες εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων αγωνίζονται τον αγώνα τον καλό, παρά την έλλειψη των εκπαιδευτικών μέσων, τους πενιχρούς μισθούς, την σχετική αδιαφορία του κράτους και την διαρκή αλλαγή του εκπαιδευτικού συστήματος. Η παιδεία είναι το Α και το Ω όχι μόνο ενός κράτους αλλά, κυρίως, όπως συμβαίνει στην χώρα μας, ενός ΕΘΝΟΥΣ.
Δυστυχώς, η ανάπτυξη της παιδείας τα τελευταία 30 χρόνια έγινε απρογραμμάτιστα και μάλλον με πολιτικά παρά με εκπαιδευτικά κριτήρια. Η ίδρυση πολλών πανεπιστημίων και ΤΕΙ είχε σαν αποτέλεσμα και να δημιουργηθούν πολλές αλληλοεπικαλύψεις και να αυξηθούν τα έξοδα συντήρησής τους. Τα τρία τελευταία χρόνια, στα πλαίσια της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας Bologna process, για την εναρμόνιση των πτυχίων των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων,έχω εκλεγεί εξωτερικός αξιολογητής διαφόρων τμημάτων των ελληνικών πανεπιστημίων και ΤΕΙ και είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω από κοντά τα σοβαρά προβλήματα σε προσωπικό και υποδομές των ιδρυμάτων αυτών. Είμαι σύμφωνος με το σχέδιο «Αθηνά» του Υπουργείου Παιδείας, το οποίο προβλέπει καταργήσεις και συγχωνεύσεις Σχολών ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, υπό την προϋπόθεση ότι για την τελική επιλογή θα ακολουθηθούν απολύτως αντικειμενικά και όχι πολιτικά κριτήρια.
Πιστεύω ότι οι προσπάθειες της κάθε κυβέρνησης πρέπει να εστιαστούν στην βελτίωση των όσων προανέφερα και ιδιαίτερα στην σταθερότητα του εκπαιδευτικού συστήματος προκειμένου οι γονείς, οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί να μπορούν να προγραμματίσουν σωστά το μέλλον τους. Μόνο έτσι η Ελλάδα θα μπορέσει ναστηριχθεί σε πολίτες με στέρεες και υγιείς αρχές και να μορφώσει τις νέες γενιές που θα έχουν ένα όραμα για ένα ευοίωνο μέλλον.
Η αλληλεπίδραση των ευρωπαϊκών πολιτικών δυνάμεων δίνει μια ιδιαίτερη δυναμική στη πόλη των Βρυξελλών. Μέσα από την εργασιακή σας εμπειρία στο χώρο των ευρωπαϊκών οργάνων, δώστε μας το δικό σας στίγμα για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση όπως αυτή εμφανίζεται στα τέλη του 2012.
Στα 25 συναπτά έτη στην υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά και πρωτύτερα, όταν βρισκόμουν στον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FΑO) και όταν συμμετείχα στις διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ, είχα την ευκαιρία να λάβω μέρος σε πάρα πολλές συναντήσεις και να παρακολουθήσω από πρώτο χέρι τα κοινοτικά δρώμενα.
Εκείνο το οποίο είχε πολύ ενδιαφέρον ήταν το πνεύμα που επικρατούσε για την λήψη, έστω και με συμβιβασμό, των διαφόρων σημαντικών αποφάσεων για το μέλλον της Ευρώπης. Διαπίστωσα όλα αυτά τα χρόνια, και το λέω με πόνο ψυχής, την μείωση της προβολής του ευρωπαϊκού πνεύματος και των ευρωπαϊκών συμφερόντων, τόσον για το εσωτερικό, όσο και για το εξωτερικό της ΕΕ και την σταδιακή αύξηση του εθνικισμού των κρατών μελών.
Παρά το ότι είμαι φύσει αισιόδοξος, έχω την εντύπωση ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση θα είναι και πάλι το αποτέλεσμα ενός συμβιβασμού, που θα προσπαθήσουν οι αρμόδιοιdecision makers να μας τον παρουσιάσουν με τις γνωστές διθυραμβικές τους δηλώσεις, παρά τις άοκνες προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πρέπει επιτέλους οι ευρωπαίοι πολίτες να μάθουν να διαβάζουν, πίσω από τις γραμμές, την καθαρή αλήθεια των συμπερασμάτων που τους παρουσιάζονται και που τους αφορούν άμεσα.
