Απόκτηση της Βελγικής υπηκοότητας: Διαδικασίες, κόστος και διάρκεια

Η βελγική υπηκοότητα μπορεί να μην αποτελεί μείζον ζήτημα για τους περισσότερους Βέλγους, ωστόσο για τους πολίτες τρίτων χωρών που ζουν στη χώρα μπορεί να φέρει σημαντικά οφέλη. Αν και η εμπλοκή με τη γραφειοκρατία συχνά τρομάζει τους αιτούντες, η διαδικασία είναι ξεκάθαρη για όσους πληρούν τις προϋποθέσεις και είναι διατεθειμένοι να την ακολουθήσουν προσεκτικά. Η κατοχή βελγικού διαβατηρίου σημαίνει πρόσβαση στην ΕΕ και στο χώρο Σένγκεν, δικαίωμα διαμονής, εργασίας, σπουδών ή συνταξιοδότησης σε οποιοδήποτε κράτος-μέλος, καθώς και δυνατότητα διαμονής σε άλλη χώρα της ΕΕ για έως και τρεις μήνες χωρίς υποχρέωση εγγραφής εκεί.

Τρεις δρόμοι προς τη βελγική υπηκοότητα

Η βελγική νομοθεσία προβλέπει τρεις διαφορετικούς τρόπους απόκτησης της υπηκοότητας: με δήλωση, με φυσικοποίηση και με απόδοση. Η πιο κοινή είναι η δήλωση υπηκοότητας, που εφαρμόζεται για την πλειοψηφία των αιτούντων. Αφορά ενήλικες που διαμένουν νομίμως στο Βέλγιο για τουλάχιστον πέντε συνεχόμενα έτη και κατέχουν άδεια απεριόριστης διαμονής. Πρέπει να αποδείξουν ότι η κύρια κατοικία τους βρίσκεται στη χώρα, μέσω της κάρτας διαμονής που εκδίδει ο δήμος (commune).

Η αίτηση συνοδεύεται από υποχρέωση απόδειξης κοινωνικής ένταξης, η οποία μπορεί να τεκμηριωθεί με δίπλωμα δευτεροβάθμιας ή ανώτερης εκπαίδευσης από αναγνωρισμένο ίδρυμα, με παρακολούθηση 400 ωρών επαγγελματικής κατάρτισης ή με αδιάλειπτη εργασία τα τελευταία πέντε έτη είτε ως μισθωτός, είτε ως δημόσιος υπάλληλος, είτε ως ελεύθερος επαγγελματίας. Ισχύουν επίσης και προγράμματα υποδοχής ή ένταξης ανάλογα με την Περιφέρεια διαμονής.

Επιπλέον, απαιτείται οικονομική δραστηριότητα, η οποία αποδεικνύεται είτε με εργασία διάρκειας τουλάχιστον 468 ημερών τα τελευταία πέντε έτη είτε με πληρωμή έξι τριμηνιαίων εισφορών για κύρια επαγγελματική δραστηριότητα ως αυτοαπασχολούμενος. Από την υποχρέωση αυτή εξαιρούνται άτομα με αναπηρία ή σε σύνταξη, καθώς και όσοι είναι σύζυγοι Βέλγου πολίτη (με συμβίωση τουλάχιστον τριών ετών στο Βέλγιο) ή γονείς ανηλίκου (Βέλγου) παιδιού. Ακόμα και τότε, η απόδειξη κοινωνικής ένταξης παραμένει απαραίτητη.

Τρίτη βασική προϋπόθεση είναι η γλωσσική επάρκεια, η οποία από το επίπεδο Α2 έχει ανέβει στο Β1. Η γλώσσα καθορίζεται από την Περιφέρεια διαμονής: στα Φλαμανδικά θα εξεταστεί κανείς στα Ολλανδικά, στη Βαλλονία στα Γαλλικά, στην γερμανόφωνη κοινότητα στα Γερμανικά, ενώ στις Βρυξέλλες είτε στα Γαλλικά είτε στα Ολλανδικά. Η επιτυχία σε επίσημη εξέταση είναι απαραίτητη – η κοινωνική ή επαγγελματική ένταξη δεν επαρκούν πλέον ως απόδειξη γλωσσομάθειας.

