Θέλουμε πραγματικά να γυρίσουμε στην «κανονικότητα»; Ο ψυχολόγος Αλέξανδρος Αγγέλου απαντάει

Συντάκτης:
Εκτυπώστε το άρθρο

Θέλουμε αλήθεια να γυρίσουμε στην λεγόμενη κανονικότητα; Πόσο επηρέασε ο εγκλεισμός την κοινωνικότητα μας, τις οικογενειακές σχέσεις, τις αντοχές μας; Ο φόβος μένει; φεύγει; αλλάζει; Πως άλλαξε η διάσταση του χρόνου σε αυτό το αναπάντεχο lockdown; Είμαστε προσαρμοστικοί στις νέες συνθήκες;

Τις ερωτήσεις αυτές τις οποίες όλοι λίγο-πολύ συζητάμε καθημερινά στην μεταξύ μας επικοινωνία θέτουμε σήμερα στον ψυχολόγο Αλέξανδρο Αγγέλου. Λίγες μέρες πριν την δεύτερη φάση αυτής της νέας για όλους πραγματικότητας προσπαθούμε να βρούμε απαντήσεις «εκ των έσω».

 

Ο Αλέξανδρος Αγγέλου είναι ψυχολόγος ειδικευμένος στην γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία Photo: cbt-brussels.eu

Ο Αλέξανδρος Αγγέλου είναι ψυχολόγος ειδικευμένος στην γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία Photo: cbt-brussels.eu


Κύριε Αγγέλου, ποια είναι τα κύρια προβλήματα που μπορούν να δημιουργηθούν σε μία περίοδο εγκλεισμού όπως αυτή που ζούμε;

Οι δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσει κανείς κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες όπως από την προσωπικότητά του κάθε ατόμου, η την κατάστασή στην οποία βρίσκεται, η οποία επίσης αποτελεί μια σημαντική μεταβλητή. Κάποια από τις παραμέτρους που μπορεί να κάνει μια σημαντική διαφορά είναι το αν αντιμετωπίζουμε αυτήν την περίοδο μόνοι μας ή με έναν σύντροφο ή με την οικογένεια μας. Όλες οι περιπτώσεις έχουν τις προκλήσεις τους: Οι άνθρωποι που ζουν μόνοι αντιμετωπίζουν στιγμές μοναξιάς ενώ κάποιος που ζει με την οικογένειά του μπορεί να αισθάνεται ότι δεν έχει προσωπικό χώρο ή ιδιωτικότητα.

Σε ότι αφορά τα ζευγάρια, επειδή συνήθως δεν περνούν τόσο πολύ χρόνο μαζί, ο περιορισμός μπορεί να οδηγήσει στο να γνωρίσει ο ένας τον άλλον καλύτερα γεγονός το οποίο με την σειρά του μπορεί να έχει θετική επίδραση ή να προκαλέσει εντάσεις. Θα έχετε δει στις ειδήσεις ότι έχει παρατηρηθεί αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας. Επίσης, οι συνθήκες διαβίωσής μας έχουν και αντίστοιχο αντίκτυπο: Το να ζεις σε ένα μικρό διαμέρισμα είναι διαφορετικό από το να ζεις σε ένα σπίτι με κήπο.

Εκτός από αυτές τις παραμέτρους, ο χαρακτήρας του κάθε ατόμου διαδραματίζει επίσης έναν καθοριστικό παράγοντα. Μερικοί άνθρωποι που είναι εξωστρεφείς και συνήθως έχουν πολλούς φίλους γύρω τους μπορεί να αισθάνονται μοναξιά χωρίς αυτούς ή την οικογένειά τους. Οι εσωστρεφείς ή με κοινωνικό άγχος άτομα συχνά απολαμβάνουν τον εγκλεισμό, καθώς δεν χρειάζεται να αλληλεπιδρούν με άλλους, γεγονός που συχνά τους φέρνει δυσφορία.

