Στο επίκεντρο της συζήτησης για τις κοινωνικές ανισότητες επανέρχεται το ζήτημα της φτώχειας στο Βέλγιο, καθώς τα πρόσφατα στοιχεία της Statbel παρουσιάζουν μια έντονη γεωγραφική ανομοιομορφία. Οι Βρυξέλλες και αρκετές περιοχές της Βαλλονίας εξακολουθούν να καταγράφουν τα υψηλότερα ποσοστά κινδύνου φτώχειας, με ορισμένους δήμους να βρίσκονται σε ιδιαίτερα κρίσιμη κατάσταση. Αντίθετα, η Φλάνδρα συγκεντρώνει σχεδόν όλες τις περιοχές με τον χαμηλότερο δείκτη.

Στην κορυφή των πιο ευάλωτων δήμων βρίσκονται οι γνωστοί «πυρήνες φτώχειας» της Πρωτεύουσας: Saint-Josse-ten-Noode (33%), Molenbeek-Saint-Jean (31,2%), Anderlecht (28%), Koekelberg (26,2%) και Schaerbeek (26,1%). Σε επίπεδο ευρύτερης πόλης, ο κίνδυνος φτώχειας στις Βρυξέλλες αγγίζει το 24,6%, ενώ άλλοι δήμοι – τόσο της πρωτεύουσας, όσο και γειτονικοί – καταγράφουν σημαντικές διαφοροποιήσεις: Saint-Gilles 23,9%, Evere 19,7%, Uccle 13,8%, Sint-Pieters-Woluwe 9,3%, Vilvoorde 10%, Wezembeek-Oppem 6,9%.

Αντίθετα, οι περιοχές με τον χαμηλότερο κίνδυνο φτώχειας βρίσκονται όλες στη Φλάνδρα: Zemst (3,4%), Gammerages (3,4%), Horebeke (3,5%), Rotselaar (3,5%) και Herne (3,5%). Στο άλλο άκρο του φάσματος, το χαμηλότερο διάμεσο εισόδημα καταγράφεται στο Saint-Josse-ten-Noode (20.815 ευρώ), ενώ ακολουθούν Farciennes, Charleroi, Liège και Dison.

Στον αντίποδα, η λίστα με τα υψηλότερα εισοδήματα παρουσιάζει μια εντυπωσιακή συγκέντρωση στη βελγική επαρχία Λουξεμβούργου: επτά δήμοι της βρίσκονται στην κορυφή — ένα φαινόμενο που εξηγείται κυρίως από την εγγύτητά τους στο Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου, όπου χιλιάδες Βέλγοι εργάζονται και αμείβονται με σαφώς υψηλότερους μισθούς. Το Top 10 συμπληρώνουν τρεις φλαμανδικοίο δήμοι: Kraainem, De Pinte και Oud-Heverlee.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο καθορισμός του «εθνικού ορίου φτώχειας» βασίζεται στο 60% του διάμεσου διαθέσιμου εισοδήματος των βελγικών νοικοκυριών. Αυτό το εισόδημα περιλαμβάνει τόσο φορολογητέα όσο και μη φορολογητέα ποσά: επαγγελματικές απολαβές, κοινωνικές παροχές, συντάξεις, εισοδήματα από ακίνητα, αλλά και οικογενειακά επιδόματα ή εισοδήματα από κεφάλαιο. Πρόκειται για έναν δείκτη σχετικό, που αλλάζει ανάλογα με την οικονομική εξέλιξη του μέσου νοικοκυριού στη χώρα.

Η νέα χαρτογράφηση της Statbel επιβεβαιώνει τις ήδη γνωστές ανισότητες, αλλά αποτυπώνει επίσης τους βαθύτερους κοινωνικούς συσχετισμούς ανάμεσα στην πρωτεύουσα, τη Βαλλονία και τη Φλάνδρα. Οι διαφοροποιήσεις αυτές συνεχίζουν να θέτουν επιτακτικά ζητήματα κοινωνικής πολιτικής σε μια περίοδο όπου τα εισοδηματικά χάσματα διευρύνονται.

La géographie contrastée de la pauvreté en Belgique

Bruxelles et la Wallonie en première ligne, la Flandre largement épargnée

Les chiffres récemment publiés par Statbel dressent une carte de la pauvreté qui révèle de profonds contrastes entre les régions belges. La Région de Bruxelles-Capitale concentre la plupart des communes où le risque de pauvreté est le plus élevé, tandis que la Flandre occupe presque entièrement le bas du tableau.

À Bruxelles, plusieurs communes affichent des taux particulièrement préoccupants. Saint-Josse-ten-Noode dépasse les 33%, suivie de près par Molenbeek-Saint-Jean (31,2%) et Anderlecht (28%). D’autres communes illustrent la diversité socio-économique de la capitale : Saint-Gilles (23,9%), Evere (19,7%), Uccle (13,8%), ou encore Wezembeek-Oppem (6,9%) et Sint-Pieters-Woluwe (9,3%). En moyenne, le risque de pauvreté pour l’ensemble de Bruxelles atteint 24,6%.

En Flandre, la situation est radicalement différente. Les communes présentant les risques les plus faibles — Zemst, Gammerages, Horebeke, Rotselaar ou Herne — affichent toutes des taux avoisinant les 3 à 3,5%, illustrant un paysage économique plus stable et plus homogène.

L’analyse des revenus médians souligne un autre contraste frappant. Sept communes de la province du Luxembourg figurent parmi les localités les plus aisées du pays, un phénomène étroitement lié à la proximité du Grand-Duché, où de nombreux habitants bénéficient de salaires nettement supérieurs. Kraainem, De Pinte et Oud-Heverlee complètent ce groupe de tête.

À l’opposé, on retrouve dix communes francophones — dont six à Bruxelles — regroupant les revenus médians les plus bas. Saint-Josse-ten-Noode occupe une nouvelle fois la dernière place, avec un revenu médian d’à peine 20.815 euros, suivie par Farciennes, Charleroi, Liège et Dison.

Le seuil de pauvreté en Belgique est défini comme 60% du revenu médian des ménages, calculé sur la base des revenus disponibles — salaires, allocations, pensions, revenus locatifs ou du capital. Ce seuil varie donc en fonction de l’évolution générale des revenus dans le pays, ce qui en fait un indicateur dynamique plutôt qu’une ligne fixe.

En réunissant ces données, Statbel met en lumière un paysage social fragmenté, où les différences régionales s’expriment avec une clarté croissante. Entre Bruxelles confrontée à de lourdes difficultés structurelles, la Wallonie en transition et une Flandre plus stable, la lutte contre la pauvreté s’annonce comme l’un des défis majeurs des années à venir.