- - https://www.newsville.be -

Ποιος είναι ο Sinterklaas και πώς γιορτάζουν οι Βέλγοι την 6η Δεκεμβρίου;

Ενώ το έθιμο στις περισσότερες χώρες θέλει τα παιδιά να περιμένουν μέχρι τις τελευταίες μέρες του χρόνου για να ξετυλίξουν τα δώρα κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο τους, στο Βέλγιο, τα επισκέπτεται ένας χαρούμενος γέρος ντυμένος στα κόκκινα στις 6 Δεκεμβρίου κάθε χρόνο. Αλλά μόνο αν συμπεριφέρονται καλά.

Το βράδυ της 5ης Δεκεμβρίου, τα παιδιά σε όλο το Βέλγιο θα αφήσουν ένα παπούτσι στο σαλόνι και το επόμενο πρωί –εφόσον ήταν καλά καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου– θα ξυπνήσουν με δώρα, καθώς και speculoos, σοκολατένιες φιγούρες, σοκολατένια νομίσματα , αμυγδαλωτά και μανταρίνια.

Αν και αυτό είναι ένα τελετουργικό γνωστό στις περισσότερες οικογένειες στη χώρα, μπορεί να φαίνεται παράξενο στους ξένους που δεν γνωρίζουν αυτή την παράδοση. Τι γιορτάζεται στις 6 Δεκεμβρίου και πώς γίνεται αυτό στο Βέλγιο; Ας το δούμε…

Ο Sinterklaas και οι βοηθοί του

Στις 6 Δεκεμβρίου, ο Sinterklaas – ή «ο Sint», όπως τον αποκαλούν επίσης για συντομία – φέρνει δώρα σε παιδιά με καλή συμπεριφορά στο Βέλγιο. Μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια πιο σοβαρή εκδοχή του Άγιου Βασίλη.

Ο χαρακτήρας έχει τις ρίζες του στον Νικόλαο των Μύρων, έναν Έλληνα επίσκοπο από τα Μύρα που έζησε τον τέταρτο αιώνα μ.Χ. Στο Βέλγιο απεικονίζεται ως ένας αρχοντικός ηλικιωμένος με μακριά λευκή γενιάδα και μακριά μαλλιά. Άλλωσε, μια ακόμα σύνδεση με τον Άγιο Νικόλαο είναι και η 6η Δεκεμβρίου, αφού είναι η ημέρα που τιμάται η μνήμη του Αγίου, τόσο στην ορθόδοξη όσο και την καθολική εκκλησία. Πρέπει να σημειώσουμε, επίσης, ότι ο Sinterklaas είναι και η πηγή για τον -ακόμα πιο διάσημο- Santa Claus.

Η ενδυμασία του, επίσης, βασίζεται σε γενικές γραμμές στη στολή του επισκόπου αλλά με ορισμένες απλοποιημένες αποκλίσεις. Στο Βέλγιο, φοράει ένα ψηλό, κόκκινο καπέλο (ονομάζεται «mijter» στα ολλανδικά και «mitre» στα γαλλικά), στολισμένο με χρυσό σταυρό στο μπροστινό μέρος και χρυσά στολίδια.

Άλλα διακριτικά χαρακτηριστικά της στολής του Sinterklaas είναι ο κόκκινος μανδύας, ο οποίος είναι επίσης στολισμένος με χρυσές ραφές, και πάνω από τον μανδύα είναι ένα κόκκινο ή μωβ πετραχήλι, πολύ μακρύ μπροστά, το οποίο υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύει την αξιοπρέπειά του.

Ο Άγιος φέρει επίσης πάντα μια στραβή, χρυσή ράβδο, όπως έχουν και οι πραγματικοί επίσκοποι. Στα χέρια του έχει συνήθως ένα μεγάλο βιβλίο, καλυμμένο με κόκκινο βελούδο, για να σημειώνει τις πράξεις των παιδιών καθ” όλη τη διάρκεια του έτους, και εκεί κρατά τα αρχεία του για το αν τα παιδιά ήταν άτακτα ή συνετά.

Πώς γιορτάζεται λοιπόν η 6η Δεκεμβρίου;

Ο Sinterklaas μπορεί να περιμένει μέχρι τις 6 Δεκεμβρίου για να φέρει σε κάθε παιδί ένα δώρο, όπως λέει το ολλανδικό τραγούδι — «Zie ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan» ή «See yonder, το ατμόπλοιο φτάνει ξανά από την Ισπανία» — φτάνει με το ατμόπλοιό του γύρω στα μέσα Νοεμβρίου κάθε χρόνο, όταν κάνει την ετήσια είσοδό του στην Αμβέρσα, μια εκδήλωση που συνήθως παρακολουθούν εκατοντάδες παιδιά.