Η αόρατη απειλή που αντιμετωπίζουμε καθώς και η αβεβαιότητα για το μέλλον είναι για πολλούς μια μεγάλη πηγή άγχους. Υπό φυσιολογικές συνθήκες οι άνθρωποι πείθονται ευκολότερα ότι έχουν μεγαλύτερο έλεγχο στην ζωή τους από ότι πραγματικά έχουν. Είναι αλήθεια ότι η ζωή είναι πιο προβλέψιμη σε αυτές τις συνθήκες, παρόλο που ποτέ δεν έχουμε 100% έλεγχο, κάτι που πολλοί τείνουν να ξεχνούν.
Αυτές τις μέρες είναι πιο δύσκολο να πείσουμε τον εαυτό μας για αυτήν την παρηγορητική αλλά ψευδή ιδέα ότι ελέγχουμε τα πάντα. Τίποτα δεν είναι απολύτως γνωστό και προβλέψιμο, ειδικά τώρα. Όσο πιο γρήγορα ευθυγραμμιστούμε με την πραγματικότητα, τόσο πιο γρήγορα μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε με εποικοδομητικό τρόπο. Ένα σημαντικό μάθημα που καλούμαστε να πάρουμε σε αυτή την ιδιαίτερη περίοδο που διανύουμε είναι το να καταλάβουμε και να αποδεχτούμε ότι υπάρχουν πολλά πράγματα άγνωστα στη ζωή μας.

Σε οποιαδήποτε κατάσταση και αν βρισκόμαστε, πιστεύω ότι αυτή η περίοδος αποτελεί μια ευκαιρία που πρέπει να αξιοποιηθεί. Αναγνωρίζοντας αυτήν την περίοδο ως ευκαιρία, θεωρώ ότι αυξάνουμε πολύ τις πιθανότητες χαράς και αξιοποίησής της στο έπακρο.

_MG_3198
Μήπως τελικά υπάρχει κόσμος που δεν θέλει να επιστρέψει στην κανονικότητα;

Αναφέρθηκε πρόσφατα στα βελγικά μέσα ενημέρωσης ότι το 90% των Βέλγων θα ήθελαν να συνεχίσουν να εργάζονται από το σπίτι ακόμα και μετά το τέλος της κρίσης. Η σκέψη μου δεν είναι τόσο αν θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα, αλλά το πως θα είναι αυτή η κανονικότητα. Κανείς δεν ξέρει πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση και πώς θα επηρεάσει την κοινωνία και τον κόσμο. Θεωρώ ότι ζούμε ιστορικές εποχές: πώς θα είναι η επαγγελματική, κοινωνική, οικογενειακή και οικονομική μας ζωή στο μέλλον; Υποθέτω ότι εξαρτάται από το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Φαίνεται ότι αυτή η περίοδος αποτελεί μόνο την αρχή δεδομένου ότι προς το παρόν δεν διαφαίνεται η εύρεση κάποιας λύσης.

Θα μπορούσαμε να βρούμε θετικά στοιχεία σε αυτή την περίοδο του lockdown; Ποια είναι αυτά;

Για εκείνους που δεν έχουν χάσει το εισόδημά τους και υποθέτοντας ότι δεν έχει επηρεαστεί η υγεία των ίδιων και των οικείων τους, πιστεύω ότι αυτή η περίοδος είναι μια μεγάλη ευκαιρία για πολλούς λόγους. Για εκείνους που νοσούν ή που πρέπει να φροντίσουν ένα αγαπημένο άτομο που νοσεί, η αντιμετώπιση αυτής της πραγματικότητας είναι πολύ πιο δύσκολη.

Η εξάντληση και τα burnout αποτελούν την μάστιγα των τελευταίων χρόνων. Ο ρυθμός και ο σύγχρονος τρόπος ζωής γίνεται τώρα πιο αργός, κάτι που μας δίνει τη δυνατότητα ξεκούρασης και επανεστίασης, πράγμα χρήσιμο και ευεργετικό. Τα τελευταία χρόνια ήταν σαν ταραγμένα και θολά νερά, τώρα όμως που ο ρυθμός έχει επιβραδυνθεί, τα ταραγμένα και θολά νερά του παρελθόντος τείνουν να γίνουν ήρεμα και καθαρά. Όπως έγινε και στα κανάλια της Βενετίας. Αυτή η επιβράδυνση μπορεί να μας επιτρέψει να επικεντρωθούμε εκ νέου, να αναλογιστούμε και να ξαναδούμε καθαρά, ξεχωρίζοντας το επιφανειακό από το ουσιώδες. Ακριβώς όπως μπορεί κάποιος με ευκολία να καταστρέψει το σπίτι του, μπορεί με την ίδια ευκολία και να αναδιοργανώσει και να ανασυντάξει το μυαλό του.

Αυτή η περίοδος μπορεί να είναι μια ευκαιρία για να ανακαλύψει κάποιος τον εαυτό του. Οι νέοι γονείς μπορούν να γνωρίσουν καλύτερα τα παιδιά τους περνώντας περισσότερο χρόνο μαζί τους. Όσοι πιστεύουν ότι η καραντίνα δεν μας επιτρέπει να έχουμε κοινωνική ζωή, κάνουν λάθος. Μπορούμε να επικοινωνήσουμε με φίλους περισσότερο από πριν, καθώς έχουμε περισσότερο χρόνο. Δυστυχώς, αυτό δεν μπορεί να γίνει διά ζώσης, αλλά μέσω των πολλών συσκευών και εφαρμογών που έχουμε πλέον στα χέρια μας.

