Η Ευρώπη εισέρχεται στο πρωτάθλημα υπερυπολογιστών εξακλίμακας με το «JUPITER»

Ο νέος υπερυπολογιστής JUPITER, που εγκαινιάστηκε από την επίτροπο Zaharieva και τον Γερμανό Καγκελάριο Friedrich Merz στο Forschungszentrum Jülich στη Γερμανία, έχει καταστεί επίσημα το πρώτο ευρωπαϊκό σύστημα που επιτυγχάνει το όριο εξακλίμακας — δηλαδή εκτελεί περισσότερες από ένα πενταπλάσιο (1018) λειτουργίες ανά δευτερόλεπτο, επίπεδο υπολογιστικής ισχύος συγκρίσιμο με τη συγκέντρωση των υπολογιστικών δυνατοτήτων ενός εκατομμυρίου σύγχρονων έξυπνων τηλεφώνων. Με αυτό το ορόσημο, η Ευρώπη εισέρχεται στο παγκόσμιο πρωτάθλημα υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων.*

Επίσημα κατατάσσεται ως ο ισχυρότερος υπερυπολογιστής της Ευρώπης και ο τέταρτος ταχύτερος παγκοσμίως, το JUPITER συνδυάζει απαράμιλλες επιδόσεις με ισχυρή έμφαση στη βιωσιμότητα. Το σύστημα λειτουργεί εξ ολοκλήρου με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και διαθέτει ψύξη αιχμής και επαναχρησιμοποίηση ενέργειας, καθιστώντας το την πιο ενεργειακά αποδοτική μονάδα υπερυπολογιστή στον κόσμο, όπως επιβεβαιώνεται από την πρώτη θέση του στην κατάταξη Green500.

Με υπολογιστική ισχύ που υπερβαίνει το ένα exaflop, το JUPITER θα μετασχηματίσει την επιστήμη, την καινοτομία και τη χάραξη πολιτικής σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι ερευνητές θα είναι πλέον σε θέση να τρέξουν κλιματικά και μετεωρολογικά μοντέλα σε ανάλυση χιλιομέτρων, επιτρέποντας πολύ πιο ακριβείς προβλέψεις ακραίων φαινομένων όπως καύσωνες, ισχυρές καταιγίδες και πλημμύρες.

Το JUPITER θα στηρίξει την ανάπτυξη και την εφαρμογή λύσεων ΤΝ· η ικανότητά της υπερυπολογιστικής θα στηρίξει το μελλοντικό εργοστάσιο ΤΝ (JAIF) που ανακοινώθηκε τον Μάρτιο του 2025, το οποίο θα εκπαιδεύσει μεγάλα γλωσσικά μοντέλα αιχμής (LLM) για την παραγωγική ΤΝ και τις ψηφιακές τεχνολογίες επόμενης γενιάς.

Το JUPITER αντιπροσωπεύει κοινή επένδυση ύψους 500 εκατ. ευρώ από την ΕΕ και τη Γερμανία, η οποία διοχετεύεται μέσω της κοινής επιχείρησης EuroHPC. Αποτελεί μέρος της ευρύτερης στρατηγικής της Ευρώπης για την ανάπτυξη ενός δικτύου Gigafactories τεχνητής νοημοσύνης: μεγάλης κλίμακας, ενεργειακώς αποδοτικοί υπολογιστικοί κόμβοι που προορίζονται για την εκπαίδευση και την ανάπτυξη μοντέλων ΤΝ αιχμής.

Ιστορικό

Η κοινή επιχείρηση για την ευρωπαϊκή υπολογιστική υψηλών επιδόσεων (EuroHPC) έχει ήδη επιλέξει 13 προτάσεις για τη δημιουργία και τη λειτουργία εργοστασίων ΤΝ σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Τα εργοστάσια ΤΝ θα συγκεντρώσουν τα βασικά συστατικά που απαιτούνται για την επιτυχία στον τομέα της ΤΝ: υπολογιστική ισχύς, δεδομένα και ταλέντα. Θα παρέχουν πρόσβαση στη μαζική υπολογιστική ισχύ που χρειάζονται οι νεοφυείς επιχειρήσεις, η βιομηχανία και οι ερευνητές για να αναπτύξουν τα μοντέλα και τα συστήματά τους ΤΝ. Για παράδειγμα, ευρωπαϊκά μεγάλα γλωσσικά μοντέλα ή εξειδικευμένα κάθετα μοντέλα ΤΝ που επικεντρώνονται σε συγκεκριμένους τομείς ή πεδία.

Στις 30 Ιουνίου 2025, η Επιτροπή ανακοίνωσε επίσης συντριπτικό αριθμό προτάσεων για τη δημιουργία ευρωπαϊκών Gigafactories ΤΝ, με 76 εκδηλώσεις ενδιαφέροντος σε 16 κράτη μέλη.

Η ιδέα των Gigafactories της τεχνητής νοημοσύνης βασίζεται στην πρωτοβουλία των εργοστασίων τεχνητής νοημοσύνης, αξιοποιώντας το υπερσύγχρονο δίκτυο υπερυπολογιστών EuroHPC της Ευρώπης για την υλοποίηση της φιλοδοξίας της ΕΕ να καταστεί η κορυφαία ήπειρος της τεχνητής νοημοσύνης στον κόσμο. Τα Gigafactories ΤΝ θα είναι υπερσύγχρονοι, μεγάλης κλίμακας υπολογιστικοί κόμβοι ΤΝ και κόμβοι αποθήκευσης δεδομένων, ειδικά κατασκευασμένοι για την ανάπτυξη, την κατάρτιση και την ανάπτυξη μοντέλων και εφαρμογών ΤΝ επόμενης γενιάς σε υπερκλίμακα, π.χ. μοντέλα με εκατοντάδες τρισεκατομμύρια παραμέτρους. Με την ενσωμάτωση της τεράστιας υπολογιστικής ισχύος, των ενεργειακά αποδοτικών κέντρων δεδομένων και της αυτοματοποίησης που βασίζεται στην ΤΝ, οι εγκαταστάσεις αυτές θα θέσουν νέα σημεία αναφοράς για την εκπαίδευση, τη συναγωγή συμπερασμάτων και την ανάπτυξη μοντέλων ΤΝ.