Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές

Από τις Αγορές στα παζάρια και στο παζάρεμα της Δημοκρατίας.

Η νέα δουλειά του Γιώργου Αυγερόπουλου, διακεκριμένου δημοσιογράφου, κινηματογραφιστή και δημιουργού της σειράς ντοκιμαντέρ «Εξάντας» βραβεύτηκε, προτού καν ολοκληρωθεί, από εκπροσώπους τηλεοπτικών δικτύων στο FIPA, το Διεθνές Φεστιβάλ Οπτικοακουστικών Έργων που διοργανώνεται κάθε χρόνο στο Biarritz της Γαλλίας.

Μια ταινία-ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους με σπουδαία ιστορική βαρύτητα η οποία έγκειται στην καταγραφή πολιτικών και κοινωνικοοικονομικών γεγονότων της Ελλάδας του μνημονίου καθώς και στο ότι αποτυπώνει παράλληλα την πορεία της ζωής απλών πολιτών, από την έναρξη της κρίσης στην χώρα μας το 2010 έως και τον Σεπτέμβρη του 2014.

Στο ξεκίνημά του θυμίζει Αθήνα του ΄50, με ασπρόμαυρες εικόνες από το κέντρο της πόλης. Ξαφνικά το σκηνικό μετατρέπεται σε έγχρωμο (αλλαγή εποχής θα λέγαμε! εξέλιξη!), όπου κυριαρχεί η ανακοίνωση της αυτοκτονίας ενός ανθρώπου, τον οποίο γνωρίζουμε μέσα από την αφήγηση της κόρης του και τις γραμμές του γράμματος που άφησε…

Κι εδώ εμφανίζονται οι τίτλοι αρχής, κυριολεκτικά και μεταφορικά, της ταινίας και της ζωής μας. Σκηνές από συσσίτια στην Αθήνα σε έγχρωμο φόντο που σοκάρει. Σε ασπρόμαυρο, υπάρχουν, το ξέρουμε, αποτελούν μέρος της ιστορίας μας. Σε έγχρωμο όμως; Δεν μπορεί να τις συνηθίσει το μάτι μου..! Κι όμως, περνούν στην ιστορία κι αυτές.

Καταιγισμός ειδήσεων για μειώσεις συντάξεων, μέτρα λιτότητας, αυτοκτονίες και, κάπου στο βάθος του πλάνου, μια σκισμένη σημαία μας να προσπαθεί ν’ανεμίσει. Μαρτυρίες ανθρώπων που σε κάνουν να ντρέπεσαι: «Τι είμαστε, ανάπηροι για να μην έχουμε δουλειά;» «Οικογένεια διαλυμένη. Αν δεν έχεις δουλειά, διαλύεται και η οικογένεια.» «Θυμάμαι τα σχολικά συσσίτια. Χριστός και Παναγία… Και τώρα το ίδιο; Χριστός και Παναγία…» «Ποτέ δε φανταζόμουν ότι ως εκπαιδευτικός θα χρειαζόταν να παρέχω αυτό που παρέχω στα παιδιά.» «Δέχομαι βοήθεια από τον κόσμο. Θέλω και το κράτος να με σκεφτεί. Δεν είμαστε αριθμοί, είμαστε άνθρωποι.» «Η πείνα είναι πολύ κακός σύμβουλος για τον άνθρωπο.» «Ο βρώμικος ο Παπανδρέου…»
Στο σημείο αυτό βλέπουμε, σε τραγική αντιδιαστολή και σε ασπρόμαυρο φόντο, χάριν ιστορικής σημασίας πλέον, το θρυλικό ντοκουμέντο της απατηλής προεκλογικής εξαγγελίας του Γ. Παπανδρέου από το Ηράκλειο της Κρήτης «Λεφτά υπάρχουν!». Λεφτά δεν υπήρχαν φυσικά και είχε ενημερωθεί για αυτό ο κ. Παπανδρέου από τον Διευθυντή της Τράπεζας της Ελλάδος πολύ πριν από τις εκλογές, υπογραμμίζει ο αφηγητής υπενθυμίζοντάς μας το ποσοστό που πήρε το ΠΑΣΟΚ στις εν λόγω εκλογές (43,92%!) από τον εξαπατημένο κοσμάκη!

