Σχεδόν οι μισοί Βέλγοι δηλώνουν έτοιμοι να μποϊκοτάρουν αμερικανικά προϊόντα, σύμφωνα με έρευνα

Σχεδόν οι μισοί Βέλγοι είναι έτοιμοι να μποϊκοτάρουν αμερικανικά προϊόντα. Αυτό είναι το συμπέρασμα έρευνας που διεξήγαγαν οι εβδομαδιαίες εφημερίδες Knack και Le Vif σε δείγμα 1.060 ατόμων. Οι μάρκες που συνδέονται με το Ισραήλ χάνουν επίσης ένα αυξανόμενο μερίδιο των πελατών τους. Αυτή η ηθική πίεση καθιστά την ουδετερότητα ολοένα και πιο δύσκολη για τις εταιρείες.

Η Έσμα, η οποία συνεργάζεται με τον σύλλογο «Antwerp for Palestine», επιλέγει σκόπιμα να αποφεύγει ορισμένες μάρκες. «Είμαι ενεργή στο μποϊκοτάζ», λέει. «Αποφεύγω ιδιαίτερα εταιρείες, αλυσίδες εστιατορίων και μάρκες ρούχων που πιστεύω ότι συμβάλλουν στη χρηματοδότηση της γενοκτονίας στη Γάζα. Στην αρχή, δεν ήταν εύκολο. Ποια προϊόντα ακριβώς πρέπει να αποφύγω; Ποιες μάρκες έχουν δεσμούς με αμφιλεγόμενα καθεστώτα ή πολιτικές;»

Σήμερα, υπάρχουν εφαρμογές και ιστότοποι που βοηθούν τους καταναλωτές να κάνουν ηθικές επιλογές. Το κίνημα γίνεται όλο και πιο προσιτό.

Ο ηθικός καταναλωτής

«Οι καταναλωτές έχουν γίνει πιο ηθικά συνειδητοποιημένοι, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών τους επιλογών», εξήγησε ο Γιόχαναν Άινικελ (Jochanan Eynikel) στην εκπομπή «De wereld van Sofie» του Radio 1. Είναι φιλόσοφος επιχειρήσεων και συνεργάζεται με το think tank του επιχειρηματικού φόρουμ Etion, το οποίο επικεντρώνεται στην ενεργό επιχειρηματικότητα.

Αυτό που κάποτε ήταν μια περιθωριακή συμπεριφορά γίνεται ένας ευρέως διαδεδομένος τρόπος κατανάλωσης. «Βλέπουμε μια σαφή τάση», λέει ο Γιόχαναν Έινικελ. «Οι άνθρωποι σκέφτονται τις συνέπειες των αγορών τους. Η κατανάλωση κρέατος, για παράδειγμα, δεν έχει πλέον να κάνει μόνο με τη γεύση ή την τιμή. Ένα ηθικό ερώτημα τίθεται επίσης στο προσκήνιο: είναι μια υπεύθυνη επιλογή;»

Αυτή η εξέλιξη αποτελεί μέρος αυτού που αποκαλεί «οικονομία της αξιολόγησης»: «Έχουμε συνηθίσει να αξιολογούμε τα προϊόντα με βάση την ποιότητα ή το πόσο μας εξυπηρετούν. Σήμερα, προστίθενται σε αυτό και ηθικά κριτήρια. Και νομίζω ότι αυτό είναι καλό».

Τι καθορίζει την αποτελεσματικότητα ενός μποϊκοτάζ;

Δεν έχουν όλα τα μποϊκοτάζ τον ίδιο αντίκτυπο. Αρκετοί παράγοντες επηρεάζουν την επιτυχία ή την αποτυχία μιας τέτοιας ενέργειας.

«Ένας σημαντικός παράγοντας είναι η πιθανότητα αντικατάστασης: εάν μπορεί εύκολα να βρεθεί μια εναλλακτική λύση, το μποϊκοτάζ θα έχει πιο γρήγορα αποτελέσματα», εξηγεί ο Γιοχανάν Έινικελ. «Η επιλογή μιας διαφορετικής μάρκας μπίρας στο σούπερ μάρκετ, για παράδειγμα, είναι ευκολότερη από το να αλλάξεις ξαφνικά το αυτοκίνητό σου».

