Ένα από τα πιο διακριτικά και σπάνια μνημεία της μεσαιωνικής Μπριζ είναι πλέον επισκέψιμο. Στο ιστορικό κτήμα της οικογένειας Adornes, δίπλα στo γνωστό Παρεκκλήσι της Ιερουσαλήμ (Jerusalemkapel), ολοκληρώθηκε πρόσφατα η αποκατάσταση ενός μικροσκοπικού ιδιωτικού ορατορίου, το οποίο παρέμενε κρυφό από τα βλέμματα του κοινού επί περίπου έξι αιώνες.
Το αποκατεστημένο ορατόριο, μαζί με τη στενή ζωγραφισμένη στοά που το συνδέει με την παλαιά κατοικία της οικογένειας, είναι πλέον ορατό στο κοινό – εν μέρει πίσω από προστατευτικό γυαλί. Στον ίδιο χώρο εκτίθεται και ένα εξαιρετικό νέο απόκτημα του κτήματος: ένα αγαλμάτιο της Αγίας Αικατερίνης από αλάβαστρο, αγγλικής προέλευσης, που χρονολογείται στον 15ο αιώνα και έχει ιδιαίτερη συμβολική αξία για την οικογένεια Adornes.
Η οικογένεια, εγκατεστημένη στη Μπριζ από τον Μεσαίωνα, διατηρεί μέχρι σήμερα την κυριότητα του συνόλου του κτήματος. Κεντρική μορφή της ιστορίας της είναι ο Anselm Adornes, επιφανής έμπορος, μεγαλοπαράγοντας της υφαντουργίας, διπλωμάτης και πρόσωπο με στενές σχέσεις με τη βουργουνδική αυλή. Γεννημένος στη Μπριζ το 1424, πραγματοποίησε ταξίδια στην Ιερουσαλήμ και τη Μέση Ανατολή, αφήνοντας έντονο αποτύπωμα τόσο στην πόλη όσο και στην οικογενειακή κληρονομιά.
Τα τελευταία χρόνια, το κτήμα Adornes αποκαθίσταται σταδιακά και ανοίγει τμηματικά στο κοινό. Ιδιαίτερης σημασίας υπήρξε η αποκατάσταση του μαυσωλείου του Anselm Adornes και της συζύγου του, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη εργασίες στα ιστορικά φιλανθρωπικά κτίρια του συγκροτήματος, όπου από το επόμενο έτος θα παρουσιαστούν τα καλλιτεχνικά κειμήλια της οικογένειας σε σύγχρονες μουσειακές συνθήκες.
Η πιο πρόσφατη προσθήκη στη διαδρομή των επισκεπτών είναι το ιδιωτικό οικογενειακό ορατόριο, ένας από τους πιο προσωπικούς και λιγότερο γνωστούς χώρους του συγκροτήματος. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά μικρό παρεκκλήσι, αποτελούμενο από έναν στενό διάδρομο με τοιχογραφίες και έναν οκταγωνικό χώρο προσευχής, σχεδιασμένο για χρήση από ένα μόνο άτομο. Από μικρά ανοίγματα, ο χώρος προσφέρει θέα προς το εσωτερικό της εκκλησίας, ενώ μια στενή σχισμή επιτρέπει οπτική επαφή με την Αγία Τράπεζα.
Οι τοίχοι του ορατορίου είναι πλούσια διακοσμημένοι με έντονα κόκκινα, κίτρινα και μπλε μοτίβα. Κυρίαρχη είναι η μορφή του Εσταυρωμένου Χριστού με φόντο την Ιερουσαλήμ, ενώ επαναλαμβανόμενα σύμβολα –όπως τροχοί και σύννεφα– παραπέμπουν στην Αγία Αικατερίνη, προστάτιδα της οικογένειας Adornes.
Αρχιτεκτονικά, το ορατόριο συνδέεται άμεσα με την κατοικία της οικογένειας, στοιχείο που επέτρεπε την ιδιωτική παρακολούθηση των ακολουθιών. Παρόμοια κατασκευή υπάρχει μόνο σε ένα ακόμη σημείο της Μπριζ, στο παρεκκλήσι Gruuthuse της εκκλησίας της Παναγίας, γεγονός που υπογραμμίζει τη μοναδικότητα του χώρου.