Μετά τον ελλιμενισμό, ο Sinterklaas αφιερώνει χρόνο για να χαιρετήσει τα παιδιά, δέχεται επίσημη υποδοχή από τον δήμαρχο και δίνει μια σύντομη ομιλία. Μετά την ομιλία του, ο ίδιος και οι βοηθοί του πραγματοποιούν πορεία προς την Grote Markt της πόλης, όπου ακολουθεί η πολυαναμενόμενη ανακοίνωση για το αν υπήρχαν ή όχι άτακτα παιδιά.

Μέχρι το βράδυ της 5ης Δεκεμβρίου, τα περισσότερα παιδιά στο Βέλγιο έχουν στείλει την επιστολή τους ζητώντας το δώρο τους από το Sint. Πριν πάνε για ύπνο, βάζουν ένα παπούτσι με ένα καρότο και ένα κομμάτι ζάχαρη (αυτά για το άλογο του Αγίου), κάτι γλυκό για τον «Zwarte Piet» και ένα ποτήρι γάλα (ή λίγη μπίρα) για τον ίδιο τον Sint.

Τη νύχτα, ο Sinterklaas, το άλογό του και ο έμπιστος «Zwarte Piet» ταξιδεύουν στις στέγες των ανθρώπων, μπαίνουν από την καμινάδα για να αφήσουν τα δώρα που θα ανοίξουν τα παιδιά την επόμενη μέρα. Το ίδιο γίνεται συνήθως και στα δημοτικά σχολεία. Ο Sinterklaas επισκέπτεται τα παιδιά κατά τη διάρκεια της ημέρας και μοιράζει καραμέλες και σοκολάτες.

sinterklaas zwarte piet

Διαμάχη για την στερεοτυπική απεικόνιση του Zwarte Piet

Ακριβώς όπως ο Άγιος Βασίλης, ο Sinterklaas δεν δρα μόνος του. Εκεί που οι τάρανδοι και τα ξωτικά βοηθούν το πρώτο, ο Sint έχει τη βοήθεια από το άλογό του που ονομάζεται Slechtweervandaag (κυριολεκτικά μεταφράζεται ως Παλιόκαιρος, όνομα που προήλθε από ένα επεισόδιο του τηλεοπτικού προγράμματος Dag Sinterklaas) και τους «Zwarte Pieten» ή αλλιώς, Μαύρο Πιτ.

Σε παλαιότερες εκδοχές της ιστορίας, οι «Zwarte Pieten» έβαζαν στα άδεια σακιά από τα παιχνίδια, τα άτακτα παιδία, για να τα πάνε πίσω στην Ισπανία (έτσι ήθελε η παράδοση), ή τα χτυπούσαν με βέργες. Τώρα, όμως, ο χαρακτήρας είναι σαφέστερα πιο φιλικός και περισσότερο είναι ένας παιχνιδιάρης φίλος.

Για πολλούς μη Βέλγους, και ιδιαίτερα εκείνους από τον αγγλόφωνο κόσμο, όπου οποιαδήποτε μορφή «μαυροπρόσωπου» θεωρείται ρατσιστική, η παράδοση του «Zwarte Piet» θεωρείται ως μια ξεπερασμένη οριενταλιστική λαογραφία. Ο χαρακτήρας βρέθηκε επίσης στο επίκεντρο πολλών έντονων συζητήσεων και στο Βέλγιο, και αυτή την εποχή του χρόνου, η συζήτηση συνήθως επανέρχεται στο προσκήνιο.

Τα περισσότερα παιδιά στις μέρες μας λένε ότι ο «Zwarte Piet» έχει μαύρο πρόσωπο επειδή μπαίνει στα σπίτια από την καμινάδα για να παραδώσει δώρα και ότι η μουτζούρα που κολλάει πάνω του είναι ο λόγος που το πρόσωπό του είναι μαύρο.

Χάρη στο Διαδίκτυο, προσέλκυσε πρόσφατα μεγάλη διεθνή προσοχή και χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως ρατσιστικό στερεότυπο: αυτοί που ντύνονται «Zwarte Piet» εξάλλου, βάφουν μαύρο το πρόσωπό τους, και φορούν σγουρές περούκες, ζωγραφίζουν μεγάλα κόκκινα χείλη και συχνά φορούν μεγάλα χρυσά σκουλαρίκια για να ολοκληρώσουν την καρικατούρα ενός μαύρου πρόσωπο.

Με τη βίαιη αποικιακή ιστορία του Βελγίου στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, τη Ρουάντα και το Μπουρουντί, πολλοί πιστεύουν ότι πρέπει να εκπληρώσει το καθήκον του και να αναδιαμορφώσει τις ξεπερασμένες αποικιακές αφηγήσεις.

Επειδή ο χαρακτήρας του «Zwarte Piet» εισήχθη σε μια εποχή που οι Κάτω Χώρες ασχολούνταν ακόμη βαθιά με το δουλεμπόριο, οι άνθρωποι που αντιτίθενται στον χαρακτήρα ζητούν έναν τρόπο διατήρησης της παράδοσης χωρίς να διαιωνίζονται προσβλητικά στερεότυπα.