Το τριετές πρόγραμμα THE ARTIST ON THE COMPOSER είναι μια μακροπρόθεσμη συνεργασία μεταξύ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του ΝΕΟΝ, η οποία επικεντρώνεται στη σχέση μεταξύ εικαστικών τεχνών και όπερας.
Το πρόγραμμα διασυνδέει πρωτοπόρους σύγχρονους εικαστικούς και σκηνοθέτες ή/και παραγωγούς ταινιών με τη «ζωντανή» εκτέλεση ορχηστρικής μουσικής. Μέσα από έργα που αποτελούν καρπούς νέων αναθέσεων, κάθε καλλιτέχνης συνομιλεί με το έργο ενός κλασικού συνθέτη απαλλαγμένος από τις συνήθεις οπερατικές συμβάσεις και την αφήγηση, πραγματοποιώντας άνοιγμα προς ένα κοινό που μπορεί να μην έχει ασχοληθεί προηγουμένως με την όπερα.
Εκτυλισσόμενη μέσα στη σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής όπου δεν θα υπάρχουν σκηνικά και κοστούμια, η αφηρημένη αυτή αλληλεπίδραση ενδυναμώνεται από το στοιχείο που λείπει επιτρέποντας στις ατομικές απαντήσεις των καλλιτεχνών να ωθήσουν τη μουσική εκτέλεση και το κοινό σε νέες και διαφορετικές κατευθύνσεις.
Η πρώτη ανάθεση λοιπόν, για το 2019, πραγματοποιήθηκε με τον Έλληνα καλλιτέχνη Νίκο Ναυρίδη. Έργο του έχουμε δει και στις Βρυξέλλες, καθώς το 2014 συμμετείχε στην ομαδική έκθεση «No Country for young men. Contemporary Greek art in time of Crisis«, στο BOZAR (σε επιμέλεια Κατερίνας Γρέγου), ενώ πέρσι γνωρίσαμε και τον ίδιο με αφορμή την ατομική του έκθεση «When you Sing«, στην γκαλερί Bernier-Eliades στην place Châtelain.
Η περφόρμανς, με τίτλο «Noli me Tangere» φιλοξενήθηκε στον καινούριο χώρο της Λυρικής Σκηνής, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, για τρεις διπλές παραστάσεις (5 Ιανουαρίου, 3 και 10 Φεβρουαρίου 2019).
Ο Νίκος Ναυρίδης στοχάστηκε πάνω στην ιδέα της σκηνής ως μέσου εκτέλεσης, του σώματος ως διάμεσου ανάμεσα στον ήχο και τη μουσική, αλλά και στον ρόλο του κοστουμιού της όπερας ως άδειου σώματος, που χρησιμοποιείται επί σειρά ετών σε διάφορες παραγωγές.
Στο πρώτο μέρος της παρουσίασης, το κοινό οδηγήθηκε, ανά ομάδες, από τα παρασκήνια πάνω στη σκηνή όπου είχε στηθεί και η Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Ζιάβρα. Κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης του έργου Kindertotenlieder (Τραγούδια για τα νεκρά παιδιά) του Gustav Mahler, το κοινό παρακολούθησε από τη σκηνή, μια ανατρεπτική χορογραφημένη περφόρμανς που έλαβε χώρα στην πλατεία του θεάτρου, κατά την οποία 40 περφόρμερς τοποθέτησαν δεκάδες κοστούμια στις θέσεις των θεατών. Μετά το τέλος του έργου, το κοινό οδηγήθηκε στην πλατεία και έλαβε τις θέσεις του ανάμεσα στα άδεια κοστούμια, τα οποία ο Ναυρίδης χειρίστηκε ως άπνοες οντότητες προσδίδοντας τους έναν τρισδιάστατο και πνευματικό χαρακτήρα. Από τις θέσεις αυτές το κοινό παρακολούθησε την ερμηνεία του έργου …Quasi una fantasia… του György Kurtág.
Σε μια κατανυκτική ατμόσφαιρα απόλυτης ησυχίας, όπου η αμηχανία εναλλασσόταν με την ενεργή συμμετοχή, μοιάζει να βρήκε το στόχο της η επιθυμία του Ναυρίδη, όπως την κατέγραψε στο σημείωμα του: «Θα ήθελα όσο διαρκεί το Noli me Tangere, το θέατρο να γίνεται αντιληπτό σαν μοναδικός τόπος αντιπαράθεσης του κοινού με το σώμα του. Το θέατρο σαν συλλογική παράθεση εαυτών».
H επιμέλεια του έργου ήταν της Ελίνας Κουντούρη, Διευθύντριας του ΝΕΟΝ και του Γιώργου Κουμεντάκη, Καλλιτεχνικού Διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Φωτογραφίες: Δημ. Ναυρίδης / Newsville / NEON