Βραβεία Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαους 2025: Καινοτομία, βιωσιμότητα και κοινότητα στο προσκήνιο

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τους 22 νικητές των Βραβείων Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαους (NEB) 2025, που για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά αναδεικνύουν έργα και πρωτοβουλίες τα οποία συνδυάζουν βιωσιμότητα, ένταξη και αισθητική. Τα βραβεία δείχνουν πώς ο πολιτισμός, η τεχνολογία, η καινοτομία και ο σχεδιασμός μπορούν να εμπλουτίσουν τη ζωή των ανθρώπων και των κοινοτήτων.

Τέσσερις κατηγορίες – Δύο σκέλη

Οι διακρίσεις δόθηκαν σε τέσσερις κατηγορίες, με δύο σκέλη:

• «Πρωταθλητές του Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαους», που τιμούν καθιερωμένα έργα.

• «Ανερχόμενα αστέρια του ΝΕΒ», για νεότερους αιτούντες με ελπιδοφόρες πρωτοβουλίες.

Παράλληλα, φέτος δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στο ζήτημα της στέγασης με τη δημιουργία ειδικού βραβείου για οικονομικά προσιτή και βιώσιμη κατοικία.

Το NEB Boost for Small Municipalities

Για πρώτη φορά, παρουσιάστηκε η δράση NEB Boost for Small Municipalities, που βράβευσε 20 μικρούς δήμους και κοινότητες από όλη την Ευρώπη, με στόχο να αναδειχθεί ο ρόλος τους στη διαμόρφωση ενός μέλλοντος πιο βιώσιμου και χωρίς αποκλεισμούς. Μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, με το έργο Σχολείο Φράστα στον Δήμο Αγνάντας, στα Τζουμέρκα, όπου ένα παλιό σχολείο μετατρέπεται σε κοινοτικό κέντρο που συνδυάζει παραδοσιακές τεχνικές και βιώσιμη δόμηση.

Συγκεκριμένα, η πρωτοβουλία υλοποιείται από το συλλογικό σχήμα Boulouki, με αρχιτέκτονες, τεχνικούς συντηρητές και επαγγελματίες της πολιτιστικής κληρονομιάς. Από το 2022 ξεκίνησε η αποκατάσταση της στέγης του σχολείου με παραδοσιακά και φυσικά υλικά, εργαστήρια για συμμετοχή της κοινότητας, και πρόγραμμα εκπαίδευσης, ενώ σχεδιάζεται για το φθινόπωρο-χειμώνα 2025 η εφαρμογή παραδοσιακής γύψινης (ασβεστοκονίας) επικάλυψης εσωτερικά.

Το έργο αυτό δεν είναι απλά ανακαίνιση ενός κτιρίου· είναι προσπάθεια για κοινωνική συνοχή, ανάδειξη παραδοσιακών δεξιοτήτων, τοπική ενεργοποίηση και περιβαλλοντική ευαισθησία, με έμφαση στην κοινότητα, στη μνήμη, και στη διατήρηση πολιτιστικής ταυτότητας.

Οι νικητές σε Ευρωπαϊκό επίπεδο

Ανάμεσα στους φετινούς «πρωταθλητές» συναντάμε τα πράσινα αστικά δίκτυα και πλατείες της Ισπανίας, το συνεταιριστικό συγκρότημα HausWirtschaft της Αυστρίας που ενώνει στέγαση, εργασία και παιδική φροντίδα, αλλά και το ουκρανικό Promprylad, που μετέτρεψε ένα παλιό εργοστάσιο σε κόμβο καινοτομίας και κοινωνικών επενδύσεων. Από τη Λιθουανία, η HempForma αναβιώνει την παραγωγή κάνναβης για σύγχρονα ακουστικά πάνελ, ενώ στην Πορτογαλία το «βρώσιμο σχολείο» συνδυάζει εκπαίδευση, τρόφιμα και βιωσιμότητα, κερδίζοντας και την ψήφο του κοινού.

Στο σκέλος των «ανερχόμενων αστέρων», ξεχώρισαν έργα όπως το Pollino στην Ουγγαρία, που μετατρέπει την αστική σήμανση σε οικοτόπους επικονιαστών, και το κοινοτικό δικαστήριο του Kopli στην Εσθονία, που σχεδιάστηκε συλλογικά από μαθητές και κατοίκους με ανακυκλωμένα υλικά. Ανάμεσά τους και ελληνική διάκριση, με το έργο «Ταύρος», που δείχνει πώς ενεργειακές αναβαθμίσεις μετατρέπουν τα κτίρια σε πιο υγιεινούς και αποδοτικούς χώρους.

