Τα Βασιλικά Μουσεία Καλών Τεχνών του Βελγίου εγκαινιάζουν την Τετάρτη 19 Νοεμβρίου 2025 μια νέα, φρέσκια και ιδιαίτερα επίκαιρη έκθεση με τίτλο Art x Gender, η οποία επιχειρεί να ξετυλίξει το νήμα των στερεοτύπων φύλου μέσα από τα έργα της μόνιμης συλλογής. Πρόκειται για μια πρόταση που δεν μένει στην επιφάνεια της θεματολογίας, αλλά μπαίνει βαθιά στον τρόπο με τον οποίο η τέχνη –επί αιώνες– έχει αναπαράγει, ενισχύσει ή αμφισβητήσει τις κοινωνικά κατοχυρωμένες εικόνες γύρω από το τι σημαίνει «άνδρας» και «γυναίκα».
Η συλλογή της έκθεσης ανοίγει με ερωτήματα: Πώς παρουσιάζεται ο «βίαιος και ανδροπρεπής» άνδρας; Πώς αποδίδεται η «τρυφερή, μητρική ή σιωπηλή» γυναίκα, συχνά περιορισμένη στον οικιακό χώρο; Ή, στον αντίποδα, πώς γεννιούνται τα μοτίβα της «γυναίκας – πειρασμού» ή της «αμαρτωλής»; Αυτές οι αναπαραστάσεις, τόσο βαθιά ριζωμένες στη συλλογική φαντασία, βρίσκονται στο επίκεντρο της νέας μουσειακής αφήγησης που επιδιώκει κριτική ανάγνωση και αποδόμηση.
Όπως εξηγεί η συνεπιμελήτρια της έκθεσης, Géraldine Barbery, ο στόχος δεν είναι η απλή καταγραφή στερεοτυπικών απεικονίσεων, αλλά και η ανάδειξη αντιπαραδειγμάτων: γυναικών δυναμικών, με έντονη παρουσία, γυναικών που δεν χωρούν σε καλούπια. Η ομάδα της έκθεσης θέλησε να δείξει ότι διαφορετικές εικόνες υπήρξαν – ακόμη κι όταν ήταν λιγότερο προβεβλημένες.
Στην καρδιά του Μουσείου παρουσιάζονται σχεδόν τριάντα έργα, από τον 16ο έως τον 20ό αιώνα, με υπογραφές δημιουργών όπως Fernand Khnopff, Cécile Douard, Pierre Bonnard, Marie Laurencin, Louis Gallait, Jane Graverol, Vic Gentils, Anna Staritsky, Arman, Olga Morano, αλλά και από Lucas Cranach έως Roger Raveel. Ορισμένα από αυτά εκτίθενται για πρώτη φορά, προσφέροντας μια σπάνια ευκαιρία να ιδωθούν με νέο πρίσμα.
Η έκθεση, όμως, δεν περιορίζεται σε μία αίθουσα. Επεκτείνεται ως θεματική διαδρομή μέσα στις μόνιμες συλλογές, ενθαρρύνοντας τους επισκέπτες να συνεχίσουν τη διερεύνηση των στερεοτύπων και να αναρωτηθούν πώς τα έργα τέχνης παράγουν ή ανατρέπουν αφηγήσεις. Παράλληλα, έχει σχεδιαστεί ένα νέο συμμετοχικό πρόγραμμα για νέους 15–20 ετών, ανοικτό σε σχολικές ομάδες, που προσκαλεί τη νεότερη γενιά να εμπλακεί ενεργά στη συζήτηση γύρω από το φύλο και την αναπαράστασή του.
Η μουσειακή αυτή προσέγγιση εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική των Βασιλικών Μουσείων: τη σταδιακή επαναξιολόγηση των συλλογών και της αφήγησης που μεταφέρουν. Στόχος είναι ένας θεσμός περισσότερο ανοιχτός στην κοινωνία, πιο συνειδητός ως προς το πώς διαμορφώνει –ή αμφισβητεί– τα πολιτισμικά σχήματα.
Η έκθεση Art x Gender, μέρος της σειράς «Collections in Question», θα διαρκέσει έως τις 19 Απριλίου 2026 και υπόσχεται να αποτελέσει έναυσμα για γόνιμη σκέψη και διάλογο γύρω από ένα θέμα που παραμένει όχι μόνο καλλιτεχνικά αλλά και κοινωνικά επίκαιρο.