Το Βέλγιο είναι διάσημο για τα κόμικς του, με αγαπημένους χαρακτήρες όπως τα Στρουμφ και ο Τεν Τεν να εμφανίζονται ακόμη και στα βελγικά διαβατήρια. Ένα από τα αξιοθέατα των Βρυξελλών είναι το μονοπάτι με τα κόμικς γύρω από το ιστορικό κέντρο της πόλης.
Δημιουργήθηκε το 1991, και στόχος του μονοπατιού ήταν να ομορφύνει την πόλη, με τοιχογραφίες κόμικς σε κτίρια αντί για αντιπαθητικές διαφημιστικές πινακίδες. Σήμερα, ωστόσο, ορισμένοι ντόπιοι δεν είναι πλέον ευχαριστημένοι με τις τοιχογραφίες, καθώς συχνά χαρακτηρίζονται ρατσιστικές ή σεξιστικές.
Εικόνες που αναπαράγουν στερεότυπα κάνουν συχνά τους ανθρώπους να νιώθουν άβολα, λέει η Pauline Grégoire, συνιδρύτρια της φεμινιστικής ακτιβιστικής ομάδας Noms Peut-Être. Συμπληρώνει ότι δεν αισθάνεται ευπρόσδεκτη σε ένα μέρος όπου οι γυναίκες απεικονίζονται με αυτόν τον τρόπο. Έρευνα που διεξήχθη από την ομάδα το 2020 αποκάλυψε ότι το 85% των ηρώων στις τοιχογραφίες είναι άνδρες, όπως και το 93% των καλλιτεχνών, και τις περισσότερες φορές, όταν υπάρχουν γυναικείοι χαρακτήρες, υπόκεινται σε μια σεξουαλικοποίηση ή παρουσιάζονται ως το είδος της «δεσποσύνης σε κίνδυνο», όπως λέγεται.
Η ομάδα και άλλοι ακτιβιστές ζήτησαν να αφαιρεθούν οι τοιχογραφίες, αλλά οι αρχές της πόλης αποφάσισαν να ακολουθήσουν μια κάπως διαφορετική προσέγγιση. Η τοπική κυβέρνηση επενδύει 30.000 ευρώ για να προσθέσει κωδικούς QR στις τοιχογραφίες που εξηγούν το ιστορικό και πολιτιστικό τους πλαίσιο.
«Αυτή η εργασία αναθεώρησης μας βοηθά πραγματικά να κατανοήσουμε καλύτερα ορισμένους χαρακτήρες», λέει ο Arnaud Pinxteren, δημοτικός σύμβουλος των Βρυξελλών, αρμόδιος για την αστική ανακαίνιση. «Τα έργα και οι καλλιτέχνες είναι μέρος της ιστορίας και η ιστορία περιλαμβάνει επίσης στερεότυπα και ένα συγκεκριμένο πλαίσιο».
Μια ομάδα 14 ιστορικών, κοινωνιολόγων και άλλων μελετητών εργάζεται για τη συγγραφή του κειμένου πίσω από τους κωδικούς QR, σημειώνοντας τη σημασία της διατήρησης των τοιχογραφιών στη συζήτηση για τη συμπερίληψη. Αν αφαιρεθούν τα κόμικς, η συζήτηση πεθαίνει. «Η κατάργησή τους θα φίμωσε τη συζήτηση. Νομίζω ότι είναι καλύτερο να δώσουμε σε όλους την ευκαιρία να αποδομήσουν την εικόνα και να αποφασίσουν μόνοι τους παρά να πούμε απλώς ότι δεν υπάρχει», εξηγεί ο Fabrice Preyat, επικεφαλής της Ομάδας Έρευνας Κόμικς.
Η ομάδα έχει γράψει μέχρι στιγμής το κείμενο για 50 από τις 68 τοιχογραφίες. «Πίσω από κάθε εικόνα, υπάρχει επίσης ένας δημιουργός, καθώς και μια καλλιτεχνική πρόθεση, που μερικές φορές κινείται μεταξύ ειρωνείας και καρικατούρας», συμπληρώνει ο Preyat, εξηγώντας ότι, σε πολλές περιπτώσεις, οι εικόνες είναι ακριβώς αυτό: ειρωνικές και όχι κακοπροαίρετες, οι συγγραφείς μεταχειρίζονται την σάτιρα, δεν κοροϊδεύουν τον κόσμο γύρω τους.