«Hallucineren»: η λέξη της χρονιάς για το Βέλγιο και την Ολλανδία

Η εκδοτική εταιρεία λεξικών Van Dale ανακοίνωσε τη Λέξη της Χρονιάς για το Βέλγιο και την Ολλανδία, επιλέγοντας τον όρο «hallucineren» – δηλαδή «παραισθήσεις», όπως χρησιμοποιείται πλέον στο πλαίσιο των γλωσσικών μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης. Ο όρος περιγράφει την παραγωγή πληροφοριών που δεν βασίζονται σε αξιόπιστα δεδομένα και, ως εκ τούτου, είναι ανακριβείς ή εντελώς λανθασμένες.

Σύμφωνα με τη Van Dale, η λέξη δεν είναι καινούργια, όμως τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει μια νέα, εξειδικευμένη σημασία. Χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις απαντήσεις που δίνουν ορισμένες εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, όταν «εφευρίσκουν» στοιχεία ή παρουσιάζουν ανακρίβειες με πειστικό γλωσσικό τρόπο. Όπως σημειώνει ο εκδότης, η επιλογή του όρου αντανακλά μια σημαντική εξέλιξη τόσο στην κοινωνία όσο και στη γλώσσα, καθώς τα εργαλεία ΑΙ αξιοποιούν τη γλώσσα για να απαντούν σε ερωτήματα, επηρεάζοντας με αυτόν τον τρόπο και το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε.

Σε αντίθεση με προηγούμενες χρονιές, φέτος δεν προηγήθηκε διαδικασία ψηφοφορίας. Η Van Dale επέλεξε απευθείας τη λέξη, μετά τα προβλήματα που είχαν προκύψει πέρυσι στην Ολλανδία, όταν οργανωμένες ομάδες προσπάθησαν να χειραγωγήσουν την ψηφοφορία υπέρ ή κατά συγκεκριμένων όρων. Από το 2007, η Van Dale αναδεικνύει κάθε χρόνο τη Λέξη της Χρονιάς στο Βέλγιο, φιλοδοξώντας να προσφέρει έναν «γλωσσικό καθρέφτη της εποχής», βασισμένο στις τάσεις και τα συναισθήματα που απασχόλησαν περισσότερο τη δημόσια συζήτηση.

Όπως τονίζει ο εκδοτικός οίκος, οι λέξεις που χρησιμοποιούμε αποκαλύπτουν τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε, αλλά και όσα σκεφτόμαστε ή αισθανόμαστε. Συχνά, μια μόνο λέξη αρκεί για να συμπυκνώσει το πνεύμα μιας ολόκληρης χρονιάς. Ενδεικτικό του διεθνούς ενδιαφέροντος γύρω από τη σχέση γλώσσας και ψηφιακής κουλτούρας είναι και το γεγονός ότι, τον προηγούμενο μήνα, το Oxford English Dictionary ανέδειξε ως λέξη της χρονιάς τον όρο «rage bait», που περιγράφει τις προκλητικές πρακτικές με στόχο την αύξηση της διαδικτυακής αλληλεπίδρασης, με τη χρήση του να έχει τριπλασιαστεί μέσα σε έναν χρόνο.

«Hallucineren», mot de l’année en Belgique et aux Pays-Bas

Van Dale met en lumière l’impact de l’intelligence artificielle sur le langage contemporain

L’éditeur de dictionnaires Van Dale a désigné son Mot de l’Année pour la Belgique et les Pays-Bas : « hallucineren », un terme désormais associé aux dérives possibles des modèles de langage basés sur l’intelligence artificielle. Dans ce contexte, le mot désigne la production d’informations qui ne reposent pas sur des données fiables et qui s’avèrent, dès lors, inexactes ou totalement erronées.

Van Dale précise que le terme existait déjà, mais qu’il a récemment acquis une nouvelle signification. Il est aujourd’hui utilisé pour qualifier les réponses générées par certaines applications d’IA lorsque celles-ci présentent des faits inventés ou trompeurs sous une forme linguistique crédible. Pour l’éditeur, ce choix illustre une évolution majeure de la société et du langage, à un moment où les technologies numériques dialoguent avec les utilisateurs et façonnent progressivement le vocabulaire courant.

Cette année, aucune consultation du public n’a été organisée. La décision a été prise directement par l’équipe éditoriale, après les controverses de l’an dernier aux Pays-Bas, où des groupes militants avaient tenté d’orienter le vote en faveur ou contre certains mots. Depuis 2007, Van Dale sélectionne chaque année un mot pour la Belgique, dans le but de refléter les tendances, les préoccupations et les émotions qui ont marqué l’actualité, offrant ainsi une sorte de photographie linguistique de l’époque.

Selon l’éditeur, le langage est révélateur de nos manières de penser et de communiquer. Les mots que nous employons traduisent ce qui occupe l’esprit collectif et permettent parfois de résumer une année entière en un seul terme. Cette attention portée au lien entre langue et société se retrouve aussi à l’échelle internationale : le mois dernier, l’Oxford English Dictionary a choisi « rage bait » comme mot de l’année, un concept décrivant des contenus volontairement provocateurs destinés à susciter des réactions en ligne, dont l’usage aurait triplé au cours des douze derniers mois.