- - https://www.newsville.be -

Το μουσείο Πράδο κάνει την πρώτη έκθεση σε γυναίκα μετά από 200 χρόνια

Το Prado της Μαδρίτης, μετά από 200 χρόνια, κάνει την πρώτη του έκθεση αφιερωμένη σε μια γυναίκα ζωγράφο του 17ου αιώνα, την Clara Peeters. Χρειάστηκε να περάσουν δυο αιώνες για να έρθει στο φως το όνομα και η δουλειά μιας γυναίκας ζωγράφου, από τις ελάχιστες που γνωρίζουμε να δραστηριοποιούνται τo χρυσό αιώνα της Ολλανδικής Ζωγραφικής.

Προφανώς δεν ήταν εύκολο να είσαι ζωγράφος σε έναν ανδροκρατούμενο, πατριαρχικό κόσμο καλλιτεχνών. Τα έργα της Πέιτερς ταξιδεύουν από το Βασιλικό Μουσείο Καλών Τεχνών της Αμβέρσας, ρίχνοντας τα φώτα της δημοσιότητας σε μία από τις σπάνιες γυναίκες που αποφάσισαν να γίνουν ζωγράφοι στην εποχή των Ρούμπενς και Ρέμπραντ. Σήμερα, η Κλάρα Πέιτερς θεωρείται η πρώτη σημαντική ζωγράφος της Ολλανδικής χρυσής εποχής και η πιο διάσημη Φλαμανδή γυναίκα ζωγράφος του 17ου αιώνα.

Vanitas, πιθανώς αυτοπροσωπογραφία της Clara Peeters (1594-1659)

Γνωρίζουμε πολύ περισσότερα για το έργο της παρά για τη ζωή της, της οποίας πολλές πτυχές ακόμα και σήμερα εξακολουθούν να είναι ασαφείς, ιδιαίτερα εκτός της περιόδου 1607-1621 από την οποία αντλούμε πληροφορίες μέσω των έργων της. Ενώ οι γυναίκες ζωγράφοι ειδικεύονται σε νεκρές φύσεις, κυρίως λουλούδια, που δεν απαιτούν γνώση της ανατομίας, κάτι αδύνατον για τις γυναίκες της εποχής, η Πέιτερς ζωγράφισε κυρίως θέματα, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων και ήταν η σημαντικότερη από τους καλλιτέχνες που διαμόρφωσαν τις παραδόσεις των Ολλανδών ontbijtjes. Απλά φαγητά και απλά δοχεία, σκηνές πρωινού, ενώ στα έργα της υπάρχει η προσεκτική απεικόνιση διαφόρων ειδών τυριού.

Still Life with Cheeses, Almonds and Pretzels, c. 1615, Royal Picture Gallery Mauritshuis, The Hague

Still Life, 1607

Το πρώτο χρονολογημένο και υπογεγραμμένο έργο της Πέιτερς είναι του 1607. Η τεχνική του βερνικιού και η συνθετική πολυπλοκότητα αυτού του έργου δείχνουν, όπως και σε άλλα πρώιμα έργα, την ικανότητα ενός άρτια εκπαιδευμένου καλλιτέχνη. Από αυτό συμπεραίνεται ότι εκπαιδεύτηκε στην Αμβέρσα, μια πόλη όπου οι καλλιτέχνες τόνιζαν τη λεπτομέρεια και το προσεκτικό φινίρισμα στους πίνακές τους.

Όμως κανένα αρχείο της μαθητείας της δεν έχει βρεθεί. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες, καθώς και οι μαθητευόμενοι συμπεριλήφθηκαν στα αρχεία του τοπικού Τάγματος του Αγίου Λουκά. Ωστόσο, το όνομά της δε βρίσκεται σε κανένα από τα αρχεία της συντεχνίας στην Αμβέρσα, ούτε εκείνες του Άμστερνταμ, Χάρλεμ, Ντελφτ, τη Χάγη. Οι μελετητές εικάζουν ότι μπορεί να ήταν κόρη ζωγράφου, έτσι το όνομά της δεν αρχειοθετήθηκε ποτέ.

Bodegón, 1611, Museo Nacional del Prado

Still Life with Cheeses, Artichoke, and Cherries, 1625

Υπάρχουν κάποιοι που αναζητούν μια σχέση ανάμεσα στην Πέιτερς και το ζωγράφο Osias Beert, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των νεκρών φύσεων τύπου «breakfast» και θεωρείται μέχρι και σήμερα ένας από τους πιο επιδραστικούς καλλιτέχνες της πρώιμης γενιάς των ζωγράφων της Φλάνδρας. Το όνομά της έχει επίσης συνδεθεί με καλλιτέχνες όπως ο Hans van Essen και οJan van der Beeck, ενώ άλλοι θεωρούν πως ίσως ο Jan Bruegel ο Πρεσβύτερος ήταν πιθανώς δάσκαλός της.

