- - https://www.newsville.be -

Παιδιά και εγκλεισμός: από την «ανακούφιση» του κλεισίματος των σχολείων στο άγχος και την ανασφάλεια

Το 2020 και η πανδημία του Covid-19 έφερε απότομες αλλαγές στην επαγγελματική και κοινωνική καθημερινότητά μας. Σε πολύ μεγάλο βαθμό όμως έχει επηρεάσει και την ζωή μας μέσα στο σπίτι, στον στενό κύκλο της οικογένειας.  Ο εγκλεισμός, οι περιορισμοί και οι απαγορεύσεις  φέρνουν αναπόφευκτα αλλαγές στην ψυχολογία των συντρόφων, των γονιών αλλά και σε πολύ μεγάλο βαθμό στην ψυχοσύνθεση και συμπεριφορά των παιδιών.

Από τις πρώτες μέρες των νέων μέτρων που μπήκαν στην ζωή μας για να προφυλαχτούμε από την πανδημία, η απουσία του σχολείου, η αποχή από τις εξωσχολικές δραστηριότητες, η έλλειψη της παρέας και της φυσικής παρουσίας των φίλων, η αλλαγή στον τρόπο διδασκαλίας, συνέβαλλαν στην απώλεια της γνωστής και δομημένης καθημερινότητας των παιδιών.
Με αυτή την αφορμή  φιλοξενούμε σήμερα στο Newsville.be  την παιδοψυχολόγο Κωνσταντίνα Σταμάτη εξειδικευμένη στην Αναπτυξιακή Ψυχολογία του παιδιού και του εφήβου.

 

Κυρία Σταμάτη, μετά και το δεύτερο κύμα της πανδημίας covid-19 γίνεται καθημερινά λόγος για τις ψυχολογικές επιπτώσεις που έχει ο εγκλεισμός και οι συνθήκες της νέας πραγματικότητας που βιώνουμε. Θα θέλαμε μία πρώτη τοποθέτησή σας για τις επιπτώσεις του lockdown και της αποχής από το σχολικό περιβάλλον στην ψυχολογία και την συμπεριφορά των παιδιών.

Τα παιδιά σχολικής ηλικίας έχουν αντιμετωπίσει ως τώρα πολλές αλλαγές: αποχή για μεγάλο διάστημα από το σχολείο και παραμονή στο σπίτι, επιστροφή στο σχολείο με πολλούς κανόνες για την αποφυγή μετάδοσης του ιού, έπειτα μικρές διαδοχικές περιόδους αποχής από το σχολείο και τέλος, πάλι επιστροφή με περισσότερους κανόνες. Το γεγονός αυτό, έχει επηρεάσει τη διάθεση και τη συμπεριφορά τους.

Σε ένα πρώτο στάδιο μπορεί το κλείσιμο του σχολείου να προκάλεσε «ανακούφιση» στα παιδιά, στη πορεία όμως τα περισσότερα παιδιά, αισθάνθηκαν άγχος και ανασφάλεια, καθώς τους είναι δύσκολο να καταλάβουν τί ακριβώς συμβαίνει. Είναι πιθανό να μη νιώθουν την ίδια ευχαρίστηση σε δραστηριότητες που ως τώρα τα ευχαριστούσαν και να αντιδρούν συχνά με θυμό. Επίσης, μπορεί να υπάρξουν αλλαγές στην όρεξη και στον ύπνο. Τα μεγαλύτερα κυρίως παιδιά, μπορεί να παραπονεθούν για σωματικές ενοχλήσεις.

Ο γονέας, δεδομένου ότι περνά πολλές ή και όλες τις ώρες μαζί με το παιδί, υποκαθιστά τον ρόλο του δασκάλου ή του φίλου, κατά κάποιον τρόπο. Πως βιώνει το παιδί αυτή την αλλαγή στους διακριτούς -σε κανονικές συνθήκες- ρόλους;

Για ένα παιδί σχολικής ηλικίας, είναι αρκετά δύσκολο να αντιληφθεί άμεσα ότι ο γονέας έχει αναλάβει επιπλέον ρόλους, λόγω των συνθηκών. Είναι λογικό να αντιδρά με προσκόλληση στον γονέα ή αντίθετα με άρνηση ( π.χ. να διαβάσει τα μαθήματα του ). Ωστόσο, και πάλι η διαχείριση από τη πλευρά των γονέων παίζει καθοριστικό ρόλο, προκειμένου τα παιδιά να βιώσουν ομαλά αυτές τις αλλαγές και να κατανοήσουν ότι είναι προσωρινές.