Οι γνωριμίες και ο κοινωνικός σας κύκλος σας φέρνει σε επαφή καθημερινά με προσωπικότητες επιρροής από το βέλγικο αλλά και τον ευρωπαϊκό χώρο. Με ποια επιχειρήματα υπερασπίζεστε την άσχημη εικόνα της πατρίδας μας; Πιστεύω ότι όλοι οι συμπατριώτες μας στις Βρυξέλλες, σε όποιο χώρο και αν βρίσκονται, έχουν το ίδιο σοβαρό πρόβλημα προκειμένου να υπερασπιστούν την τραγική θέση της χώρας.
Είναι γεγονός, ότι είναι πολύ δύσκολο να πείσουμε τους «επιθετικούς» συνομιλητές μας, στο ότι δεν φταίει η κακή διαχείριση των διαφόρων κυβερνήσεων για την κρίση που μαστίζει σήμερα την χώρα μας. Πλην όμως, συζητώντας, η σύζυγός μου και εγώ,με βέλγους πολιτικούς, μερικές φορές μάλιστα και με ανώτατα κυβερνητικά στελέχη του Βελγίου, διαπιστώσαμε με ικανοποίηση, ότι αρκετές φορές είχαμε ισχυρούς συμμάχους στις συνομιλίες μας, οι οποίοι μάλιστα ανήκουν σε διαφορετικά πολιτικά κόμματα.
Εκείνο το οποίο προσπαθούμε κυρίως να τονίσουμε είναι ότι οι ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι συνυπεύθυνες για την σημερινή μας κατάσταση, επειδή για εμπορικούς λόγους, ακόμη και σήμερα μας πιέζουν για την αγορά πολεμικού υλικού, που ίσως δεν χρειαζόμαστε, αντί να προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο προκειμένου να πάψουν να υφίστανται οι λόγοι για τους οποίους έχουμε τις υψηλότερες πολεμικές δαπάνες στην ΕΕ.
Μια μεγάλη βράβευση έγινε φέτος στο πρόσωπό σας από το πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας. Περιγράψτε μας τα συναισθήματα της ημέρας της τελετής, αλλά και τις σκέψεις σας για τις ευθύνες που φέρει μια βράβευση την οποία μέχρι σήμερα έχουν δεχτεί δύο εξέχουσες προσωπικότητες όπως αυτή του Αρχιεπίσκοπου Τιράνων Αναστασίου και του μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη.
Είναι γεγονός, ότι η αναγόρευση κάθε προσώπου σε επίτιμο διδάκτορα ενός Πανεπιστημίου είναι κάτι που δεν συμβαίνει συχνά και αποτελεί τηναναγνώριση και την καταξίωσή του στο τομέα που αφιέρωσε τον μεγαλύτερο χρόνο της επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Πριν από μερικά χρόνια είχα την τιμή να μου χορηγηθεί από την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (FEAP) το ανώτατο βραβείο (Award of excellence), για την συμβολή μου στην ανάπτυξη του τομέα των υδατοκαλλιεργειών στην Ευρώπη. Ήμουν ο τρίτος στην σειρά βραβευθείς στην ιστορία της Συνομοσπονδίας και ο πρώτος μη παραγωγός. Ήταν μια μεγάλη αναγνώριση από τους επαγγελματίες του κλάδου στις 40ετεις προσπάθειές μου για την καθιέρωση, την προστασία και την ανάπτυξη του κλάδου στην Ευρωπαϊκή ήπειρο και διεθνώς.
Μία αναγνώριση όμως, αυτή την φορά από την Ανωτάτη Ακαδημαϊκή Κοινότητα, είναι κάτι το διαφορετικό.
Είμαι ήδη κάτοχος δύο διδακτορικών διπλωμάτων, ενός γαλλικού από το Πανεπιστήμιο της Μασσαλίας και ενός ελληνικού από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, τα οποία, για να τα αποκτήσω εργάστηκα σκληρά. Ο τίτλος όμως του Διδάκτορος Honoris causa δεν συγκρίνεται με κανέναν άλλον. Όχι μόνο γιατί μου έδωσε απέραντη χαρά και υπερηφάνεια, αλλά κυρίως γιατί ταυτόχρονα μου έδωσε υψηλές ευθύνες για το μέλλον τόσο για την συνέχιση των προσπαθειών στην προβολή του τομέα των υδατοκαλλιεργειών όσο και της σωστής στελέχωσής του με επιστήμονες και τεχνικούς υψηλού επίπεδου.
