- - https://www.newsville.be -

Το Συνέδριο του Solvay στις Βρυξέλλες και μια διάσημη φωτογραφία

Ο Ernest Gaston Solvay (1838 – 1922) ήταν βέλγος βιομήχανος, χημικός και φιλάνθρωπος. Μεταξύ των παρακαταθηκών του, είναι η λεγόμενη «μέθοδος Solvay», που έχει να κάνει με την παραγωγή ανθρακικού νατρίου μέσω χλωριούχου νατρίου και αμμωνίας.  Επιπλέον δώρισε μέρος της περιουσίας του σε ευγενείς σκοπούς, όπως στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών, ενώ υπήρξε και ιδρυτής του Διεθνούς Ιδρύματος Φυσικής και Χημείας.

Σ’ αυτό εδώ το τελευταίο ας σταθούμε. Το Ίδρυμα αυτό, με έδρα τις Βρυξέλλες, διοργάνωνε τακτικά συνέδρια αφιερωμένα στα προβλήματα που απασχολούσαν την επιστημονική κοινότητα και σχετίζονταν με την Φυσική και την Χημεία. Το πρώτο Συνέδριο Solvay πραγματοποιήθηκε το 1911, με θέμα την «Ακτινοβολία και τα κβάντα». Σ’ αυτό συμμετείχε ο –νεαρός τότε- Άλμπερτ Αϊνστάιν, όπως και η Μαρία Κιουρί και ο Ανρί Πουανκαρέ.

Το πιο γνωστό συνέδριο ωστόσο, που μέχρι σήμερα ξεχωρίζει, είναι αυτό του 1927. Έγινε στο Ινστιτούτο Solvay (o ιδρυτής του δεν βρισκόταν πια στην ζωή, εδώ και λίγα χρόνια), στο πάρκο Leopold, αυτό που τώρα είναι η Βιβλιοθήκη Solvay.

Το θέμα αυτού του συνεδρίου ήταν «Ηλεκτρόνια και Φωτόνια». Ουσιαστικά επρόκειτο για μια συζήτηση για την νέα –για την εποχή- και υπό διαμόρφωση κβαντική θεωρία. Προεξέχουσες μορφές, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, καταξιωμένος επιστήμων πλέον, και ο δανός φυσικός Νιλς Μπορ.

Η Διάσκεψη αυτή μπορεί κατά μια έννοια να θεωρηθεί και το αποκορύφωμα της «μάχης», ανάμεσα σε δύο επιστημονικές μεθόδους. Αυτή των «ρεαλιστών», που αναζητούσαν αυστηρούς κανόνες στην επιστημονική μέθοδο, με κύριο εκφραστή τον Αϊνστάιν, τον Πιρς και τον Καρλ Πόπερ κι από την άλλη τους «ινστρουμενταλιστές» του Νιλς Μπορ, που είχαν μια πιο χαλαρή προσέγγιση στο θέμα.

Αν θα έπρεπε να βγάλουμε έναν νικητή από την κόντρα, θα λέγαμε πως αυτοί που επικράτησαν ήταν οι ινστρουμενταλιστές, μιας και η δική τους μέθοδος ακολουθείται έκτοτε στην επιστημονική κοινότητα. Ωστόσο η κόντρα, αν και μιλάμε για ακαδημαϊκούς και επιστήμονες, είχε τις απρόβλεπτες εκφράσεις της, με τον Αϊνστάιν κάποια στιγμή και όντας ενοχλημένος από την Αρχή της Αβεβαιότητας του Χάιζενμπεργκ, να λέει «Ο Θεός δεν παίζει ζάρια», για να λάβει την απάντηση από τον Μπορ «Αϊνστάιν, πάψε να λες στον Θεό τι να κάνει».

Η εν λόγω Διάσκεψη έχει μείνει στην μνήμη μέσω της ιστορικής πια φωτογραφίας με όλους τους συμμετέχοντες. 29 τον αριθμό, με τους 17 εκ των οποίων να ήταν ήδη ή να έγιναν στην πορεία κάτοχοι του βραβείου Νόμπελ (Η Κιουρί μάλιστα σε δύο κατηγορίες, Φυσική και Χημεία). Ίσως η μοναδική φωτογραφία με τόσα μυαλά μαζεμένα σε τρεις σειρές.

Για την ιστορία, οι σύνεδροι ήταν οι εξής (όπως εμφανίζονται στην φωτογραφία, από αριστερά προς τα δεξιά):

The Solvay Conference, probably the most intelligent picture ever taken, 1927 (2)

Από τα αριστερά προς τα δεξιά:

Πίσω: Auguste Piccard, Émile Henriot, Paul Ehrenfest, Édouard Herzen, Théophile de Donder, Erwin Schrödinger, JE Verschaffelt, Wolfgang Pauli, Werner Heisenberg, Ralph Fowler, Léon Brillouin.

Στη μέση: Peter Debye, Martin Knudsen, William Lawrence Bragg, Hendrik Anthony Kramers, Paul Dirac, Arthur Compton, Louis de Broglie, Max Born, Niels Bohr.

Μπροστά: Irving Langmuir, Max Planck, Marie Curie, Hendrik Lorentz, Albert Einstein, Paul Langevin, Charles-Eugène Guye, CTR Wilson, Owen Richardson.