Εκατομμύρια αχρησιμοποίητα προφυλακτικά USAID στοιβάζονται σε αποθήκη στο Βέλγιο

Σε αποθήκη της βελγικής πόλης Χεέλ (Geel), 26 εκατομμύρια προφυλακτικά, εκατομμύρια συσκευασίες αντισυλληπτικών χαπιών, σχεδόν δύο εκατομμύρια δόσεις ενέσιμων αντισυλληπτικών, εκατοντάδες χιλιάδες εμφυτεύματα και 50.000 φιαλίδια φαρμάκου για πρόληψη του HIV παραμένουν αχρησιμοποίητα, γεμίζοντας σκόνη και πλησιάζοντας επικίνδυνα την ημερομηνία λήξης τους. Το απόθεμα αυτό, συνολικής αξίας περίπου 10 εκατομμυρίων δολαρίων (8,6 εκατ. ευρώ), αποτελεί μέρος του προγράμματος υγείας της Αμερικανικής Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης (USAID) και παραμένει εγκλωβισμένο εξαιτίας της απόφασης της αμερικανικής κυβέρνησης να διαλύσει τον οργανισμό.

Η υπόθεση, την οποία αποκάλυψε πρόσφατα η Washington Post, ρίχνει φως σε μια ευρύτερη αναδιάταξη των προτεραιοτήτων της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, η οποία ξεκίνησε με απόφαση του πρώην Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να παραχωρήσει στον Έλον Μασκ την εξουσία να αναδιαρθρώσει ή να καταργήσει την USAID. Ο Μασκ ανακοίνωσε στις 3 Φεβρουαρίου 2025 το κλείσιμο του οργανισμού μέσω ανάρτησής του στην πλατφόρμα X, αναφέροντας ότι οι λειτουργίες του θα απορροφηθούν από το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ.

Η USAID είχε ιδρυθεί το 1960 με εκτελεστικό διάταγμα του Προέδρου Τζον Κένεντι, μετά την υπογραφή του Foreign Assistance Act, και αποτέλεσε επί δεκαετίες κεντρικό εργαλείο της αμερικανικής πολιτικής αναπτυξιακής βοήθειας. Το 2023, η USAID διαχειρίστηκε 40 δισεκατομμύρια δολάρια (περίπου το 0,63% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού των ΗΠΑ).

Ωστόσο, μετά την απόφαση κατάργησής της, τα αντισυλληπτικά και φαρμακευτικά αποθέματα της USAID παραμένουν αδιάθετα όχι μόνο στο Βέλγιο, αλλά και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Σύμφωνα με πληροφορίες της Washington Post, η κυβέρνηση Τραμπ σκοπεύει να καταστρέψει τα αποθέματα, προκαλώντας αντιδράσεις από ανθρωπιστικές οργανώσεις που επιχείρησαν να διαπραγματευτούν την αγορά ή διανομή τους.

«Η απάντηση από τον διαπραγματευτή της USAID ήταν: δώστε μας τα λεφτά. Αν αυτό δεν λειτουργήσει, απλώς καταλήγουν στα σκουπίδια», ανέφερε ανώνυμη πηγή που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις, αποκαλύπτοντας την απροθυμία της αμερικανικής πλευράς να επιτρέψει τη δωρεάν διάθεση του υλικού.

Το κόστος καταστροφής μόνο του αποθέματος της βελγικής αποθήκης, αξίας 9,7 εκατομμυρίων δολαρίων, εκτιμάται στα 167.000 δολάρια (144.000 ευρώ) – ποσό που θα μπορούσε να είχε καλυφθεί πολλαπλάσια από την ίδια τη διανομή των προϊόντων.

Η αποθήκευση εκατομμυρίων δόσεων κρίσιμων φαρμάκων και προφυλακτικών, σε συνθήκες αδράνειας και με ορατό τον κίνδυνο λήξης, δεν αποτελεί απλώς ζήτημα κακοδιαχείρισης ή σπατάλης δημοσίου χρήματος. Συνιστά, όπως τονίζουν πολλοί αναλυτές, σύμπτωμα μιας βαθύτερης μετατόπισης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, από την αναπτυξιακή διπλωματία προς πιο συγκεντρωτικές, κρατικοκεντρικές επιλογές.

Για οργανώσεις δημόσιας υγείας και πληθυσμούς σε ευάλωτες περιοχές, η απώλεια αυτών των προμηθειών θα μπορούσε να μεταφραστεί σε χιλιάδες ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, αυξημένη έκθεση στον HIV και περαιτέρω αποσταθεροποίηση σε χώρες όπου η αναπαραγωγική φροντίδα παραμένει ανεπαρκής. Μέχρι στιγμής, καμία ουσιαστική λύση δεν έχει προταθεί – μόνο σιωπή, αποθήκες και κοντινές ημερομηνίες λήξης.