Τα συναισθήματα που με κατείχαν, από την πρώτη στιγμή της ανακοίνωσης μέχρι την ημέρα της αναγόρευσης, ήταν ποικίλα και έντονα. Εκείνο που με εντυπωσίασε περισσότερο ήταν η αγάπη και ο σεβασμός προς το πρόσωπό μου όλων των συναδέλφων της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών αλλά και όλων εκείνων, οι οποίοι με τίμησαν, είτε με την φυσική παρουσία τους, είτε με την αποστολή αντιπροσώπων τους, με πρώτον από όλους την Α.Θ. Παναγιότητα τον Οικουμενικό μας Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο. Εκπρόσωποι από την ακαδημαϊκή κοινότητα από διάφορα Πανεπιστήμια και ΤΕΙ της Ελλάδας και του εξωτερικού καθώς και φίλοι από την Ελλάδα, το Βέλγιο κ.α. μετακινήθηκαν για να παραστούν στην τελετή αναγόρευσής μου. Οι λόγοι που εκφωνήθηκαν από τις Πανεπιστημιακές αρχές με συγκίνησαν βαθειά για τους επαίνους τους όσο αφορά στο ακαδημαϊκό μου έργο και κυρίως στην συμβολή μου σε ένα παραγωγικό τομέα, ο οποίος μέσα σε 30 χρόνια έγινε ο πρώτος εξαγωγικός τομέας της χώρας μας καθιστώντας την Ελλάδα πρώτη παγκόσμιαπαραγωγό σε τσιπούρα και λαυράκι. Οι εορταστικές εκδηλώσεις που ακολούθησαν την τελετή αναγόρευσης σε συνδυασμό με την επέτειο των 10 ετών από την ίδρυση της Σχολής έδωσαν ιδιαίτερη αίγλη στο πρόγραμμα της καθόλα εξαιρετικά οργανωμένης αυτής ημέρας.
Ας μου επιτραπεί και από την θέση αυτή να ευχαριστήσω για μία ακόμη φορά όλους εκείνους οι οποίοι καθοιονδήποτε τρόπο συνέβαλαν στην τόσο τιμητική για μένα διάκριση. Κυρίως όμως θέλω να ευχαριστήσω ακόμη μία φορά την σύζυγό μου Μαρίνα Βαμβακά, στην οποία και αφιέρωσα την τιμητική αυτή διάκριση, σαν ελάχιστη αναγνώριση της συνεχούς στήριξής της καθ’ όλη την διάρκεια της επαγγελματικής μου σταδιοδρομίας.
Δυο λόγια για τον φυσικό πλούτο της Ελλάδας και τις χαμένες ευκαιρίες ορθολογικής εκμετάλλευσης του. Πώς μπορεί να αντιστραφεί το κλίμα αυτό;
Είναι πολύ δύσκολο να αναφερθεί κανείς συνοπτικά στον φυσικό πλούτο της Ελλάδας και τούτο γιατί είναι σημαντικότατος, τόσο ο οργανικός όσο και ο ανόργανος. Όταν αναφερόμαστε στον φυσικό πλούτο μιας χώρας δεν πρέπει κατ’ ανάγκη να σκεπτόμαστε τον αποφέροντα μόνο οικονομικά οφέλη. Πρωτίστως είναι αναγκαία η προστασία των υδάτινων και χερσαίων οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας και ο σωστός τρόπος της αειφόρου διαχείρισής τους. Δυστυχώς, και παρόλο που επανειλημμένα τα Ευρωπαϊκά Όργανα και ιδιαίτερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν νομοθετήσει και κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για την προστασία του περιβάλλοντος και την σωστή διαχείρισή του, λίγες σχετικά προσπάθειες έχουν γίνει μέχρι σήμερα, παρά τα σημαντικά κονδύλια που έχουν χορηγηθεί. Εκείνο στο οποίο υστερεί η χώρα μας είναι η αυστηρή επίβλεψη, ο έλεγχος και η επιβολή της ευρωπαϊκής και εθνικής σχετικής νομοθεσίας. Εκεί πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος γιατί σε πολλές περιπτώσεις οι μέχρι σήμερα βλάβες που προκλήθηκαν στο υδάτινο και χερσαίο περιβάλλον είναι ακόμη αναστρέψιμες.
Όσον αφορά ιδιαίτερα στην οικονομική εκμετάλλευση ορισμένων πλουτοπαραγωγικών μας πηγών, χρειάζονται πρωτίστως αντικειμενικές επιστημονικές μελέτες και στη συνέχεια ισχυρές και τολμηρές πολιτικές παρεμβάσεις προκειμένου από την εκμετάλλευση αυτή να ωφεληθεί πρώτα από όλα η εθνική μας οικονομία και ύστερα τα ξένα, ενδεχομένως, επενδυτικά συμφέροντα.
