Η Μπριζ γιορτάζει τα 600 χρόνια από τη γέννηση του Anselm Adornes με μια σειρά εκδηλώσεων

Στις 8 Δεκεμβρίου 2024 συμπληρώθηκαν 600 χρόνια από τη γέννηση του Anselm Adornes στη Μπριζ (Δυτική Φλάνδρα). Έμπορος, σημαντικός μεγιστάνας της κλωστοϋφαντουργίας της εποχής του, έμπιστος της αυλής της Βουργουνδίας, διπλωμάτης και τολμηρός ταξιδιώτης που πήγαινε με ανοιχτό μυαλό σε προσκυνήματα στην Ιερουσαλήμ και στη Μέση Ανατολή: ο Adornes ήταν όλα αυτά την ίδια στιγμή. Το ιωβηλαίο του γιορτάζεται από τον περασμένο Απρίλιο, ιδίως μέσω της έκθεσης υπό τον τίτλο «Gloire et infortunes d’un voyageur du 15e siècle» (Δόξα και κακοτυχίες ενός ταξιδιώτη του 15ου αιώνα), που θα τρέχει στο κτήμα Adornes έως τις 4 Ιανουαρίου 2025.

Ο Anselm Adornes είναι ο πιο επιφανής απόγονος μιας σημαντικής οικογένειας από τη Γένοβα της Ιταλίας. Είχε επαφές με τους υψηλότερους κύκλους εξουσίας και έκανε ταξίδια στη Μέση Ανατολή. Γεννήθηκε στη Μπριζ στις 8 Δεκεμβρίου 1424, αλλά 600 χρόνια αργότερα το όνομά του δεν έχει ξεχαστεί. Μπορούμε επίσης να ακολουθήσουμε τα βήματά του στο παρεκκλήσι της Ιερουσαλήμ, στο κτήμα Adornes στη Μπριζ.

Αυτό το παρεκκλήσι φιλοξενεί ένα αλαβάστρινο άγαλμα της Αγίας Αικατερίνης που χρονολογείται από τον 15ο αιώνα, ένα δώρο γενεθλίων που δόθηκε στον Anselm Adornes από τους απογόνους του. Το παρεκκλήσι βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη διαδρομή του «Lueur d’hiver», του μαγικού μονοπατιού φωτός που έχει στηθεί στην πόλη.

Το κτήμα Adornes είναι μια από τις πιο όμορφες και ήσυχες γωνιές της Μπριζ, που διατηρείται ακόμα από την εισβολή των τουριστών. Αναπτύχθηκε τον 15ο αιώνα από την οικογένεια Adornes από τη Γένοβα, που μετανάστευσε στη Μπριζ τον Μεσαίωνα, περιλαμβάνει κυρίως το παρεκκλήσι της Ιερουσαλήμ, που καθαγιάστηκε το 1429. Έξι αιώνες αργότερα, το κτήμα εξακολουθεί να παραμένει οικογενειακή ιδιοκτησία, εξηγεί η Véronique de Limburg Stirum : «Ο σύζυγός μου Maximilien είναι απόγονος της οικογένειας Adornes, 17 γενιές μετά τον Anselm».

Το πολύ πρωτότυπο παρεκκλήσι της Ιερουσαλήμ είναι το καλύτερο μέρος για να βυθιστείτε στην ιστορία αυτής της οικογένειας. Επιστρέφοντας από ένα μακρύ προσκύνημα, ο Anselm Adornes εμπνεύστηκε από την Εκκλησία του Παναγίου Τάφου στην Ιερουσαλήμ για να χτίσει αυτό το παρεκκλήσι τον 15ο αιώνα. Στη μέση του κάθεται ο γιγαντιαίος τάφος του Anselm Adornes και της συζύγου του Margriet van der Banck, που μάλιστα αναστηλώθηκε πρόσφατα. Το ζευγάρι είχε 16 παιδιά. Μια μικρή αλλά σημαντική λεπτομέρεια: μόνο η καρδιά του Anselm είναι θαμμένη στη Μπριζ, το σώμα του έχει παραμείνει στη Σκωτία, όπου ο Adornes δολοφονήθηκε το 1483.

Η ζωή ενός τυχοδιώκτη

Ένας κάτοικος της Μπριζ, ιταλικής καταγωγής, που κάνει μακρινά, ριψοκίνδυνα ταξίδια και που τελικά υποκύπτει στο Βόρειο Μπέργουικ της Σκωτίας: η ιστορία της ζωής του Adornes, διαβάζεται σαν ένα περιπετειώδες μυθιστόρημα.

«Σαφώς ανήκε στην άρχουσα τάξη της κοινωνίας», υπογραμμίζει ο Noël Geirnaert, πρώην επικεφαλής των αρχείων της πόλης της Μπριζ. «Φρόντιζε για τη διαχείριση και τα οικονομικά της πόλης, διατηρούσε καλές σχέσεις με τον δούκα της Βουργουνδίας και διηύθυνε ένα μεγάλο εργοστάσιο βαφής υφασμάτων».

Η οικογένεια Adornes ένιωθε εντελώς άνετα στο διεθνές εμπόριο, στον κόσμο των τραπεζιτών και στην εμπορική ελίτ της Μπριζ, προσθέτει ο Jan Dumolyn, καθηγητής μεσαιωνικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Γάνδης.

«Είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας εμπορικής οικογένειας που κάποια στιγμή εισέρχεται στην αρχοντιά, μέσω της κοινωνικής ανέλιξης. Το παρεκκλήσι της Ιερουσαλήμ μαρτυρά τη φιλοδοξία αυτής της οικογένειας να αναρριχηθεί στην κοινωνική κλίμακα και να εκπέμπει ένα κάποιο κύρος», εξηγεί ο Jan Dumolyn.