Μια ματιά στο μέλλον

Κατά την τελετή στις Βρυξέλλες (30 Σεπτεμβρίου), η Επιτροπή ανακοίνωσε και τον σχεδιαστικό διαγωνισμό για το τρόπαιο NEB 2026, καλώντας φοιτητές να προτείνουν μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2026 ένα αντικείμενο που θα ενσωματώνει τις αξίες της βιωσιμότητας, της ομορφιάς και της κοινότητας.

Παράλληλα, ξεκινά η προετοιμασία για το Φεστιβάλ Νέου Ευρωπαϊκού Μπάουχαους 2026, που θα διεξαχθεί στις 9-13 Ιουνίου 2026, με προθεσμία συμμετοχών τον Οκτώβριο του 2025 για την έκθεση και τον Δεκέμβριο για τις δορυφορικές εκδηλώσεις.

Η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε χαρακτηριστικά:
«Κάθε χρόνο εντυπωσιάζομαι από τη δημιουργικότητα αυτού του διαγωνισμού. Το νέο ειδικό βραβείο για τη στέγαση μας εμπνέει να βρούμε λύσεις στην κρίση κατοικίας με νέο τρόπο – πιο προσιτό, πιο βιώσιμο και πιο ανθρώπινο».

Prix Nouveau Bauhaus Européen 2025: créativité, durabilité et inclusion à l’honneur

La Commission européenne a dévoilé les 22 lauréats des Prix du Nouveau Bauhaus Européen (NEB) 2025, qui, pour la cinquième année consécutive, récompensent des projets alliant durabilité, inclusion et esthétique.

Quatre catégories – Deux volets

Les distinctions ont été attribuées dans quatre catégories et deux volets :

• les « Champions du NEB » pour des projets établis,

• et les « Étoiles montantes » pour des initiatives prometteuses portées par de jeunes acteurs.

Un accent particulier a également été mis sur la logement abordable et durable, avec un prix spécial dédié.

NEB Boost for Small Municipalities

Nouvelle cette année : l’initiative NEB Boost for Small Municipalities, qui a récompensé 20 petites communes à travers l’Europe, pour leur rôle dans la construction de territoires inclusifs et durables. Parmi elles, la Grèce est représentée avec le projet Frasta School (commune d’Agnanta), qui transforme une ancienne école de montagne en centre communautaire autour de techniques traditionnelles et de construction durable.

Ce projet, mené par le collectif Boulouki, vise à transformer un ancien école primaire désertée en un véritable centre communautaire dédié à la restauration durable, à la transmission des savoirs artisanaux traditionnels, et à l’apprentissage participatif.

Depuis 2022, Frasta School mène divers ateliers pratiques, restauration de la toiture en bois avec des techniques traditionnelles, inclusion de la communauté locale, et planification d’un recrépi à l’ancienne à base de chaux pour l’intérieur dans les prochains mois (automne-hiver 2025).

Ce projet n’est pas seulement architectural : il valorise le patrimoine, renforce le tissu social, favorise les savoir-faire traditionnels, tout en répondant aux enjeux contemporains de durabilité et de transition climatique.

Des projets emblématiques en Europe

Parmi les « Champions », on retrouve les axes verts et places d’Espagne, le coopératif autrichien HausWirtschaft, ou encore Promprylad en Ukraine, ancien site industriel converti en hub d’innovation. En Lituanie, HempForma revisite le chanvre pour produire des panneaux acoustiques circulaires, tandis qu’au Portugal, l’« école comestible » a séduit le public par sa pédagogie basée sur l’alimentation et la durabilité.

Côté « Étoiles montantes », les projets distingués incluent Pollino en Hongrie, qui réinvente la signalisation urbaine en habitats pour pollinisateurs, et le tribunal communautaire de Kopli en Estonie, conçu collectivement avec des matériaux recyclés. La Grèce s’illustre également avec le projet « Tavros », qui met en avant la rénovation énergétique pour des bâtiments plus sains et plus efficaces.

Et après ?

La cérémonie de Bruxelles (30 septembre) a aussi été l’occasion de lancer le concours étudiant de design pour le trophée NEB 2026, ouvert jusqu’au 31 janvier 2026. Par ailleurs, la Commission prépare déjà le Festival NEB 2026 (9-13 juin 2026), avec des appels à participation jusqu’en octobre et décembre 2025.

La présidente Ursula von der Leyen a rappelé :
« Le logement ne doit pas être seulement des murs et un toit, mais une source de sécurité et d’appartenance. Le NEB nous inspire à repenser cette dimension essentielle, de façon plus durable, plus abordable et plus humaine ».