Μια σειρά από αποσπάσματα συνεντεύξεων με πολιτικούς κι επιχειρηματίες αλλά και αναλύσεις από οικονομολόγους και πανεπιστημιακούς, Έλληνες και ξένους, που παρεμβάλλονται ενδιάμεσα στις προσωπικές ιστορίες του απλού κόσμου και άμεσου αποδέκτη της κρίσης, δημιουργούν εναλλασσόμενα συναισθήματα στον θεατή. Δεν είναι λίγες οι φορές που η δυναμική του μοντάζ ανάμεσα στους δυο αυτούς άξονες προκάλεσε την εκδήλωση οργής αλλά και γέλιου από το κοινό κατά τη διάρκεια της προβολής σε τοποθετήσεις κυρίως του Γ. Αλογοσκούφη, του Γ. Παπακωνσταντίνου, του Α. Γεωργιάδη, του Γ. Αλαφούζου, του Ν. Μιχαλολιάκου, του Α. Σαμαρά, του Σ. Σταυρίδη, με αποκορύφωμα τη βαρύγδουπη δήλωση Βενιζέλου: «Εμείς βεβαίως είμαστε αυτοί που έχουμε σηκώσει αγόγγυστα το σταυρό του μαρτυρίου.» Και εννοεί «εμείς, οι πολιτικοί», μη πάει ο νους σας στο κακό, τύπου «εμείς, οι Έλληνες»!!!

Άλλοτε πάλι, την κατάντια του λαού με συσσίτια, αυτοκτονίες και κινήματα αγανάκτησης, διαδέχεται εικόνα απ’ τον πολιτισμό: Βρυξέλλες! Κι εδώ βλέπουμε σε συνέντευξη τον τέως πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν-Κλοντ Τρισέ με ειρωνικό και συνάμα κατά τι εκδικητικό, θα έλεγα, τόνο και ύφος να νουθετεί: «When you are in the bubble, it’s a nice bubble, you are very happy, you are spending 16% more, but after you have to pay!» Και για να συνεχίσω στο ύφος της δήλωσης… σε τι bubble ακριβώς να πιστεύει άραγε ο κ. Τρισέ ότι ζούσε μέχρι πρότινος ο τώρα άνεργος, άστεγος ή αυτόχειρας; Προσωπική μου ευχή (και κατάρα που λέει κι ο φτωχός λαός μας!) η bubble που ζει ο κ. Τρισέ να είναι ίδια, όχι μεγαλύτερη, ώστε να έχει μια μέρα την ίδια κατάληξη, όχι χειρότερη.

Πρόκειται για ταινία που, λόγω της ενδιαφέρουσας θεματολογίας, της γρήγορης εξέλιξης και της γραμμικής αφήγησης των γεγονότων, δε σε αφήνει να την εξερευνήσεις με καλλιτεχνική ματιά και να σταθείς στα υφολογικά στοιχεία της κινηματογράφησής της. Ωστόσο σε καθηλώνει το άκρως επιτυχημένο μοντάζ που αναδεικνύει και αντιπαραθέτει δυο εκ διαμέτρου αντίθετους κόσμους, αυτόν των πολιτικών και επιχειρηματικών αποφάσεων στο βωμό μιας μακροοικονομικής θεωρίας και φιλοσοφίας, και εκείνον του μικρόκοσμου των καθημερινών και πραγματικών θυμάτων της σκληρής πολιτικής της λιτότητας.

Πολιτική που είχε ως σημείο αναφοράς τη μελέτη των οικονομολόγων του Harvard Carmen Reinhart και Kenneth Rogoff “Growth in a Time of Debt” (2010) κατά την οποία «όταν το δημόσιο χρέος ξεπεράσει το 90% του ΑΕΠ οδηγεί σε χαμηλότερη ανάπτυξη και υψηλότερο πληθωρισμό» και άρα για να αποφευχθεί η ύφεση απαιτείται λιτότητα. Την εγκυρότητα της συγκεκριμένης μελέτης αμφισβήτησε ο Thomas Herndon, φοιτητής της Οικονομετρίας στο Πανεπιστήμιο του Άμχερστ της Μασαχουσέτης, κατά τη διδακτορική του διατριβή επισημαίνοντας παραλείψεις στην καταγραφή δεδομένων από ορισμένες χώρες και συνεπώς λάθη σε υπολογισμούς.