Θα ήθελα να αναφερθώ εδώ, στο ότι οι γονείς δεν πρέπει να ξεχνούν τις δικές τους προσωπικές ανάγκες και να φροντίζουν να αφιερώνουν χρόνο στον εαυτό τους, καθώς για να μπορέσουν να στηρίξουν την οικογένειά τους πρέπει οι ίδιοι να αισθάνονται υγιείς, ξεκούραστοι και ευδιάθετοι.



Πιστεύετε πως ένα μικρό παιδί μπορεί να εκλάβει σαν τιμωρία τους περιορισμούς που φέρνει ο αναγκαστικός αυτός εγκλεισμός;

Για ένα μικρό παιδί, σίγουρα όλοι οι περιορισμοί που επιβάλλονται είναι δύσκολο να γίνουν κατανοητοί από την αρχή. Είναι πολύ πιθανό να τους εκλάβει σαν τιμωρία, καθώς πρέπει να απέχει από όλες τις δραστηριότητες που του προκαλούσαν χαρά- π.χ. το παιχνίδι με τους φίλους του στο σπίτι ή στο σχολείο. Για αυτό το λόγο, οι γονείς θα πρέπει να εξηγούν στα παιδιά με απλή και κατανοητή γλώσσα- χωρίς να τα τρομοκρατήσουν- γιατί υπάρχουν αυτοί οι κανόνες.

Επιπλέον, είναι σημαντικό και οι ίδιοι οι γονείς να εκφράζουν τα συναισθήματα τους στα παιδιά, όπως και να δείχνουν κατανόηση στο πώς αισθάνονται τα παιδιά.

eurwpaiko sxoleio european school

Υπάρχει πιθανότητα να μείνει φοβία σε ένα παιδί μετά το πέρας αυτής της κατάστασης; Ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος να εξηγήσει ένας γονιός σε ένα παιδί τις τρέχουσες συνθήκες;

Βιώνουμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση που αφορά την ασφάλεια και την υγεία των ίδιων των παιδιών και των οικογενειών τους. Επομένως είναι πολύ πιθανό να προκληθούν φοβίες στα παιδιά. Παρ’όλα αυτά, ως ένα βαθμό είναι λογικό να έχουν ανησυχίες ή απορίες γύρω από αυτό το θέμα. Σε αυτό το σημείο παίζει ρόλο ο τρόπος που οι ενήλικες εξηγούν στα παιδιά τί συμβαίνει.

Καταρχάς, οι γονείς καλό είναι να παρατηρούν αν υπάρχουν αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών και να έχουν υπόψη τους ότι κάθε παιδί εκφράζει διαφορετικά το φόβο ή τη δυσφορία του. Με όποιον τρόπο κι αν εκφράζεται ένα παιδί, οι ενήλικες θα πρέπει να είναι έτοιμοι να το ακούσουν, να το αποδεχτούν και να είναι έτοιμοι να λύσουν κάθε απορία του.

Εξηγώντας σε ένα παιδί την παρούσα κατάσταση, οι γονείς το βοηθούν να καταλάβει και να αποφορτιστεί από την ανησυχία του. Όπως είπα και παραπάνω, του λέμε την αλήθεια σε απλή και κατανοητή γλώσσα, που να ανταποκρίνεται στην ηλικία του. Καλό είναι να μη δίνουμε πολλές και περίπλοκες πληροφορίες, για να αποφύγουμε το να μπερδευτεί. Επίσης δεν πρέπει να το τρομοκρατήσουμε, εφόσον αυτό θα του προκαλέσει περισσότερο άγχος.

Είναι φυσικό, να μην υπάρχουν απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα των παιδιών. Σε αυτή τη περίπτωση, οι γονείς μπορούν να επιβεβαιώνουν τα παιδιά ότι θα αναζητήσουν την απάντηση για να μπορέσουν να τους εξηγήσουν.