Στο αρχείο της πόλης της Αμβέρσας υπάρχουν έγγραφα που δείχνουν ότι η Clara Peeters, κόρη του Jan Peeters, βαφτίστηκε στις 15 Μαΐου του 1594 στην εκκλησία του Αγίου Walburga στην Αμβέρσα. Ένα δεύτερο έγγραφο αναφέρει ότι ο γάμος ανάμεσα στην Clara Peeters και τον Henricus Joosen έγινε στις 31 Μαΐου 1639 στον ίδιο ναό. Ωστόσο, τόσο το Clara και ιδιαίτερα το Peeters ήταν κοινά ονόματα στην Αμβέρσα. Αν βαφτίστηκε το 1594 αυτό σημαίνει ότι  τα έργα του 1607 έγιναν όταν ήταν 12 ή 13. Πράγμα απίθανο λένε οι ειδικοί, που υποστηρίζουν ότι πρέπει να γεννήθηκε γύρω στα 1580. Η Πέιτερς σταμάτησε όπως φαίνεται να ζωγραφίζει το 1621. Λόγω των πολλών αντιγράφων των έργων της, κάποιοι εικάζουν ότι μπορεί να ήταν επικεφαλής ενός μικρού σχολείου καλλιτεχνών. Η ημερομηνία του θανάτου της δεν έχει βρεθεί σε κανένα αρχείο.

Bodegon con alcachofa, cangrejos y cerezas, c.1618

Η Πέιτερς, εκτός από σπουδαία ζωγράφος, ήταν μια πολύ θαρραλέα γυναίκα, σε έναν κόσμο που οι άντρες κυριαρχούσαν με κάθε τρόπο. Για να γίνει μια γυναίκα ζωγράφος ή γλύπτης, έπρεπε να περάσει από πολύ σχολαστικές και εκλεπτυσμένες διαδικασίες μαθητείας. Το κοινωνικό καθεστώς των καλλιτεχνών, ακόμα και στις ακαδημίες, εξακολουθούσε να είναι ανδροκρατούμενο, αιώνες μετά. Οι γυναίκες ήταν καταδικασμένες να ζωγραφίζουν λουλούδια, καθώς δεν είχαν καμία σχέση με την ανατομία και το γυμνό. Η ανάδειξή τους από τα μουσεία του κόσμου ήταν εξίσου δύσκολη. Μπορεί να μην έχουν τη μεγαλοπρέπεια και το κύρος των ανδρών συναδέλφων τους, αλλά έχουν δύναμη και ηρωισμό. Οι σπάνιες εκθέσεις που γίνονται για να τις συστήσουν σήμερα στο κοινό, μας κάνουν να ανατρέχουμε στην εποχή τους με ανανεωμένο ενδιαφέρον για τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν.

Table With Orange, Olives And Pie, 1611

Ας θυμηθούμε τι επικρατούσε στη δική μας Σχολή Καλών Τεχνών. Ο εικοστός αιώνας αρχίζει με μια γενική διάθεση αυτοδιοίκησης και ανεξαρτησίας του Σχολείου Καλών Τεχνών του Ιδρύματος. Οι σπουδαστές της σχολής, στις αρχές του 20ού αιώνα, «άφηναν γένια, φορούσαν τζογέ παντελόνια, δεν τους έλειπε το τσιγάρο ούτε η μαγκιά». Οι καλές οικογένειες της Αθήνας δίσταζαν να στείλουν τις κόρες τους στο περιβάλλον αυτό των νεαρών τραμπούκων. Παρ’ όλα αυτά, η νοοτροπία αρχίζει να αλλάζει. Η Σοφία Λασκαρίδου καταφεύγει στο βασιλέα προκειμένου να κάμψει την αντίσταση του Λύτρα και καταφέρνει να φοιτήσουν κορίτσια σε ένα τμήμα θηλέων στο οποίο διδάσκει ο Ροϊλός «μόνο για αντιγραφή τοπίων και ανθέων». Τα κορίτσια πληρώνουν «15 δραχμάς» για τη Σχολή. Είναι σε ένα τμήμα εντελώς ανεξάρτητο. Η πρόοδος των σπουδών τους δεν είναι πολύ ενθαρρυντική, με αποτέλεσμα να κληθούν σε εξετάσεις. «Εις ουδεμία δεσποινίδα επιτρέπεται του λοιπού να φοιτά εις την τάξιν της αγαλματογραφίαςπριν διά διαγωνισμού να καταδειχθή η προς τούτο ικανότης αυτής».

Info έκθεσης: The Art of Clara Peeters | 25 Οκτωβρίου 2016 – 19 Φεβρουαρίου 2017 | Museo del Prado

 

Πηγή: elculture.gr