Ψωμί Παιδεία Ελευθερία. Επιστροφή στο μέλλον

Του Κίμωνα Φωτιάδη

Ξεφυλλίζω τον κατάλογο (εκδόσεις Νηρέας) από την έκθεση του Γιάννη Ψυχοπαίδη, που έγινε το Μάιο στο Σπίτι της Κύπρου. Αδύνατον να μη δέσει μέσα στο μυαλό μου με τα γεγονότα στην Αθήνα αλλά και τις ανάλογες συγκεντρώσεις συμπαράστασης εδώ στις Βρυξέλλες. Σας παραθέτω αποσπάσματα απο τα κείμενα του Ψυχοπαίδη, φωτογραφίες από έργα του και ένα δικό μου σχόλιο.

ΨΩΜΙ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, αυτό το εμβληματικό τρίπτυχο της χαμένης Άνοιξης της δεκαετίας του ’60 γίνεται εδώ μια εικαστική αναφορά στην ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας αλλά και στην ιστορία γενικότερα.
Μιά αναφορά στην αντίσταση, την κατοχή, τον εμφύλιο, στα χρόνια των αμφισβητήσεων και των ανατροπών, αλλά των χαμένων ελπίδων.
Αλλά και μια αναφορά στις πραγματικές ή φαντασιακές συλλογικότητες που χαρακτήρισαν και σημάδεψαν εκείνα τα χρόνια και παραμένει ιδίως σήμερα το μεγάλο πρόσταγμα και ζητούμενο.
…
Σήμερα που μετράμε τις απώλειες μας, η τέχνη θα αναζητήσει τις αλήθειες της με το βλέμμα στην ιστορία και τα διδάγματά της. Το προσκλητήριο των απόντων είναι μαζί και ένα προσκλητήριο των παρόντων και ενεργών πολιτών και δημιουργών.
…
Η τέχνη καλείται να συμβάλει με τον τρόπο της στην αλληλεγγύη και τη συλλογικότητα, στην ηθική και αισθητική αξιοπρέπεια, στην αναζήτηση μορφών όχι δέσμιων σε κομψές αυταρέσκειες, αλλά δεσμευμένων στις βαθύτερες ανθρώπινες αλήθειες.
…
Γιάννης Ψυχοπαίδης

Σχόλιο:

Οι αγανακτισμένοι στις πλατείες ζητούν τιμωρία των ενόχων. Συμφωνώ και επαυξάνω. Ναι, έχουμε δικαίωμα να μάθουμε ποιοι ήταν οι υπουργοί οικονομίας, που από το 1974 και μετά υπερχρέωσαν τη χώρα και για ποιο λόγο. Το «σκάσε και κολύμπα» δικαίως δεν είναι αποδεκτό. Θα πρέπει να αποδοθούν στον καθένα οι ευθύνες του. Και στο λαό.

Απο τότε που ο άνθρωπος εγκατέλειψε τα σπήλαια και οργανώθηκε σε κοινωνίες για να προστατευτεί από το φόβο του άγνωστου μέλλοντος, παρέδιδε κάθε φορά και ένα κομμάτι τής ελευθερίας του. Η ανταλλαγή, λοιπόν, σιγουριάς μ’ ελευθερία είναι παλαιό αμάρτημα. Εμείς όμως μάλλον το θεωρούμε καλή συμβουλή της μαμάς μας.

Έτσι, λοιπόν, μας είναι δύσκολο να παραδεχθούμε ότι, όταν μπαίναμε στο μαγαζάκι του βουλευτή για να ζητήσουμε «αιώνια σιγουριά», πουλάγαμε την ψυχή μας στο διάβολο σαν νέοι Μεφιστοφελήδες. Γινόμασταν «δικοί του». Ο γενναιόδωρος βουλευτής, σε κάποιους από μας, δεν έδινε μόνο ψωμί αλλά και παντεσπάνι, συνοδευμένο από ειδικό μοντέλο αλυσίδας στα εκάστοτε “Freducino” της πλατείας. Πάει και η ελευθερία δηλαδή. Όσο για τη γνώση του καλού και του κακού, μας έφτανε η «γνώση» της ζωής των άλλων.

Σήμερα λοιπόν που ξαναζητάμε το δικαίωμα στη ζωή, στη γνώση και στην ελευθερία, ας αναγνωρίσουμε τα λάθη του παρελθόντος. Ας αποδεχθούμε ότι κανένας νέος «Θεός» δε θα λύσει το πρόβλημά μας και αυτό που χρειαζόμαστε είναι μέτρο, καινοτόμες ιδέες και πολλή δουλειά.

Ο Οδυσσέας Ελύτης έγραψε στην «Μαρία Νεφέλη»: Όταν ακούς «τάξη» ανθρωπινό κρέας μυρίζει.

Επιστροφή στο μέλλον λοιπόν.