Εάν κάποιος δεν μπορεί να αποδείξει οικονομική συμμετοχή, μπορεί να καταθέσει αίτηση μετά από δέκα χρόνια διαμονής, εφόσον αποδείξει «δεσμούς με την κοινότητα υποδοχής», δηλαδή συμμετοχή στην κοινωνική ή πολιτιστική ζωή με οποιοδήποτε αποδεικτικό μέσο.

Η δήλωση υπηκοότητας σήμερα κοστίζει 150 ευρώ. Ωστόσο, εκκρεμεί αλλαγή που θα αυξήσει το κόστος στα 1.000 ευρώ, καθιστώντας τη διαδικασία μία από τις ακριβότερες στην ΕΕ, μετά την Αυστρία, την Ιρλανδία και την Ολλανδία. Το ποσό καταβάλλεται μέσω της πλατφόρμας MyMinfin πριν την υποβολή της αίτησης και δεν επιστρέφεται σε περίπτωση απόρριψης.

Σύντομα αναμένεται να προστεθεί και υποχρεωτική εξέταση υπηκοότητας, η οποία πέρα από τη γλωσσική εξέταση θα περιλαμβάνει και τεστ για βασικές αρχές του βελγικού κράτους, όπως η ουδετερότητα και η ισότητα των φύλων. Τα νέα μέτρα θα τεθούν σε ισχύ δέκα ημέρες μετά τη δημοσίευσή τους στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης.

Η αίτηση κατατίθεται στο δημαρχείο του τόπου κατοικίας. Αν κριθεί πλήρης, αποστέλλεται στον Εισαγγελέα, την Υπηρεσία Μετανάστευσης και την Υπηρεσία Κρατικής Ασφάλειας. Η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει έως και πέντε μήνες. Εάν παρέλθει η τετράμηνη προθεσμία χωρίς αρνητική απάντηση, θεωρείται θετική και ο δήμος εκδίδει πιστοποιητικό υπηκοότητας.

Φυσικοποίηση είναι η δεύτερη, εξαιρετικά σπάνια διαδικασία. Αφορά άτομα άνω των 18 ετών που προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες στο Βέλγιο στους τομείς της επιστήμης, του αθλητισμού ή του πολιτισμού. Η αίτηση απευθύνεται στην Ομοσπονδιακή Βουλή, η οποία και αποφασίζει. Δεν υπάρχει δυνατότητα προσφυγής σε περίπτωση αρνητικής απόφασης. Το κόστος είναι ίδιο με τη δήλωση: σήμερα 150 ευρώ, με πιθανή αύξηση στα 1.000 ευρώ.

Απόδοση υπηκοότητας εφαρμόζεται σε παιδιά κάτω των 18 ετών. Η δήλωση μπορεί να γίνει από τους γονείς σε περίπτωση που το παιδί γεννήθηκε στο εξωτερικό από Βέλγους γονείς, γεννήθηκε ή υιοθετήθηκε από αλλοδαπό στο Βέλγιο ή υιοθετήθηκε από Βέλγο. Η διαδικασία είναι δωρεάν, ωστόσο μπορεί να υπάρχουν επιμέρους χρεώσεις για μεταφράσεις, χαρτόσημα ή αντίγραφα εγγράφων. Οι ενδιαφερόμενοι οφείλουν να απευθυνθούν στον δήμο κατοικίας ή στις αρμόδιες προξενικές αρχές του Βελγίου.

Η απόκτηση βελγικής υπηκοότητας δεν είναι εύκολη υπόθεση, ειδικά με τις επικείμενες αλλαγές. Ωστόσο, για όσους πληρούν τις προϋποθέσεις και επιθυμούν να σταθεροποιήσουν τη ζωή τους στο Βέλγιο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μπορεί να αποτελέσει καθοριστικό βήμα για το μέλλον.