 

Ένα φαινόμενο το οποίο εντείνεται με την αποχή των παιδιών από το σχολικό περιβάλλον αποτελεί η προσκόλληση στην οθόνη, το μονοπώλιο της διαδικτυακής επαφής και ψηφιακής επικοινωνίας. Υπάρχει τρόπος να βρεθεί διέξοδο από την προσκόλληση στις ηλεκτρονικές συσκευές;

Κατά την άποψη μου, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά, να ανακαλύψουν εναλλακτικούς τρόπους να περάσουν το χρόνο τους μέσα στο σπίτι, είτε μόνα τους είτε με τη συμμετοχή της οικογένειας τους εάν το επιθυμούν. Αυτό φυσικά απαιτεί την διάθεση των γονέων να αφιερώσουν και οι ίδιοι χρόνο στην απασχόληση των παιδιών, ειδικά όταν πρόκειται για παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας.

Για παράδειγμα, οι γονείς μπορούν να προτείνουν στα παιδιά δραστηριότητες που δεν έχουν σκεφτεί- όπως χειροτεχνίες, επιτραπέζια παιχνίδια, κηπουρική ή γυμναστική- και που με τη συμμετοχή όλης της οικογένειας, γίνονται πιο διασκεδαστικές και ευχάριστες.

Ας μην ξεχνάμε, ότι οι ενήλικες μπορούν να συζητήσουν και να αποφασίσουν από κοινού με τα παιδιά για τις δραστηριότητες. Δεν είναι δύσκολο να βρεθούν ιδέες καθώς μπορούν να προτείνουν κάτι που είναι μέσα στα προσωπικά τους ενδιαφέροντα.

eurwpaiko sxoleio european school

Ως ενήλικες το 2020 ψάξαμε και για τα θετικά στοιχεία που μπορεί να μας έφερε η αλλαγή στον τρόπο ζωής μας. Ποια θα μπορούσε να είναι η θετική διάσταση της καραντίνας για τα παιδιά;

Το θετικότερο που πρόσφερε η καραντίνα ήταν η πολύτιμη ευκαιρία στα παιδιά και στους γονείς τους να επαναπροσδιορίσουν και να ενδυναμώσουν τις σχέσεις τους. Είναι μια ευκαιρία για περισσότερη και πιο ουσιαστική επικοινωνία, όπου οι γονείς και τα παιδιά μπορούν να ανακαλύψουν από κοινού καινούριες δραστηριότητες που προηγουμένως δεν είχαν το χρόνο να κάνουν, να γίνουν πιο δημιουργικοί, να μοιραστούν, να ψυχαγωγηθούν…να κάνουν «παρέα»…

 

Εσείς ως παιδοψυχολόγος, θα ενθαρρύνατε τους γονείς να ωθήσουν τα παιδιά να μιλήσουν σε κάποιον ειδικό, με αφορμή αυτή την κατάσταση;

Πιστεύω πως ένας ειδικός θα μπορούσε να δώσει εξηγήσεις με κατάλληλο τρόπο στα παιδιά που αντιμετωπίζουν φοβίες και άγχος λόγω της πανδημίας. Επίσης, θα μπορούσε να βοηθήσει ένα παιδί να εκφραστεί και παράλληλα να καθοδηγήσει την οικογένεια του στη διαχείριση μίας τέτοιας κατάστασης. Ας υπενθυμίσουμε εδώ, ότι ένας ειδικός είναι σημαντικό να είναι σε επαφή με το παιδί αλλά και με τους γονείς του, καθώς και εκείνοι αντιμετωπίζουν μία πολύ πιεστική και στρεσσογόνο κατάσταση και έχουν ανάγκη να το εκφράσουν και να λάβουν την κατάλληλη υποστήριξη.


 

konstantina stamati

* Η ψυχολόγος κυρία Κ. Σταμάτη έχει εξειδίκευση στην Αναπτυξιακή Ψυχολογία του παιδιού και του εφήβου και έχει εργαστεί ως σχολική ψυχολόγος στην Γαλλία και το Βέλγιο με επαγγελματική εμπειρία και στην εκπαιδευτική δημιουργική απασχόληση. Είναι εργαζόμενη στο European Network of Active Living in Mental Health ως υπεύθυνη ευρωπαϊκών προγραμμάτων.

• stamatikonna@gmail.com
• +32492405531


Φωτογραφίες Newsville.be