Η αποκατάσταση υπήρξε ιδιαίτερα απαιτητική, καθώς έπρεπε να αντιμετωπιστούν σοβαρά στατικά προβλήματα χωρίς να αλλοιωθεί το ιστορικό υλικό. Η ενίσχυση της οροφής πραγματοποιήθηκε με ανύψωση της στέγης και ειδικό σύστημα αγκύρωσης, σε μια διαδικασία υψηλής τεχνικής ακρίβειας. Οι εργασίες συντήρησης των τοιχογραφιών και των υαλοπινάκων θα συνεχιστούν, ενώ ήδη οι επισκέπτες μπορούν να δουν το εσωτερικό του ορατορίου μέσα από γυάλινο διαχωριστικό και να έχουν πρόσβαση σε λεπτομερείς εικόνες μέσω QR code.
Παράλληλα, το σύνολο του κτήματος Adornes προβάλλεται ως ενιαίο ιστορικό σύνολο, που περιλαμβάνει το Παρεκκλήσι της Ιερουσαλήμ, την κατοικία, τα παλαιά hospices, μουσειακούς χώρους και αίθουσες που φιλοξενούν και σύγχρονες καλλιτεχνικές παρεμβάσεις. Αν και πρόκειται για ιδιωτική ιδιοκτησία, σημαντικό μέρος του χώρου είναι προσβάσιμο στο κοινό, με εξαίρεση την Κυριακή.
Μακριά από τις κλασικές τουριστικές διαδρομές της Μπριζ, το κτήμα Adornes παραμένει ένας ήσυχος, αυθεντικός θύλακας ιστορίας, ένας αληθινός κρυμμένος θησαυρός στην καρδιά της «Βενετίας του Βορρά».
Πρακτικές πληροφορίες:
Το κτήμα Adornes στη Μπριζ, μαζί με το ιδιωτικό ορατόριο και τη στοά, είναι ανοιχτό στο κοινό από Δευτέρα έως Σάββατο.
À Bruges, un oratoire médiéval longtemps invisible s’ouvre enfin au public
Le domaine Adornes dévoile un espace intime restauré après six siècles
À l’écart des grands flux touristiques de Bruges, le domaine historique de la famille Adornes révèle aujourd’hui l’un de ses trésors les plus discrets. Après une restauration minutieuse, un minuscule oratoire privé du XVe siècle, jusqu’ici resté hors de portée du public, est désormais visible au sein de la chapelle de Jérusalem.
Ce nouvel espace accessible comprend un étroit passage décoré de peintures murales menant à une petite salle de prière octogonale, conçue pour un usage strictement individuel. Longtemps réservé aux membres de la famille, cet oratoire permettait de suivre les offices de manière discrète, grâce à de petites ouvertures donnant sur la chapelle principale et vers l’autel.
Le domaine Adornes, toujours propriété de la même lignée depuis le Moyen Âge, est étroitement lié à la figure d’Anselm Adornes, marchand influent, diplomate et voyageur du XVe siècle. Né à Bruges en 1424, il entretint des liens étroits avec la cour de Bourgogne et entreprit des pèlerinages en Terre sainte, dont l’empreinte se retrouve dans l’architecture et l’iconographie du site.
Ces dernières années, le domaine fait l’objet d’un vaste programme de restauration progressive. Après la remise en état du mausolée d’Anselm Adornes et de son épouse, les travaux se poursuivent dans les bâtiments historiques annexes, appelés à accueillir prochainement les collections artistiques familiales dans un cadre muséal adapté.
L’oratoire constitue sans doute l’espace le plus confidentiel du site. Malgré ses dimensions réduites, il impressionne par la richesse de son décor : couleurs vives, scènes religieuses et symboles récurrents associés à Sainte Catherine, figure tutélaire de la famille. Une statue en albâtre de la sainte, datant également du XVe siècle, a récemment rejoint la galerie restaurée, renforçant le lien historique entre le lieu, la dévotion et l’histoire familiale.
La restauration a nécessité une intervention structurelle délicate, notamment au niveau de la toiture, afin de stabiliser l’ensemble sans altérer les éléments d’origine. Si certaines opérations de conservation sont encore prévues, notamment pour les peintures et les vitraux, le public peut d’ores et déjà découvrir l’oratoire à travers une paroi vitrée, complétée par un dispositif numérique offrant une vision détaillée de l’intérieur.
Au-delà de ce nouvel espace, la démarche vise à présenter le domaine Adornes comme un ensemble cohérent, réunissant chapelle, résidence, anciens hospices, espaces muséaux et lieux dédiés à l’art contemporain. Bien que privé, le site s’ouvre largement aux visiteurs, tout en conservant une atmosphère paisible et authentique.
Loin des itinéraires les plus fréquentés, le domaine Adornes demeure l’un des secrets les mieux gardés de Bruges, un lieu où l’histoire médiévale se découvre à une échelle intime et humaine.
Informations pratiques :
Le domaine Adornes à Bruges est ouvert au public du lundi au samedi.