Σύμφωνα με νέα μελέτη του Ινστιτούτου Βρυξελλών Στατιστικής και Ανάλυσης (IBSA), οι κάτοικοι της πρωτεύουσας κινούνται πλέον σχεδόν εξίσου με τα πόδια, με το αυτοκίνητο και με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Οι συνήθειες αλλάζουν αργά, αλλά σταθερά.
To περπάτημα παραμένει ο πιο φυσικός τρόπος μετακίνησης για τους Βρυξελλιώτες. Το 31,1% των μετακινήσεων το 2024 πραγματοποιήθηκε με τα πόδια, ενώ σχεδόν τα δύο τρίτα των κατοίκων (64%) περπατούν καθημερινά και το 88% τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα.
Για αποστάσεις μικρότερες του ενός χιλιομέτρου, η κυριαρχία είναι απόλυτη: το 83% των διαδρομών γίνεται πεζή. Ακόμη και στα συνδυαστικά δρομολόγια (μετρό, λεωφορείο, ποδήλατο κ.λπ.), σχεδόν όλοι περπατούν είτε στην αρχή είτε στο τέλος της διαδρομής.
Ωστόσο, η ευκολία πρόσβασης παραμένει πρόκληση. Από τα περίπου 2.200 στάσεις της STIB, μόνο το 20% είναι πλήρως προσβάσιμες (400 στάσεις λεωφορείου και 60 τραμ). Το δίκτυο των “πεζοδρομημένων αξόνων”, που συνδέει βασικούς κόμβους της πόλης, βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη: έχουν ολοκληρωθεί 3,1 χλμ. από τα 16,1 χλμ. του συνολικού σχεδίου.
Ο κόσμος του ποδηλάτου: ηλεκτρική άνθηση, αλλά όχι για όλους
Το ποδήλατο κατέχει πλέον 8,5% του συνολικού ποσοστού μετακινήσεων. Αν και η αναλογία αυτή παραμένει σταθερή, οι πρακτικές εξελίσσονται. Ένας στους τρεις Βρυξελλιώτες (36%) χρησιμοποιεί ποδήλατο τουλάχιστον μία φορά τον μήνα, ενώ το 22% κάθε εβδομάδα και το 9% καθημερινά.
Η ηλεκτρική τάση είναι ξεκάθαρη: 13% των νοικοκυριών διαθέτουν ηλεκτρικό ποδήλατο, ενώ τα cargo bike αντιπροσωπεύουν πλέον 14% του ποδηλατικού στόλου. Το δίκτυο ποδηλατοδρόμων καλύπτει 565 χιλιόμετρα, αλλά μόνο το 38% πληροί τα πρότυπα ποιότητας.
Στα κοινόχρηστα ποδήλατα, το σύστημα Villo! συνεχίζει να χάνει έδαφος — οι χρήσεις έχουν μειωθεί κατά 40% από το 2018, φτάνοντας το 2024 σε μόλις 2.565 ημερήσιες διαδρομές. Αντίθετα, τα ηλεκτρικά ποδήλατα ελεύθερης στάθμευσης γνωρίζουν εκρηκτική άνοδο: 5.422 διαδρομές την ημέρα, αύξηση 61% σε σχέση με το 2023.
Ηλεκτρικά πατίνια: λιγότερα, αλλά δημοφιλή
Παρά τους αυστηρότερους κανόνες, τα ηλεκτρικά πατίνια παραμένουν ιδιαίτερα αγαπητά. Από τον Φεβρουάριο του 2024, η Περιφέρεια Βρυξελλών επέβαλε όρια: δύο μόνο πάροχοι, με μέγιστο στόλο 8.000 οχημάτων και υποχρεωτικό παρκάρισμα σε ειδικές “drop zone”.
Παρά τον περιορισμό, η χρήση παραμένει υψηλή: 24.789 ημερήσιες διαδρομές το 2024, με 13.528 διαθέσιμα σκούτερ. Η πόλη διαθέτει σήμερα 2.082 ενεργές “drop zone”, και το ενδιαφέρον του κοινού δείχνει ότι τα σκούτερ ήρθαν για να μείνουν.
Η STIB ανακτά το κοινό της
Μετά την πανδημία, οι δημόσιες συγκοινωνίες των Βρυξελλών βρίσκονται ξανά σε ανοδική πορεία. Το 2024, καταγράφηκαν 402 εκατομμύρια διαδρομές, αύξηση 7% σε σχέση με το 2023 και σχεδόν στο επίπεδο-ρεκόρ του 2019 (433 εκατομμύρια).
Το λεωφορείο είναι ο μεγάλος νικητής (+11% επιβατική κίνηση), ενώ το τραμ και το μετρό παραμένουν χαμηλότερα από τα προ πανδημίας επίπεδα (-8% και -15% αντίστοιχα).
Η STIB έχει διπλασιάσει τη συνολική της χωρητικότητα από το 2004, χάρη σε μεγαλύτερα οχήματα και συχνότερα δρομολόγια. Ωστόσο, προβλήματα παραμένουν: συμφόρηση σε ορισμένους τερματικούς και κοινά τμήματα γραμμών, ενώ η μέση ταχύτητα μένει σταθερή (15,8 χλμ/ώρα για λεωφορεία, 16,2 για τραμ, 27,9 για μετρό).
Το αυτοκίνητο παραμένει ισχυρό — αλλά λιγότερα νοικοκυριά το διαθέτουν
Παρά τη στροφή προς πιο “πράσινες” επιλογές, το 29,1% των μετακινήσεων εξακολουθεί να γίνεται με αυτοκίνητο. Όμως, η κατοχή αυτοκινήτου φθίνει: 43,6% των νοικοκυριών είχαν τουλάχιστον ένα όχημα το 2024, έναντι 48,3% το 2017. Αντίθετα, τα εταιρικά αυτοκίνητα αυξάνονται ελαφρά, καλύπτοντας 8,6% των νοικοκυριών.
Η κοινή χρήση οχημάτων γνωρίζει θεαματική άνθηση: 94.143 μέλη και 4.751 ημερήσιες κρατήσεις το 2024, έναντι μόλις 22.512 μελών και 482 κρατήσεων το 2021.
Κυκλοφορία και στάθμευση: οι μόνιμοι πονοκέφαλοι
Τα μποτιλιαρίσματα εξακολουθούν να ταλαιπωρούν τους οδηγούς, με μέσο καθυστέρησης 2,73 λεπτά ανά 10 λεπτά διαδρομής το απόγευμα — αύξηση 9% από το 2022.
Ταυτόχρονα, οι θέσεις στάθμευσης στον δρόμο μειώνονται, ενώ οι μη ρυθμιζόμενες ζώνες εξαφανίζονται σταδιακά. Συνολικά, η πόλη διαθέτει περίπου 620.500 θέσεις στάθμευσης εκτός οδού, εκ των οποίων σχεδόν οι μισές προορίζονται για κατοικίες.
Η εξίσωση ανάμεσα στις ανάγκες των κατοίκων, τον περιορισμένο δημόσιο χώρο και τις πολιτικές βιώσιμης κινητικότητας παραμένει δύσκολη — αλλά οι Βρυξελλιώτες φαίνεται να κινούνται, κυριολεκτικά και μεταφορικά, προς μια πιο ισορροπημένη πόλη.