————————————————————————————————————————-

Μετά το τέλος της προβολής ακολούθησε συζήτηση στην κατάμεστη πραγματικά αίθουσα De Lijstrebes με το κοινό και τον δημιουργό της ταινίας, όπως άλλωστε συνηθίζεται στις προβολές που διοργανώνει ο Ελληνικός Κύκλος, όπου έγιναν διευκρινιστικές ερωτήσεις στον κ. Αυγερόπουλο για το νέο του εγχείρημα και από τους θεατές αλλά και από τους οικοδεσπότες της βραδιάς, κ. Μ. Πατακιά και κ. Κ. Φωτιάδη. Με την πολυετή πείρα του στο χώρο της δημοσιογραφίας και με 38 διεθνή βραβεία για τα ντοκιμαντέρ «Εξάντας» στο ενεργητικό του, ο κ. Αυγερόπουλος μας κατατόπισε για το αν όντως φτάνουν στις τσέπες μας τα χρήματα που δανειστήκαμε (1,80 ευρώ για κάθε 100 ευρώ φτάνουν τελικά στην πραγματική ζωή!), αλλά και για το πώς του γεννήθηκε η ιδέα ενός ντοκιμαντέρ για την κρίση στην Ελλάδα. Έχοντας την πρότερη εμπειρία της Αργεντινής με το αντίστοιχο ντοκιμαντέρ «Το πείραμα της Αργεντινής», μας εξομολογήθηκε ότι αντιλήφθηκε το τι αναμένεται στην Ελλάδα ήδη από τη στιγμή της δήλωσης του Γ. Παπανδρέου ότι καταφεύγουμε στη λύση του ΔΝΤ.

Ο κ. Αυγερόπουλος κατάφερε να κερδίσει το ακροατήριο και, προσωπικά, εντυπωσιάστηκα από την καθαρότητα στη φωνή του, τον κρυστάλλινο λόγο με πλούσιο λεξιλόγιο και σωστά δομημένη έκφραση, τον ειρμό και τη διαύγεια σκέψης καθώς και τις εύστοχες απαντήσεις με σεμνότητα και αφοσίωση στην καταγραφή γεγονότων που θα αποτελέσουν για το μέλλον ένα αξιόπιστο ιστορικό αρχείο.

————————————————————————————————————————
Διάρκεια: 117min / 90min / 2 x 48min
Περίοδος παραγωγής: Απρίλιος 2010 – Σεπτέμβριος 2014
Υπότιτλοι: ελληνικοί, αγγλικοί, γαλλικοί
Η ταινία είναι μία διεθνής συμπαραγωγή της Small Planet (Ελλάδα), της δημόσιας γερμανικής τηλεόρασης (WDR) και του Al Jazeera Arabic (Κατάρ).
————————————————————————————————————————

Ο Κώστας Γαβράς σχολιάζει το AGORA του Γιώργου Αυγερόπουλου
«Πρόσφατα εντυπωσιάστηκα όχι από μια ταινία αλλά από το ντοκιμαντέρ “Αγορά”», δήλωσε ο πολυβραβευμένος δημιουργός του οσκαρικού «Ζ» στο coverstory του BHMAgazino. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Κώστας Γαβράς αναφέρεται στο AGORΑ. Ήταν μάλιστα από τους πρώτους που το υποστήριξαν, δηλώνοντας χαρακτηριστικά στον Γιώργο Αυγερόπουλο: «Είδα το ντοκιμαντέρ σας με μεγάλο ενδιαφέρον και συχνά με μια δυνατή συγκίνηση. Είναι μια σοβαρή και απαραίτητη ταινία που δείχνει τα τρομερά χρόνια που περνά ο ελληνικός λαός. Η ταινία σας είναι ένα ιστορικό γεγονός. Ελπίζω κάποια αλλαγή να έρθει γρήγορα».

BBC: REINHART, ROGOFF… AND HERNDON: The student who caught out the prof

AGORA: From Democracy to the market