Ο Anselm έζησε ως κύριος και ιππότης, με όλο του το μεγαλείο, δηλαδή «τουρνουά, οικόσημα, δικό του τόπο προσευχής, ταφικό μνημείο και η υπόσχεση στη διαθήκη του να δώσει χρήματα στους φτωχούς. Ήταν ο τρόπος ζωής κάποιου που απολάμβανε μεγάλο σεβασμό», τόνισε ο Jan Dumolyn.

Ο Anselm Adornes έκανε επίσης ενδιαφέροντα ταξίδια, τα οποία συζητούνται ευρέως στην έκθεση που εκτίθεται αυτή τη στιγμή στη Μπριζ. Πήγε στη Σκωτία για δουλειές. Κατάφερε να αναγκάσει να μποϊκοτάρει την πώληση μαλλιού, προς μεγάλη χαρά του βασιλιά της Σκωτίας και της πατρίδας του Μπριζ. Κατά ειρωνικό τρόπο, ο Anselm δολοφονήθηκε τελικά χρόνια αργότερα στη Σκωτία, από εχθρούς του βασιλιά.

Το μεγαλύτερο και μακρύτερο ταξίδι του, τον έφερε στην Ιερουσαλήμ, μαζί με τον γιό του. Οι προσκυνητές ταξίδεψαν για 14 μήνες. Η έκθεση παρουσιάζει υπέροχα αντικείμενα που πιστοποιούν αυτό το ταξίδι: ένας λεπτά σκαλισμένος ξύλινος σταυρός ή μια ασημένια λειψανοθήκη με πέτρες από τον ιερό τάφο της Ιερουσαλήμ. Πρόκειται για αντικείμενα που ανήκουν στον οικογενειακό θησαυρό Adornes, τα οποία δεν έχουν εκτεθεί ποτέ στο παρελθόν.

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, η παρουσία του Άνσελμ και του γιου του Γιαν δεν πέρασε ποτέ απαρατήρητη. Στο περίφημο μοναστήρι Sainte-Catherine, που βρίσκεται στην έρημο του Σινά (σημερινή Αίγυπτο), μπορείτε ακόμα να διαβάσετε το όνομα Adornes, χαραγμένο σε μια πέτρα κοντά στην τραπεζαρία. «Ο Adornes πέρασε από εδώ», θα λέγαμε σήμερα.

Στο ημερολόγιο που κρατούσε ο γιος του Γιαν μπορούμε να διαβάσουμε ότι οι προσκυνητές ήταν πολύ ανοιχτοί και ενδιαφέρονταν για αυτό που ανακάλυψαν. «Είναι συναρπαστικό», λέει η Véronique de Limburg Stirum. «Τα συναισθήματα και οι φόβοι τους είναι πολύ σύγχρονα, αλλά ο θαυμασμός τους για άλλους πολιτισμούς είναι εντυπωσιακός. Ο Anselm παραμένει ακόμη και πηγή έμπνευσης για εμάς. Δείχνει πόσο σημαντικό είναι να είμαστε ανεκτικοί. Σίγουρα στο σημερινό πλαίσιο της Μέσης Ανατολής».

Τατουάζ με χένα

«Τα χέρια ανδρών και γυναικών είναι συχνά βαμμένα και διακοσμημένα με όλα τα είδη σχεδίων. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς αυτά τα διακοσμητικά στερεώνονται στο δέρμα, αφού δεν εξαφανίζονται όταν πλένονται», έγραψε ο Adornes στα ταξιδιωτικά του ημερολόγια, κατά την παραμονή του στην Τύνιδα. Εκεί θαύμασε τα τατουάζ με χένα, που υπάρχουν μέχρι και σήμερα.

Ο ιστορικός Jan Dumolyn θαυμάζει τις καινοτόμες ιδέες του Anselm Adornes. «Ήταν ένας ανθρωπιστής λίγο avant la lettre. Συνέλεξε ενδιαφέρουσα νέα λογοτεχνία και παρακολουθούσε τις εξελίξεις στην επιστήμη, από πολιτιστική και πνευματική άποψη, η οικογένεια Adornes είναι ενδιαφέρουσα.

Στο μεταξύ, η ιστορική έρευνα συνεχίζεται. «Ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980 και έχει επιταχυνθεί τα τελευταία χρόνια», εξηγεί ο Noël Geirnaert, «χάρη στις αρχαιολογικές ανασκαφές, αλλά και χάρη στην επανεμφάνιση ξεχασμένων εγγράφων». Η κοσμοπολίτικη οικογένεια Adornes αντιπροσωπεύει μια πραγματική πρόκληση για τους ιστορικούς.

Η έκθεση «Glorie en tegenslag van een 15e eeuwse reiziger» (μετάφραση στα γαλλικά ως «Δόξα και κακοτυχίες ενός ταξιδιώτη του 15ου αιώνα») θα είναι ανοιχτή έως τις 4 Ιανουαρίου 2025 στο κτήμα Adornes, που βρίσκεται στην Peperstraat 3 στη Μπριζ. Περισσότερες πληροφορίες, εδώ. 

Στις 24 Απριλίου εκδόθηκε το βιβλίο «Een hemels Jeruzalem in Brugge» («A Heavenly Jerusalem in Bruges») από διάφορους συγγραφείς, υπό τη διεύθυνση των Jan Dumolyn και Noël Geirnaert.