Ποδηλατικά «μποτιλιαρίσματα» στις Βρυξέλλες;

Το ποδήλατο κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος στις μετακινήσεις στις Βρυξέλλες. Όμως η επιτυχία αυτή αρχίζει να αποκαλύπτει ένα νέο πρόβλημα: ορισμένες ποδηλατολωρίδες έχουν ήδη φτάσει στα όριά τους.

Για πολλούς, το ποδήλατο αποτελεί λύση απέναντι στην κυκλοφοριακή συμφόρηση. Στην πράξη όμως, σε αρκετά σημεία της πρωτεύουσας, οι ποδηλάτες συναντούν πλέον… ουρές και καθυστερήσεις. Ο λόγος είναι απλός: αρκετές υπάρχουσες –ακόμη και πρόσφατα κατασκευασμένες– υποδομές είναι στενές ή ανεπαρκείς σε σχέση με τη σημερινή ζήτηση.

Σύμφωνα με ειδικούς, το βασικό πρόβλημα εντοπίζεται στον σχεδιασμό. Πολλές ποδηλατικές υποδομές βασίστηκαν σε παλαιά δεδομένα χρήσης ή σε προβλέψεις που αποδείχθηκαν ιδιαίτερα συντηρητικές. Όπως επισημαίνεται, όταν δημιουργείται μια ποδηλατολωρίδα, ο σχεδιασμός θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τη ροή των επόμενων 10 ή και 15 ετών. Κάτι που δεν είναι εύκολο, αλλά δεν είναι και ανέφικτο, καθώς υπάρχουν παραδείγματα –στη Φλάνδρα, σε άλλες βελγικές πόλεις αλλά και στο εξωτερικό– που δείχνουν ξεκάθαρα ότι όπου δημιουργούνται ασφαλείς υποδομές, η ποδηλατική κίνηση αυξάνεται.

Πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα;

Σήμερα, περίπου το 10% των μετακινήσεων στις Βρυξέλλες γίνεται με ποδήλατο, με τον στόχο να φτάσει το 17% έως το 2030. Χωρίς νέες υποδομές, η κορεσμένη εικόνα αναμένεται να επιδεινωθεί.

Ο Frederik Depoortere, υπεύθυνος ποδηλατικής πολιτικής στη Bruxelles Mobilité, εκτιμά ότι λείπει περίπου το 50% των αναγκαίων υποδομών. Μόνο το 30% των υφιστάμενων ποδηλατοδρόμων πληροί πλήρως τις προδιαγραφές, ενώ ένα επιπλέον 20% χαρακτηρίζεται ως προσωρινό ή υπερβολικά στενό. Παράλληλα, υπάρχουν διαδρομές που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν κατά μήκος σιδηροδρομικών γραμμών, αλλά παραμένουν στα χαρτιά λόγω περιορισμένων πόρων, έλλειψης προσωπικού και πολιτικών αποφάσεων.

Η εικόνα εκτός Βρυξελλών

Η ανισορροπία είναι ακόμη πιο έντονη σε εθνικό επίπεδο. Στη Βαλλονία, μόλις το 2% των μετακινήσεων γίνεται με ποδήλατο, σε αντίθεση με τη Φλάνδρα, όπου το ποσοστό αγγίζει το 20%. Ένα στοιχείο που υπογραμμίζει πόσο καθοριστικό ρόλο παίζουν οι υποδομές στην αλλαγή των μετακινήσεων.

Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι αν οι ποδηλάτες θα «κολλήσουν» στην κίνηση, αλλά αν οι πόλεις θα προλάβουν να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα.

À Bruxelles, le vélo victime de son succès ?

Quand la croissance des déplacements cyclables met les infrastructures sous pression

À Bruxelles, le vélo n’est plus une alternative marginale. Il est devenu un mode de transport à part entière. Mais cette montée en puissance commence à révéler un effet inattendu : certaines pistes cyclables atteignent déjà un niveau de saturation préoccupant.

Dans plusieurs quartiers, les cyclistes doivent désormais composer avec des ralentissements, voire de véritables embouteillages à deux roues. En cause : des aménagements parfois trop étroits ou conçus à une époque où la pratique du vélo était bien moins répandue.

Les spécialistes pointent un manque d’anticipation. Concevoir une piste cyclable ne devrait pas répondre uniquement aux besoins actuels, mais intégrer une vision à long terme, capable d’absorber une hausse continue du nombre d’usagers. Les expériences menées ailleurs en Belgique ou à l’étranger sont claires : lorsqu’on investit dans des infrastructures adaptées, le nombre de cyclistes augmente rapidement.

Des objectifs ambitieux, des moyens limités

Aujourd’hui, environ un déplacement sur dix à Bruxelles se fait à vélo. Les autorités régionales visent près de 17% d’ici la fin de la décennie. Sans un développement massif du réseau, cette ambition risque toutefois de se heurter à la réalité du terrain.

Selon Bruxelles Mobilité, une large partie du réseau reste à construire ou à améliorer. Une fraction seulement des pistes existantes répond pleinement aux normes, tandis que de nombreux tronçons restent provisoires ou sous-dimensionnés. Des projets structurants, notamment le long des voies ferrées, peinent à voir le jour, freinés par des contraintes budgétaires, humaines et politiques.

Un contraste nord-sud

La situation bruxelloise contraste fortement avec celle de la Flandre, où le vélo représente une part significative des déplacements quotidiens. À l’inverse, en Wallonie, la pratique reste marginale, révélant un déficit d’infrastructures et de continuité des itinéraires.

À mesure que le vélo s’impose dans les villes, une question s’impose : comment accompagner cette transition sans recréer, sur deux roues, les problèmes que l’on cherchait justement à éviter ?