Βλέποντας τα πράγματα από μία πιο απλή σκοπιά, μπορούμε να ξεκουραστούμε, να διαβάσουμε τα πολλά βιβλία που αγοράζουμε και ποτέ δεν ανοίγουμε, και να κάνουμε όλα αυτά που θέλουμε αλλά ποτέ δεν βρίσκουμε χρόνο να κάνουμε. Μια σημαντική πτυχή που θα μας διευκολύνει να το πετύχουμε, είναι να δομήσουμε τη μέρα μας. Δεδομένου ότι ο καθημερινός προγραμματισμός που είχαμε παλαιότερα έχει πάψει να υπάρχει λόγω των νέων συνθηκών.

_MG_3185

Πόσο θα αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο κοιτάμε τον διπλανό μας, τον σύντροφο μας, τον φίλο μας μετά από αυτή την περιπέτεια;

Εξαρτάται πραγματικά από το πώς θα εξελίσσεται η κατάσταση. Νομίζω ότι πολλοί -οι περισσότεροι – άνθρωποι που χάνουν την αλληλεπίδραση που είχαν πριν την επιδημία, θα την αναζητήσουν ακόμα περισσότερο όταν παρέλθει ο κίνδυνος. Άλλοι μπορεί να χρειαστούν λίγο χρόνο για να προσαρμοστούν και πάλι και ίσως στην αρχή να είναι λίγο φοβισμένοι ή απόμακροι.

Έχετε ίσως παρατηρήσει ή ακόμη και αισθανθεί επιθετική διάθεση όταν κάποιοι σας πλησιάζουν πάρα πολύ, όταν βρίσκεστε στο σούπερ μάρκετ. Αυτή είναι μια φυσιολογική αντίδραση, δεδομένου ότι η στενή επαφή έχει γίνει απειλή, δεδομένης της πιθανότητας μόλυνσης από τον κορονοϊό. Λόγω αυτής της πραγματικότητας, είναι απόλυτα λογικό να θυμώσει κάποιος εάν αισθανθεί ότι τον θέτεις σε κίνδυνο.

Ωστόσο, όταν παρέλθει όλο αυτό μαζί και ο φόβος της απειλής, οι άνθρωποι θα γίνουμε πάλι πιο κοινωνικοί και απλοί, όπως είναι στη φύση μας γιατί στο τέλος της ημέρας είμαστε «κοινωνικά ζώα».

_MG_3079 (1)
Από την στιγμή που δεν υπάρχει φάρμακο ή εμβόλιο, τι θα αλλάξει στο αίσθημα φόβου που υπάρχει σήμερα για τον Covid-19;

Η ικανότητά μας στο να προσαρμοζόμαστε είναι εκπληκτική και μπορούμε να συνηθίσουμε πολύ περισσότερα πράγματα από όσα νομίζουμε, κάτι που συνήθως όμως δεν είναι μια ευχάριστη διαδικασία. Όταν αποδεχόμαστε, συνηθίζουμε και ευθυγραμμιζόμαστε με την πραγματικότητα, ο φόβος υποχωρεί. Ακόμα και οι σκληρές συνθήκες γίνονται φυσιολογικές με την πάροδο του χρόνου.

Και αν ξαναρχίσει η καραντίνα; Τι θα αλλάξει την επόμενη φορά;

Εξαρτάται πραγματικά από το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Όπως είπε κάποτε ο Δαρβίνος: «Ο πιο σημαντικός παράγοντας για την επιβίωση δεν είναι ούτε η νοημοσύνη, ούτε η δύναμη αλλά η προσαρμοστικότητα». Όταν ευθυγραμμιζόμαστε με την πραγματικότητα, είμαστε σε καλύτερη θέση να την αντιμετωπίσουμε.

 

 

 

*Αλέξανδρος Αγγέλου
Ψυχολόγος ειδικευμένος στην γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία

http://cbt-brussels.eu/

anghelou@cbt-brussels.eu

Photos: Newsville.be

Δεν υπάρχουν σχόλια για το άρθρο "Θέλουμε πραγματικά να γυρίσουμε στην "κανονικότητα"; Ο ψυχολόγος Αλέξανδρος Αγγέλου απαντάει"

    Αφήστε το σχόλιο σας


    *