Το έργο Metro 3, που υποτίθεται πως θα αποτελούσε τη ραχοκοκαλιά των μελλοντικών μετακινήσεων στις Βρυξέλλες, βρίσκεται πλέον στο πιο κρίσιμο σημείο της πορείας του. Μια προκαταρκτική έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Cour des comptes) αμφισβητεί όχι μόνο τη διαχείριση, αλλά και τη βιωσιμότητα του έργου, χαρακτηρίζοντάς το “σοβαρά επισφαλές” οικονομικά.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, η περιφέρεια των Βρυξελλών εξακολουθεί να αντιμετωπίζει χρηματοδοτικό κενό σχεδόν 4 δισ. ευρώ, ενώ το συνολικό δημόσιο χρέος της για το 2024 ανήλθε στα 14 δισ. ευρώ. Το έργο, που παρουσιάστηκε το 2015 ως λύση για τη συμφόρηση της πόλης, έχει δει το κόστος του να εκτοξεύεται κατά 255%, ενώ η ολοκλήρωσή του έχει καθυστερήσει τουλάχιστον δέκα χρόνια.
Η αρχική μελέτη του 2012 προέβλεπε επένδυση μικρότερη του ενός δισεκατομμυρίου και λειτουργία το 2020. Σήμερα, η εκτίμηση φτάνει τα 4,76 δισ. ευρώ, αύξηση 477%. Για την επέκταση του τμήματος Bordet–Bruxelles-Nord, η δαπάνη έχει πολλαπλασιαστεί κατά 759%, από 400 εκατ. σε 3,43 δισ. ευρώ.
Η τελική ολοκλήρωση μετατίθεται πλέον για το 2035, δηλαδή 15 χρόνια αργότερα από τον αρχικό σχεδιασμό.
Έλλειψη διαφάνειας και διαχειριστικό χάος
Η έκθεση κατηγορεί το έργο για «ελλιπή διαφάνεια» και «αδυναμία συντονισμού μεταξύ εμπλεκόμενων φορέων». Σημειώνει παρατυπίες στους διαγωνισμούς, ασάφειες στα τεύχη προκηρύξεων και προβληματικά αρχεία αποφάσεων που δυσκολεύουν τον έλεγχο.
Η διοίκηση του έργου, σύμφωνα με το Ελεγκτικό Συνέδριο, χαρακτηρίζεται από «έλλειψη προσοχής και νομιμότητας», που οδηγεί σε ασυνεννοησία και καθυστερήσεις σε όλα τα επίπεδα.
Τα πέντε σενάρια της STIB
Η εταιρεία STIB, υπεύθυνη για τις δημόσιες μεταφορές στις Βρυξέλλες, παρουσίασε πέντε εναλλακτικά σενάρια για το μέλλον του έργου:
-
Πλήρης συνέχιση: ολοκλήρωση μέχρι το 2040 με κόστος 4,375 δισ. ευρώ, ή με ΣΔΙΤ που θα αυξήσει το συνολικό κόστος στα 7,743 δισ. και θα μεταθέσει την έναρξη στο 2042.
-
Ακύρωση της επέκτασης προς Evere: μείωση κόστους στα 1,653 δισ. ευρώ, αλλά με απώλεια αποθήκης συρμών και ανάγκη νέων επενδύσεων 95 εκατ. για ενίσχυση των τραμ.
-
Πλήρης παύση για 10 χρόνια: καθυστέρηση έως το 2048 και συνολικό κόστος 4,807 δισ. ευρώ.
-
Μερική παύση: εγκατάλειψη του Bordet και ολοκλήρωση του Albert ως το 2042, κόστος 1,967 δισ. ευρώ (ή 2,117 δισ. με προσθήκη τραμ).
-
Οριστική εγκατάλειψη: κόστος 1,002 δισ. ευρώ, συν επιπλέον 150 εκατ. αν δημιουργηθεί γραμμή τραμ στη θέση του μετρό.
Το διακύβευμα για την πόλη
Η ανασφάλεια γύρω από το Metro 3 αφήνει τις Βρυξέλλες αντιμέτωπες με ένα υπερκορεσμένο δίκτυο μεταφορών και καθυστέρηση στους στόχους μείωσης ρύπων και βιώσιμης κινητικότητας.
Η Έκθεση κλείνει με μια προειδοποίηση: χωρίς ρεαλιστικό σχεδιασμό και διαφανή διαχείριση, η γραμμή Metro 3 κινδυνεύει να μείνει το ακριβότερο «έργο φάντασμα» στην ιστορία της πόλης.
Métro 3: un projet au bord du gouffre
La Cour des comptes dénonce dérives financières et manque de transparence
Le projet du Métro 3, censé révolutionner la mobilité bruxelloise, est désormais dans la tourmente.
Selon un rapport préliminaire de la Cour des comptes, sa viabilité financière est « sérieusement compromise », avec un déficit de près de 4 milliards d’euros et une dette régionale estimée à 14 milliards en 2024.
Présenté en 2015 comme une réponse à l’engorgement de la capitale, le projet affiche aujourd’hui un dépassement de coût de 477 % et un retard de 15 ans sur le calendrier initial.
La seule extension entre Bordet et Bruxelles-Nord coûte désormais 3,43 milliards d’euros, contre 400 millions prévus à l’origine.
Gestion opaque et décisions confuses
La Cour pointe du doigt un manque criant de transparence, des appels d’offres entachés d’erreurs et une coordination déficiente entre les acteurs impliqués.
Les archives incomplètes compliquent la traçabilité, tandis que la communication entre les services techniques et politiques semble fragmentée.
Cinq scénarios pour une sortie de crise
Face à l’impasse, la STIB a soumis cinq pistes :
-
Poursuite intégrale du projet, avec ouverture en 2040 (ou 2042 en partenariat public-privé) pour un coût de 4 à 7,7 milliards d’euros.
-
Abandon de l’extension vers Evere, réduisant les dépenses à 1,65 milliard mais fragilisant l’exploitation.
-
Mise en pause de dix ans, un scénario estimé à 4,8 milliards et des inaugurations repoussées à 2048.
-
Pause partielle sur Bruxelles-Nord–Albert, abandon du Bordet, coût total de 2,1 milliards.
-
Abandon complet, avec 1 milliard d’euros de pertes directes et la nécessité de repenser tout le plan régional de mobilité.
Une capitale en suspens
En attendant la décision du gouvernement, la ville continue de subir les conséquences : un réseau saturé, une pollution automobile persistante et une transition écologique freinée.
Pour la Cour des comptes, le message est clair : tant que la gouvernance du projet ne sera pas repensée, le Métro 3 restera l’un des plus grands fiascos urbains de Belgique.