Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκρίνει τη δέσμη μέτρων του 2024 για τη διεύρυνση

Tην προηγούμενη εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την ετήσια δέσμη μέτρων της για τη διεύρυνση, με την οποία αξιολογείται αναλυτικά η τρέχουσα κατάσταση και η πρόοδος που έχουν σημειώσει η Αλβανία, η Βοσνία και Ερζεγοβίνη, το Κόσοβο, το Μαυροβούνιο, η Βόρεια Μακεδονία, η Σερβία, η Γεωργία, η Δημοκρατία της Μολδαβίας, η Ουκρανία και η Τουρκία στην αντίστοιχη πορεία τους προς την προσχώρηση στην ΕΕ. Οι αξιολογήσεις συνοδεύονται από συστάσεις και καθοδήγηση σχετικά με τις μεταρρυθμιστικές προτεραιότητες.

Η διεύρυνση αποτελεί ιστορική ευκαιρία τόσο για τις προσχωρούσες χώρες όσο και για τα σημερινά κράτη μέλη και την ΕΕ στο σύνολό της. Τα κοινωνικοοικονομικά και πολιτικά πλεονεκτήματα και τα πλεονεκτήματα ασφαλείας μιας μεγαλύτερης και ισχυρότερης Ένωσης είναι σημαντικά.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε σχετικά: «Το τεταμένο γεωπολιτικό πλαίσιο καθιστά πιο επιτακτική από ποτέ την ολοκλήρωση της επανένωσης της ηπείρου μας, υπό τις ίδιες αξίες της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Τα τελευταία χρόνια έχουμε ήδη σημειώσει μεγάλη πρόοδο όσον αφορά την ένταξη νέων κρατών μελών. Και η διεύρυνση θα παραμείνει κορυφαία προτεραιότητα της νέας Επιτροπής».

Η διαδικασία διεύρυνσης εξακολουθεί να είναι αξιοκρατική και εξαρτάται από την αντικειμενική πρόοδο που έχει επιτευχθεί από κάθε εταίρο. Αυτό απαιτεί αποφασιστικότητα για την εφαρμογή μη αναστρέψιμων μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς του δικαίου της ΕΕ, με ιδιαίτερη έμφαση στις θεμελιώδεις αρχές της διαδικασίας διεύρυνσης. Η Δημοκρατία, το κράτος δικαίου και οι θεμελιώδεις αξίες θα εξακολουθήσουν να αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους της πολιτικής διεύρυνσης της ΕΕ. Η προσχώρηση στην ΕΕ εξακολουθεί να συνιστά στρατηγική επιλογή.

Η διαδικασία διεύρυνσης απέκτησε νέα δυναμική καθ” όλη τη διάρκεια του 2023 και του 2024. Η ομάδα «Θεμελιώδεις αρχές» άνοιξε με την Αλβανία στις 15 Οκτωβρίου 2024. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ουκρανία και τη Μολδαβία ξεκίνησαν κατά τις πρώτες διακυβερνητικές διασκέψεις τον Ιούνιο του 2024. Το Μαυροβούνιο, έχοντας εκπληρώσει τα ενδιάμεσα κριτήρια αξιολόγησης για τα κεφάλαια του κράτους δικαίου, βρίσκεται σε καλό δρόμο για το προσωρινό κλείσιμο περαιτέρω διαπραγματευτικών κεφαλαίων. Τον Μάρτιο του 2024 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη. Η διαδικασία αναλυτικής εξέτασης σχετικά με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2023.

Τον Ιούνιο του 2024 η διακυβερνητική διάσκεψη επιβεβαίωσε ότι το Μαυροβούνιο είχε συνολικά εκπληρώσει τα ενδιάμεσα κριτήρια αξιολόγησης σχετικά με τα κεφάλαια 23 και 24 για το κράτος δικαίου, γεγονός που παρέχει τη δυνατότητα προσωρινού κλεισίματος άλλων κεφαλαίων, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις. Απαιτείται περαιτέρω πρόοδος στον τομέα του κράτους δικαίου και του δικαστικού συστήματος.