Δεν τρέφω φυσικά αυταπάτες για την δυσκολία τέτοιων συμφωνιών, ιδιαίτερα με την κρίση που μαστίζει σήμερα την χώρα μας. Πιστεύω όμως ότι έχουμε ικανούς διαπραγματευτές με τηναπαιτούμενη ακεραιότητα χαρακτήρα, οι οποίοι είναι δυνατό να επιτύχουν ικανοποιητικά για την χώρα μας αποτελέσματα.
Μαζική έξοδος νέων από την Ελλάδα προς το εξωτερικό, ένα φαινόμενο που έχει χαρακτηριστεί και ως εθνική αιμορραγία. Ποια θα ήταν η συμβουλή σας σήμερα σ’ ένα νέο αριστούχο τελειόφοιτο ελληνικού πανεπιστημίου; Επιτρέψτε μου στην ερώτηση αυτή να πάρω σαν παράδειγμα τον εαυτό μου. Και τούτο γιατί υπήρξα υπότροφος του ΙΚΥ καθ όλη την διάρκεια των πανεπιστημιακών μου σπουδών, αρίστευσα και αποφοίτησα πρώτος από το Τμήμα μου στη Φυσικομαθηματική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Μετά το πτυχίο μου έκανα, πάντα με υποτροφία διαφόρων διεθνών οργανισμών, όλες τις μεταπτυχιακές και μεταδιδακτορικές μου σπουδές σε πολλές χώρες του εξωτερικού και είχα πολλές προτάσεις προκειμένου να μείνω και να κάνω εκεί την σταδιοδρομία μου είτε στην έρευνα είτε στον ακαδημαϊκό κλάδο. Όμως, παρά τις δελεαστικές αυτές προτάσεις επέστρεψα στην Ελλάδα και εργάστηκα με προϋποθέσεις και υλικές απολαβές πολύ χαμηλότερες αυτών του εξωτερικού και αγωνίστηκα προκειμένου να προβάλω με όλες μου τις δυνάμεις την ελληνική έρευνα και να συμβάλλω στην βελτίωση των σπουδών στον τομέα της θαλάσσιας οικολογίας, ιδρύοντας μαζί με άλλους συναδέλφους το πρώτο MSc Ωκεανογραφίας στην Ελλάδα, το οποίο υπάρχει μέχρι σήμερα.
Ακόμη και όταν μου δόθηκε η ευκαιρία να εργασθώ στον FAO, με απολαβές πενταπλάσιες αυτών της Ελλάδας, επέστρεψα στην χώρα μας και συνέβαλα από την θέση του Γενικού Διευθυντή του Εθνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών στην ανάπτυξη της ωκεανογραφικής και αλιευτικής έρευνας. Αν τελικά βρέθηκα στις Βρυξέλλες είναι γιατί έχασα την δουλειά μου λόγω των πολιτικών αλλαγών της 10ετίας του ‘80 και του νόμου κατάργησης της θέσης των Γενικών Διευθυντών. Πιστεύω ότι οι νέοι επιστήμονες, ανεξάρτητα αν είναι αριστούχοι ή όχι, πρέπει πρώτα από όλα και πριν πάρουν οποιανδήποτε απόφαση να σταθμίσουν τις κοινωνικές, οικονομικές και οικογενειακές συνιστώσες μιας τέτοιας αλλαγής επειδή, στην ηλικία που βρίσκονται, οι προϋποθέσεις αυτές θα παίξουν βασικό ρόλο στην εγκατάστασή τους στο εξωτερικό. Ευκαιρίες για υποτροφίες πάντα υπάρχουν. Η επιστημονική συνιστώσα για μένα έρχεται δεύτερη σε προτεραιότητα, ενώ η επιλογή της χώρας πρέπει να γίνει και με βάσει την άριστη γνώση της γλώσσας επικοινωνίας. Και βεβαία δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάνε, ότι στο εξωτερικό ο ανταγωνισμός και λόγω του σωβινισμού, ο οποίος επικρατεί παντού αλλά και λόγω της παγκοσμιοποίησης, δυσκολεύει πολύ την εξεύρεση εργασίας με συνθήκες ικανοποιητικής διαβίωσης σε μια ξένη χώρα.
Μια ευχή για την Ελλάδα.
Να σταματήσει το ταχύτερο δυνατό να διοικείται από « επαγγελματίες» πολιτικούς όλων των παρατάξεων και να εκλεγούν νέα πρόσωπα, τα οποία με έμπνευση, όραμα και υπευθυνότητα θα βγάλουν την χώρα μας από την κρίση.
Δεν υπάρχουν σχόλια για το άρθρο "120 λεπτά με τον Κωνσταντίνο Βαμβακά"