Το παγωμένο «Κουτί της Πανδώρας» που απειλεί το μέλλον

Σύμφωνα με έκθεση του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών (PNUE) που δημοσιεύτηκε την Τετάρτη, η τήξη των παγετώνων και του μόνιμου παγετού (pergélisol) φέρνει στην επιφάνεια αρχαία βακτήρια, ιούς και μύκητες που βρίσκονταν σε «χειμερία νάρκη» εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Οι επιστήμονες μιλούν για ένα «παγωμένο Κουτί της Πανδώρας», τονίζοντας πως πρόκειται για ένα πεδίο που απαιτεί μεγαλύτερη προσοχή από τους πολιτικούς υπεύθυνους.

Ο κίνδυνος πανδημίας παραμένει χαμηλός — αλλά όχι αμελητέος

Η πιθανότητα να προκαλέσει ένας αρχαίος ιός, απελευθερωμένος από το λιώσιμο του εδάφους, μια νέα πανδημία θεωρείται εξαιρετικά χαμηλή με βάση τα σημερινά επιστημονικά δεδομένα. Όπως αναφέρεται στην έκθεση:

«Γενικευμένες επιδημίες είναι μάλλον απίθανες».

Ωστόσο, ο κίνδυνος είναι διαφορετικός: ορισμένοι από αυτούς τους μικροοργανισμούς ενδέχεται να προκαλέσουν οριζόντια μεταφορά γονιδίων — ένα φαινόμενο αποκλειστικά μικροβιακό, κατά το οποίο γενετικό υλικό περνά από ένα κύτταρο σε άλλο. Το αποτέλεσμα; Πιθανή ενίσχυση της λοιμογόνου δύναμης ή της ανθεκτικότητας σε αντιβιοτικά σε ήδη υπάρχοντες ιούς ή βακτήρια. Τέτοια «επικίνδυνα» γονίδια έχουν ήδη εντοπιστεί σε παγωμένα περιβάλλοντα.

Μια προειδοποίηση για το μέλλον

Οι ειδικοί προειδοποιούν:

«Καθώς οι θερμοκρασίες αγγίζουν ιστορικά υψηλά, αυτοί οι μικροοργανισμοί θα ενεργοποιούνται σε ολοένα και περισσότερα οικοσυστήματα».

Αν και η επιβράδυνση της τήξης μπορεί να επιτευχθεί με μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, πρέπει να υπάρξει προετοιμασία για πιθανές παθογόνες απειλές.

Οι παγετώνες και το παγωμένο έδαφος δεν είναι απλώς πάγος

Οι παγετώνες και το pergélisol παίζουν καθοριστικό ρόλο για τις τοπικές κοινωνίες και το παγκόσμιο κλίμα. Πολλές περιοχές εξαρτώνται από τη σωστή λειτουργία των παγετώνων για την ύδρευσή τους, ενώ το pergélisol δρα ως τεράστια αποθήκη άνθρακα.

Η τήξη του απελευθερώνει διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο, δύο αέρια που επιταχύνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και εντείνουν την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Ο θερμικός κίνδυνος στους ηλικιωμένους

Η έκθεση του PNUE εστιάζει και σε μια ακόμη ανησυχητική συνέπεια της κλιματικής αλλαγής: την αύξηση του κινδύνου θερμικών επεισοδίων στους ανθρώπους άνω των 65 ετών. Από τη δεκαετία του 1990, οι θάνατοι στην ηλικιακή αυτή ομάδα λόγω καύσωνα αυξήθηκαν κατά περίπου 85% παγκοσμίως.

Μία από τις λύσεις που προτείνονται είναι η εκτεταμένη φύτευση πρασίνου στα αστικά κέντρα, για την προστασία των ευάλωτων ομάδων και τη μείωση των θερμικών νησίδων.