Η Επιτροπή επαναλαμβάνει την εκτίμησή της ότι η Σερβία έχει εκπληρώσει τα κριτήρια αξιολόγησης για το άνοιγμα της ομάδας 3 (Ανταγωνιστικότητα και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη). Το επόμενο έτος, η Σερβία καλείται να επιταχύνει τις εργασίες για την υλοποίηση των σχετικών με την ΕΕ μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς, με ιδιαίτερη έμφαση στα ενδιάμεσα κριτήρια αξιολόγησης για το κράτος δικαίου και στη διασφάλιση ενός πραγματικά ευνοϊκού περιβάλλοντος για την κοινωνία των πολιτών και τα μέσα ενημέρωσης, και να καταβάλει αξιόπιστες προσπάθειες για να σταματήσει την παραπληροφόρηση, τις παρεμβάσεις από το εξωτερικό και τη χειραγώγηση πληροφοριών.

Όσον αφορά την Αλβανία, η Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της για την έναρξη διαπραγματεύσεων σχετικά με την ομάδα «Θεμελιώδεις αρχές» κατά τη δεύτερη διακυβερνητική διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2024. Είναι καίριας σημασίας οι αρχές να εντείνουν περαιτέρω τον ρυθμό των μεταρρυθμίσεων με ευρωπαϊκό προσανατολισμό, ιδίως όσον αφορά το κράτος δικαίου, την παγίωση του ιστορικού επιδόσεων στον τομέα της επιβολής του νόμου, την αποτελεσματική καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος, καθώς και την προώθηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, μεταξύ των οποίων η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, τα δικαιώματα ιδιοκτησίας και οι μειονότητες.

Όσο για τη Βόρεια Μακεδονία, η χώρα πρέπει να συνεχίσει να υλοποιεί τις σχετικές με την ΕΕ μεταρρυθμίσεις, ιδίως στο πλαίσιο της ομάδας «Θεμελιώδεις αρχές», κυρίως όσον αφορά τον δικαστικό τομέα και την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος. Πρέπει να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης. Οι συνεδρίες αναλυτικής εξέτασης και για τις έξι ομάδες του κεκτημένου της ΕΕ ολοκληρώθηκαν τον Δεκέμβριο του 2023.

Η Βοσνία και Ερζεγοβίνη κατέγραψε απτά αποτελέσματα, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη διαχείριση της μετανάστευσης, την πλήρη ευθυγράμμιση με την κοινή πολιτική και την εξωτερική πολιτική ασφαλείας της ΕΕ, καθώς και τη θέσπιση νομοθεσίας για την ακεραιότητα του δικαστικού συστήματος, την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη σύγκρουση συμφερόντων. Τον Μάρτιο του 2024 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ετοιμάζει το διαπραγματευτικό πλαίσιο ενόψει της έγκρισής του από το Συμβούλιο, όταν θα έχουν πραγματοποιηθεί όλα τα σχετικά βήματα που καθορίζονται στη σύσταση της Επιτροπής του Οκτωβρίου του 2022.

Το Κόσοβο υπέβαλε αίτηση προσχώρησης στην ΕΕ τον Δεκέμβριο του 2022. Η Επιτροπή είναι διαθέσιμη να συντάξει γνώμη σχετικά με την αίτηση προσχώρησης του Κοσόβου μόλις το ζητήσει το Συμβούλιο. Σημειώθηκε πρόοδος στην καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, ενώ βελτιώθηκε το επιχειρηματικό περιβάλλον. Η ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων για το Κόσοβο τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2024. Το Κόσοβο πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές του για την ενίσχυση του κράτους δικαίου και της δημόσιας διοίκησης και για την προστασία της ελευθερίας της έκφρασης.