Η ορατότητα παίζει επίσης ρόλο. «Όταν κάποιος επιλέγει συνειδητά να μην πίνει Coca-Cola ή αποφεύγει μια συγκεκριμένη μάρκα ρούχων, αυτό γίνεται μια ορατή δήλωση», προσθέτει. «Αυτό το είδος επιλογής μπορεί να έχει ευρύτερο αντίκτυπο, ιδίως μέσω των κοινωνικών δικτύων».

Ορισμένες εταιρείες υφίστανται στην πραγματικότητα τις συνέπειες αυτών των ενεργειών. «Η Tesla είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αυτό μάλλον δεν είναι τυχαίο, καθώς ο επικεφαλής της, ο Έλον Μασκ, θεωρείται πολύ κοντά σε μια αμερικανική πολιτική δύναμη την οποία πολλοί αποδοκιμάζουν. Η Coca-Cola, από την άλλη πλευρά, έχει συχνά μποϊκοταριστεί, αλλά παραμένει σταθερά εδραιωμένη».

Επιχειρήσεις υπό πίεση

Η έρευνα των Knack και Le Vif διεξήχθη από την Kantar Insights Belgium μεταξύ 22 και 28 Μαρτίου 2025, κατόπιν αιτήματος των Knack, Le Vif, Trends-Tendances, Trends, Kanaal Z και De Zondag. Συνολικά, στην έρευνα συμμετείχαν 1.060 Βέλγοι ηλικίας 18 ετών και άνω, οι οποίοι βασίστηκαν σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα ως προς το φύλο, την ηλικία, την περιοχή, το επίπεδο εκπαίδευσης και την επαγγελματική τους κατάσταση. Το περιθώριο σφάλματος είναι 3,1%.

«Θα έχει το μποϊκοτάζ στις Ηνωμένες Πολιτείες διαρκές αποτέλεσμα; Αυτό θα εξαρτηθεί από το πώς θα εξελιχθεί η πολιτική εκεί. Το συναίσθημα είναι σίγουρα πολύ ισχυρό και δεν νομίζω ότι θα εξασθενίσει σύντομα».

«Όταν απευθύνεστε σε ένα πολύ ποικιλόμορφο κοινό με διαφορετικές αξίες, μπορεί να είναι επικίνδυνο να υιοθετήσετε μια πολύ ισχυρή θέση», προειδοποιεί ο Έινικελ.

«Το παράδειγμα της Bud Light στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ενδεικτικό: η μάρκα υπέστη σημαντική ζημία μετά από μια καμπάνια στην οποία πρωταγωνιστούσε ένα τρανς άτομο, η οποία προκάλεσε την απόρριψη από τους συντηρητικούς πελάτες. Αντίθετα, η Ben & Jerry’s υιοθετεί σκόπιμα μια επαναστατική και προοδευτική στάση στο ζήτημα του Ισραήλ, η οποία αντιστοιχεί στις αξίες του κοινού-στόχου της».

Δεν υφίσταται πια ουδετερότητα

Για τις επιχειρήσεις, γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να παραμείνουν ουδέτερες. Ακόμη και τα πανεπιστήμια διαπιστώνουν ότι μια ουδέτερη στάση θεωρείται πλέον στάση.

«Η ουδετερότητα ερμηνεύεται μερικές φορές ως σιωπηρή συμφωνία, σαν να ανεχόμαστε αυτά που κάνουν ορισμένες χώρες όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι εταιρείες θα πρέπει ολοένα και περισσότερο να κάνουν σαφείς επιλογές:
«Τι είναι σημαντικό για εμάς; Για ποια ζητήματα θέλουμε να εκφράσουμε τις απόψεις μας και για ποια όχι; Δεν μπορούμε να ευχαριστήσουμε τους πάντες. Μερικές φορές, η δύναμη βρίσκεται στο θάρρος να αναλαμβάνουμε ρίσκα», καταλήγει.