Το νερό στις γλώσσες της Ευρώπης

Είναι αναμφίβολα το πλέον πολύτιμο αγαθό, όχι μόνο για εμάς αλλά και για κάθε έμβιο ον. Είναι το νερό και με τη βοήθεια του γλωσσολόγου και μπλόγκερ Jakub Marian, θα δούμε πως ονομάζεται στις ευρωπαϊκές γλώσσες.

(Δείτε τον χάρτη σε μεγαλύτερο μέγεθος εδώ)

Το μπλε χρώμα κυριαρχεί στον χάρτη κι αυτό αφορά όλες εκείνες τις χώρες που έχουν δανειστεί την λέξη που χρησιμοποιούν για το νερό από την πρωτογερμανική λέξη *watōr, η οποία με τη σειρά της προέρχεται από την πρωτο-ινδοευρωπαϊκή *wódr̥ (που σημαίνει νερό). Αυτή έχει δώσει τα σύγχρονα water (αγγλικά), wasser (γερμανικά), vatten (σουηδικά), αλλά και τις αντίστοιχες της σλαβικής οικογένειας: voda, woda κλπ.

Στις κόκκινες περιοχές του χάρτη, όπως μπορεί να αντιληφθεί κανείς, κυριαρχεί η λατινική ρίζα της λέξης για το νερό: aqua. Κι αυτό βέβαια προέρχεται από την πρωτο-ιταλική *akʷā, που με την σειρά της ανάγεται στην πρωτο-ινδοευρωπαϊκή *h₂ékʷeh₂ (που επίσης σήμαινε νερό). Το λατινικό aqua βρίσκεται στην βάση των σύγχρονων eau (γαλλικά), agua (ισπανικά), acqua (ιταλικά) κλπ.

Το φινλανδικό vesi, το ουγγρικό víz, καθώς και τα παρόμοιά τους, προκύπτουν από το πρωτο-ουραλικό *wete, το οποίο ενδέχεται να συνδέεται με την πρωτο-ινδοευρωπαϊκή ρίζα *wed- (κοινή με την λέξη *wódr̥ που είδαμε πιο πάνω), παρόλο που κάτι τέτοιο δεν είναι απόλυτα επιβεβαιωμένο. Για τον λόγο αυτό οι λέξεις αυτές εμφανίζονται με διαφορετικό χρώμα (καφέ) στον χάρτη.

Το τουρκικό su και το ταταρικό suv προέρχονται από το πρωτο-τουρκικό *sub (“νερό”). Το μαλτέζικο ilma ανάγεται στην πρωτο-σημιτική ρίζα *maʾ- (“νερό”).

Όσο για τα ελληνικά; Νερό πλέον, ύδωρ παλιότερα. Η λέξη νερό προέρχεται από την λέξη «νεαρό», κι αυτό επειδή κατά τα βυζαντινά χρόνια το πολύτιμο αγαθό αναφερόταν ως «νεαρόν ύδωρ». Όπως συμβαίνει συχνά σε αντίστοιχες περιπτώσεις, το ουσιαστικό πέφτει και ουσιαστικοποιείται το επίθετο, φτάνοντας έτσι στο σκέτο «νερό». Το «ύδωρ» τώρα με τη σειρά του, προέρχεται από την πρωτο-ινδεοευρωπαϊκή ρίζα *wódr̥, (όπως και το water) και βέβαια στον καθημερινό λόγο δεν χρησιμοποιείται, ωστόσο επιβιώνει σαν σύνθετο ή σε συγκεκριμένες εκφράσεις.

Πηγή: jakubmarian.com