Η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ουκρανία αποτέλεσε σημαντική αναγνώριση της αποφασιστικότητας της Ουκρανίας να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις στην πορεία προς την προσχώρηση στην ΕΕ. Μετά την πρώτη διακυβερνητική διάσκεψη τον Ιούνιο του 2024, η αναλυτική εξέταση του κεκτημένου της ΕΕ σημειώνει ομαλή πρόοδο. Με την επιφύλαξη της εκπλήρωσης από την Ουκρανία όλων των προϋποθέσεων, η Επιτροπή προσβλέπει στην έναρξη των διαπραγματεύσεων σχετικά με τις ομάδες κεφαλαίων, αρχής γενομένης από τις θεμελιώδεις αρχές, το συντομότερο δυνατόν εντός του 2025.

Η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων αποτέλεσε σημαντική αναγνώριση της αποφασιστικότητας της Μολδαβίας να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις στην πορεία προς την προσχώρηση στην ΕΕ, παρά τη συνεχή παρέμβαση της Ρωσίας και τις επιπτώσεις του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Μετά την πρώτη διακυβερνητική διάσκεψη τον Ιούνιο του 2024, η αναλυτική εξέταση του κεκτημένου της ΕΕ σημειώνει ομαλή πρόοδο. Με την επιφύλαξη της εκπλήρωσης από τη Μολδαβία όλων των προϋποθέσεων, η Επιτροπή προσβλέπει στην έναρξη των διαπραγματεύσεων σχετικά με τις ομάδες κεφαλαίων, αρχής γενομένης από τις θεμελιώδεις αρχές, το συντομότερο δυνατόν εντός του 2025.

Παρότι τον Δεκέμβριο του 2023 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χορήγησε καθεστώς υποψήφιας χώρας στη Γεωργία, η διαδικασία προσχώρησής της στην ΕΕ έχει στο μεταξύ σταματήσει εκ των πραγμάτων, λόγω της πορείας δράσης που ακολουθεί η κυβέρνηση της Γεωργίας από την άνοιξη του 2024. Στις 26 Οκτωβρίου 2024 οι πολίτες της Γεωργίας προσήλθαν στις κάλπες για να ψηφίσουν στις βουλευτικές εκλογές. Τα προκαταρκτικά πορίσματα της κοινής διεθνούς αποστολής παρακολούθησης εκλογών υπό την ηγεσία του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΑΣΕ (ΟΑΣΕ/ODIHR) επισήμαναν διάφορες ελλείψεις που σημειώθηκαν σε ένα τεταμένο περιβάλλον έντονης πόλωσης. Στις αδυναμίες που αναφέρθηκαν περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, οι πρόσφατες τροποποιήσεις της νομοθεσίας για την εκλογική διαδικασία, οι συχνές παραβιάσεις της μυστικότητας της ψήφου, οι διαδικαστικές ανακολουθίες, ο εκφοβισμός και η άσκηση πιέσεων σε ψηφοφόρους, στοιχεία που επηρέασαν αρνητικά την εμπιστοσύνη των πολιτών στη διαδικασία. Τα εν λόγω προκαταρκτικά πορίσματα επιβεβαιώνουν την ανάγκη για συνολική εκλογική μεταρρύθμιση, η οποία είχε ήδη επισημανθεί σε προηγούμενες βασικές συστάσεις.

Η Τουρκία είναι υποψήφια χώρα και σημαντικός εταίρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις προσχώρησης με τη χώρα εξακολουθούν να βρίσκονται σε στασιμότητα από το 2018, σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου. Εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες στους τομείς των θεμελιωδών δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης. Ο διάλογος για το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα παραμένει αναπόσπαστο μέρος της σχέσης ΕΕ–Τουρκίας. Μετά τη στρατηγική καθοδήγηση που παρέσχε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Απρίλιο του 2024, οι σχέσεις με την Τουρκία χαρακτηρίστηκαν από σταδιακή αποκατάσταση των σχέσεων, ενώ ελήφθησαν συγκεκριμένα μέτρα για εποικοδομητικές ανταλλαγές σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος.