Καταιγιστικός.
Στο σανίδι, στην φωτογράφιση, στη συζήτηση. Ακούει… και δεν ακούει.
Βλέπει, σε βλέπει και σίγουρα βλέπει και άλλα πράγματα, ανάμεσα από λεπτομέρειες που για άλλους δεν έχουν νόημα. Τρέχει, και όταν φρενάρει το κάνει απότομα. Ανεβοκατεβαίνει, βάζει παρενθέσεις (τις κλείνει πάντα), ρωτάει χωρίς να περιμένει απάντηση ή στην καλύτερη την δίνει αυτός.
Πάντα έτσι ήταν και εύχομαι να μην αλλάξει.
Έχει ταλέντο, μπόλικο, και το εμπιστεύεται σε λίγους. Τον έχουμε απολαύσει σε θεατρικά έργα, αλλά έλαμψε στο «Γάλα» σε σκηνοθεσία του Γιάννη Γαβρά. Έπεσε πολύ κλάμα εκείνες τις μέρες στο θέατρο BRONKS και το συγκεκριμένο έργο είναι μέχρι και σήμερα ένα από τα καλύτερα που έχουμε δει.
Ο Αναστάσης, τότε, είχε κάποια χρόνια λιγότερα, την ίδια τρέλα, αλλά και ηθοποιούς -φίλους- δίπλα του, οι οποίοι όλοι διακρίθηκαν στο δύσκολο αυτό έργο.
Την εβδομάδα που μπαίνει θα απολαύσουμε τον Αναστάση Ζαχαριά μόνο επί σκηνής, σε δύο μόνο παραστάσεις, σε ένα θεατρικό έργο που κόβει την ανάσα.
Οι σκηνοθετικές οδηγίες του Γιάννη Γαβρά έχουν σχεδόν τελειώσει και οι πρόβες -μία εβδομάδα πριν την πρεμιέρα- τελειοποιούν την ήδη ώριμη προσπάθεια.
Είναι ένα έργο, το οποίο θα κλέψει πρωτιές, είναι ένα έργο που θα μας κάνει να αναρωτηθούμε, να σκεφτούμε, να μαγκωθούμε. Ίσως και να γελάσουμε αλλά για πολύ λίγο. Κεντρική φιγούρα στο «Δεσποινίς Μαργαρίτα» είναι ένα πρόσωπο πάνω στο οποίο αλληγορικά καθρεπτίζεται η δύναμη της εξουσίας όπως τη συναντάμε στην κοινωνία, στην οικογένεια, στο σχολείο, στην εκκλησία, στο κράτος.
Αλλά ας προσπαθήσουμε να τα βάλουμε σε σειρά.
Αναστάση, ύστερα από την επίμονη προσπάθεια και τις θυσίες που έχετε κάνει με τον Γιάννη Γαβρά κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας του θεατρικού έργου «Δεσποινίς Μαργαρίτα», ποια είναι τα θετικά στοιχεία που έχεις κερδίσει σαν ηθοποιός αλλά και σαν άνθρωπος από τον δύσκολο μονόλογο που θα σε δούμε να ερμηνεύεις στο Riches Claires;
Οφείλω να ομολογήσω πως ο μονόλογος αποδείχθηκε μεγάλη πρόκληση για μένα σαν ερασιτέχνη ηθοποιό. Τα θετικά χαρακτηριστικά που ανέπτυξα περαιτέρω ήταν η εξάσκηση της υπομονής και η επίδειξη κάποιας υπακοής. Σε απόλυτη αντιστοιχία με τις επιταγές του έργου και αυτού που επιζητά και πρεσβεύει η Δις Μαργαρίτα! Τα «Θετικά» -κατά γενική ομολογία- στοιχεία (υπομονή, πειθαρχία και υπακοή), που ΔΕΝ με διακρίνουν εκτός σκηνής και που μέχρι πρότινος ΔΕΝ τα θεωρούσα καν ευμενή, ήρθε η στιγμή να τα επανεκτιμήσω. (γελάει) Η εξουσία σε κάθε(!) της έκφανση.
Σαν αναγνώστης και μέσα από την δραματουργική ανάλυση του κειμένου, συνειδητοποίησα πόσο διαχρονικά είναι τα ζητήματα με τα οποία καταπιάνεται ο συγγραφέας. Περιέργως, αντιλήφθηκα το βαθμό ελευθερίας που δίνω ο ίδιος (ασυναίσθητα) στον εαυτό μου όταν τυχαίνει να «ασκήσω εξουσία» στην καθημερινότητά μου. Πόσο εύκολα δικαιολογώ τον αψύ τρόπο με τον
οποίο αντιδρώ και συνδιαλέγομαι. Πως εθελοτυφλώ μπροστά στη «αδικία» με επίφαση τη θέση μου στη δουλειά, την εμπειρία ή τις γνώσεις μου πάνω στο αντικείμενο.
Και τέλος πόσο δυσκολεύομαι να ανταπεξέλθω σε καταστάσεις στις οποίες δεν έχω τον απόλυτο έλεγχο, γιατί απλούστατα δεν έχω εκπαιδευτεί για να πράττω το αντίθετο.
Γιατί αυτό το έργο; γιατί τώρα και γιατί με τον Γιάννη Γαβρά;
Η Δις Μαργαρίτα είναι ένας από τους πιο ανατριχιαστικά καταπληκτικούς μονολόγους παγκοσμίως. Το έργο είναι πολιτικά και κοινωνικά πολύ-επίπεδο.
Το τώρα έχει να κάνει με πρακτικούς λόγους. Το έργο ήταν στο μυαλό μου από πολύ παλιά όταν είχα δει τον Γιώργο Μαρίνο στην Αθήνα να δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας σαν Δις Μαργαρίτα.
Μετά τη συνεργασία μας με τον Γιάννη στο Γάλα του Β.Κατσικονούρη (το 2014), το είχαμε αναφέρει σαν πιθανό μονόλογο αλλά ένα μήνα μετά το τέλος των παραστάσεων έφυγα στη Σιγκαπούρη. Επιστρέφοντας πριν από 2 χρόνια στις Βρυξέλλες η ιδέα επανήλθε πιο θερμά και όπως και τότε έτσι και τώρα ακριβώς μετά τις παραστάσεις μετακομίζω εκτός Βελγίου ..άρα ευτυχώς προλάβαμε και όλα έγιναν όπως πρέπει για να κλείσει αυτός ο κύκλος.
Ο Γιάννης είναι ένας επαγγελματίας θεατρικός σκηνοθέτης. Αναλαμβάνει 100% την ευθύνη για το αποτέλεσμα που παρουσιάζει επί σκηνής. Έχει συγκεκριμένα έργα που βλέπει σαν μελλοντικές παραγωγές, τα οποία (έργα) φέρει στη σκηνοθετική του φαρέτρα και όλα σημαίνουν κάτι για αυτόν. Ήταν τύχη να του προτείνω το Δις Μαργαρίτα και ευτυχώς το έργο αποτελούσε ένα μονόλογο που σκεφτόταν να ανεβάσει και ο ίδιος. Διαφορετικά δεν θα επέλεγε να βάλει τη υπογραφή του στη σκηνοθεσία.
Είναι καλλιτέχνης. Ο Γιάννης βλέπει τον κάθε ηθοποιό επαγγελματικά, σαν όργανο, σαν μέσο αναπαράστασης αυτού που έχει ο ίδιος στη σκέψη του για το έργο.
Είναι ο σκηνοθέτης που παρακολουθεί θέατρο ανελλιπώς γιατί το αγαπάει και ως εκ” τούτου συνεχίζει να εκπαιδεύεται σε αυτό. Είναι προνόμιο να συνεργάζεται κανείς μαζί του.
Ο ηθοποιός, χωρίς να κάνω διάκριση μεταξύ ερασιτέχνη και επαγγελματία καλείται να δώσει τον καλύτερο του εαυτό πάνω στην σκηνή. Ποια πιστεύεις πως θα είναι τα συναισθήματα και οι σκέψεις του θεατή στο τέλος αυτής της παράστασης;
Πιστεύω οι θεατές θα πάθουν ένα μικρό σοκ. Χωρίς να είναι απαραίτητο βέβαια.
Ο συνδυασμός της σκληρής γλώσσας με μια δια-δραστική θεατρική εμπειρία και της αναφοράς τόσων σημαντικών θεμάτων μέσα με 90 λεπτά παράστασης θα είναι κέρδος για όλους.
Η εκπαίδευση, η χρησιμότητα του σχολείου, η θρησκεία, ο θάνατος, τα δικαιώματα των ζώων, η καταπίεση, η ημιμάθεια, η εκμετάλλευση του αδυνάτου, ο ιμπεριαλισμός του κυβερνώντος, το σεξ, η εφηβεία, η διαφορετικότητα, η θεώρηση της πειθαρχίας ως αρετή, τα ναρκωτικά, η προσωπική μας ευθύνη και η οικογένεια (ως θεσμός και ως «φορέας εκπαίδευσης») … είναι όλα όσα απασχολούν αυτούς που σκέφτονται εδώ και χρόνια. Άρα ελπίζω οι θεατές να σκεφτούν κατά τη διάρκεια και κυρίως μετά το τέλος του μαθήματος της Δεσποινίδας Μαργαρίτας.
Ποια είναι η δική σου σχέση με την εξουσία;
Μια σχέση αγάπης και μίσους.
Μακάρι να μην μεγαλώναμε όλοι μας μέσα στο σύστημα της κατευθυνόμενης ηθικής και τυπικής ευτυχίας. Το σύστημα
«εκπαίδευση για να υπακούμε».
Τότε θα ήταν πιο εύκολα τα πράγματα. Τότε ο σεβασμός και η αλληλοκατανόηση θα ήταν μέρος των αξιών μας και όχι επιβολή
καθωσπρεπισμού αυτού που έχει την εξουσία.
Σε πολλές στιγμές, στο θεατρικό έργο που θα απολαύσουμε, ο θεατής μπαίνει στη θέση του μαθητή. Μερικές φορές απότομα, άτσαλα, με φωνές. Αν έχει να μας διδάξει κάποια πράγματα το κείμενο του Ρομπέρτο Ατάιντε ποια είναι αυτά;
Όλο το κείμενο (όσο σοκαριστικό και να το βρει ο μέσος θεατής) το θεωρώ εξόχως διδακτικό.
Η εξουσία υπάρχει όσο υπάρχουν εξουσιαστές και εξουσιαζόμενοι, θεωρώ πως αυτό θέλει να μας πει ο Ατάιντε.
Γι’ αυτό και επιλέγει μια σχολική αίθουσα για να στήσει το σκηνικό του έργου του, διότι σύμφωνα με τον συγγραφέα το σχολείο μαζί με την οικογένεια αποτελούν την απαρχή της υποκρισίας της εξουσίας που μετουσιώνεται σε κάθε κρατικό φορέα μέσω κανόνων και νόμων.
Αυτό που προσωπικά συνεχίζει να μου προκαλεί εντύπωση, είναι πως ο συγγραφέας σε ηλικία μόλις 21 (!) ετών -πριν από 50 χρόνια (το 1970)- σκιαγράφησε με ακρίβεια, τόσο ωμά και με αρκετή δόση χιούμορ τον στρουθοκαμηλισμό όλων γύρω από την έννοια της κυριαρχίας.
Αγαπάς τις συνήθειες σου;
«Τις λατρεύω εγώ τις συνήθειες μου». Δις Μαργαρίτα.
Στην καθημερινή μας ζωή ακούμε συχνά το «Καλή επιτυχία» αλλά ποτέ το «καλή ευτυχία». Γιατί;
Δεν είμαι γλωσσολόγος ούτε φιλόλογος αλλά θεωρώ το «καλή επιτυχία» πλεονασμό.
Η επιτυχία δεν μπορεί παρά να είναι καλή. Το ίδιο και η ευτυχία, θα μου πεις.
Άρα γιατί να μην είναι δόκιμο να το ευχόμαστε, αντιστοίχως; Καλή ερώτηση. Ερώτηση inception.
Για μένα ο λόγος αυτός είναι απλός. Η ευτυχία είναι κάτι προσωπικό. Αν μας ενδιαφέρει η ευτυχία θα πρέπει να βλέπουμε το ποτήρι μισογεμάτο και να κάνουμε πάντα το καλό. Και αυτό είναι επίσης πολύ προσωπικό.
Η έννοια του καλού και ως εκ” τούτου και της ευτυχίας είναι εσωτερική ενώ αυτή της επιτυχίας αναγνωρίζεται εξωτερικά. Φαίνεται, από μακριά, με τα εκάστοτε κριτήρια της κοινωνίας.
Δεν ρωτάμε πόσο επιτυχημένος είναι κάποιος, γιατί νομίζουμε πως φαίνεται, από τα μετρήσιμα δικά του (πτυχία, ντοκτορά, χρήματα, σπίτια, ρολόγια, δάνεια, παιδιά, εγγόνια, γάμους, διαζύγια, υπερπόντια ταξίδια και instagram likes).
Ο ευτυχισμένος άνθρωπος είναι πάντα ο κατ” ομολογίαν ευτυχής. Όλοι ρωτάμε τον απέναντί μας αν είναι ευτυχισμένος. Έχουμε περιέργεια να το μάθουμε και περιμένουμε ένα Ναι ή ένα Όχι, κατ” ομολογίαν. Μετά αναρωτιόμαστε γιατί αυτός/η και όχι εμείς. Οικοδομώντας και υιοθετώντας φράσεις του στυλ, «η ευτυχία είναι στιγμές», «η ευτυχία είναι επιλογή» και άλλα τέτοια τσιτάτα, μόνο και μόνο για να μη παραδεχτούμε πως δεν γνωρίζουμε αν ήμασταν ποτέ ευτυχείς.
Και ίσως αν δεν βρεθεί να μας την υπολογίσει κάποιος από την κοινωνία που φτιάξαμε και μέσα στην οποία ζούμε να μην απαντήσουμε ποτέ Ναι στο αν είμαστε ευτυχισμένοι, από φόβο μη κάνουμε λάθος.
Αν μπορούσες να επέμβεις στο DNA της ελληνικής κοινωνίας και στην άρρηκτη σχέση του με το τρίπτυχο «ελληνική οικογένεια-εκπαίδευση-θρησκεία», τι ακριβώς θα έκανες;
Δεν μας φτάνουν οι μέρες μέχρι να φύγω για να απαντήσω σε αυτό. Με αφορμή την προηγούμενη ερώτηση θα πω πως θα προσπαθούσα να βάλω τέλος στη μάστιγα της επιβαλλόμενης ψευδαίσθησης της ευτυχίας μέσω της κοινωνικά αποδεχτής επιτυχίας.
Η φράση στο έργο «Το χειρότερο είναι πάντα στο μέλλον» έρχεται σε κόντρα με την αισιόδοξη φύση σου;
Λίγο, ναι.
Δεν ονειροβατώ, πως όλα καλά θα πάνε και πως όλα θα διορθωθούν στον κόσμο γύρω μας.
Αλλά τα πράγματα στις ανεπτυγμένες κοινωνίες είναι σαφώς πιο ασφαλή και υγιή από ότι πριν 60 χρόνια. Το ζήτημα είναι πως δεν υπάρχουν στη Γη μόνο οι δικές μας κοινωνίες.
Προσωπικά μέχρι τώρα είμαι κατά γενική ομολογία πολύ τυχερός. Άρα η αισιόδοξη φύση μου αφορά στην αισιοδοξία της δικής μου φύσης. (γελάει)
Βλέποντας την σημερινή πρόβα νιώθω πως πολύ δύσκολα θα βρεις μεγαλύτερη θεατρική πρόκληση από την «Δεσποινίς Μαργαρίτα». Πως γίνεται η «απεξάρτηση» μετά από ένα τόσο έντονο θεατρικό ρόλο και τι θα ήθελες να κάνεις, θεατρικά μιλώντας, στο μέλλον;
Δίκιο έχεις. Η πρόκληση με το έργο αυτό είναι μεγάλη, ίσως θα είναι λίγο δύσκολο να την υπερβώ.
Αυτό όμως δεν είναι πάντα το ζητούμενο. Για παράδειγμα, Μετά το Γάλα, πέρσι στο Bozar έπαιξα μετά χαράς για 23 (!) ολόκληρα
δευτερόλεπτα (ένα πέρασμα έκανα, 3 σειρές είχα μόνο) με τη θεατρική ομάδα του Λουξεμβούργου στο έργο τα Κόκκινα Φανάρια. Το γεγονός ότι φεύγω από το Βέλγιο θα βοηθήσει στην απεξάρτηση. Ευτυχώς δεν έχω απωθημένα για θεατρικούς ρόλους, καλά να είμαστε να κάνουμε θέατρο. Όταν επιστρέψω θα τα ξαναπούμε.
Αν έπρεπε να επιλέξεις σε ποιον ή σε ποια ηθοποιό από τις ελληνικές θεατρικές ομάδες των Βρυξελλών θα έδινες τον ρόλο της «Δεσποινίδος Μαργαρίτας» και γιατί;
Ωραία ερώτηση. Ερώτηση για λίγη δράση. Δεν είμαι ο σκηνοθέτης για να κάνω διανομή, αλλά..
Στην Αγγελική Καλλιάνου και στην Αριάδνη Τερζοπούλου. Είναι και οι δύο υπέροχες πάνω στη σκηνή.
Τις θεωρώ πολύ μετρημένες, επικοινωνιακές, κοντά στην ηλικία μου και είμαι σίγουρος πως θα έδιναν στον ρόλο κάτι διαφορετικό η κάθε μία.
Η Αγγελική παραλίγο να παίξει τη Δεσποινίδα Μαργαρίτα. Άρα δικαιωματικά, λόγω επαγγελματισμού και βάση ταλέντου.
Η Αριάδνη έχει μια ήρεμη δύναμη πάνω στο σανίδι που ο ρόλος επιτάσσει. Επίσης είναι αυτή που με εισήγαγε στα θεατρικά των
Βρυξελλών πριν από 10 χρόνια. Της χρωστάω.
Αν κράταγες μόνο μία ατάκα από το κείμενο του Ρομπέρτο Ατάιντε ποια θα ήταν αυτή;
Η εκπαίδευση είναι μια τεράστια ευθύνη για το μέλλον της χώρας!
Αγαπημένη στιγμή μέσα στην ημέρα
Δυσκολάκι αυτό. Πρωί σίγουρα όχι. Μεσημέρι ούτε.
Θα πω αργά απόγευμα, όταν δεν βρέχει (!) για να έχω και θέα από τη δύση του ηλίου.
Πότε χάνεις το ενδιαφέρον σου;
Ε.. μεταξύ μας η λέξη υπομονή δεν πολύ-παίζει στο λεξιλόγιο μου. Οι φίλοι μου είναι ήρωες!
Επομένως για να μη χάνω το ενδιαφέρον μου, συχνά φροντίζω να επιλέγω τους συνομιλητές μου.
Όταν αυτό δεν συμβαίνει, ομολογώ πως η υπεροψία συνδυαζόμενη με την ημιμάθεια και τις «ελληνικότατες» θεωρίες συνωμοσίας με ενοχλούν αρκετά, αλλά… όταν βρεθώ αντιμέτωπος με τα παραπάνω, το ένστικτο της επιβίωσης -survival instinct- μου είναι να το βλέπω σαν άσκηση υπομονής και συνήθως κουνάω το κεφάλι καταφατικά, σκεπτόμενος τι αμαρτίες πληρώνω ο δόλιος.
Δύο μέρη στις Βρυξέλλες που αισθάνεσαι όμορφα
Το rooftop του Μουσείο Μουσικών Οργάνων (mim) στο Mont des Arts.
Το αεροδρόμιο. Αναχωρήσεις (κυρίως) αλλά & αφίξεις (όταν περιμένω οικογένεια και φίλους).
Τι δεν αντέχεις στον εαυτό σου;
Καλά.. πλάκα κάνεις; Αγγίζω την τελειότητα. (γελάει)
Αν πρέπει να απαντήσω κάτι, θα παραδεχτώ πως ίσως θα ήταν καλό να ήμουν λίγο λιγότερο hyperactive. Αλλά τότε, δεν θα ήμουν εγώ.
Με τι είσαι προληπτικός;
Δεν είμαι προληπτικός!
Το θέατρο για εσένα είναι…
Ατέρμονη προσπάθεια κατανόησης του κόσμου γύρω μας.
Επικοινωνία μέσω της τέχνης της αναπαράστασης.
Αγάπη προς τον συνάνθρωπο.
Προσωπική χαρά.
Φωτογραφίες: Newsville.be
Πληροφορίες παράστασης
Groupe Théâtral Y-Grec: «Δεσποινίς Μαργαρίτα – Madame Marguerite»
5 και 16 Μαΐου 2019 – ώρα 20.15
SALLE DES RICHES CLAIRES
Rue des Riches Claires 24, 1000 BRUXELLES
ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ
Στο τηλ. 02/345.28.57 ή την ηλεκτρ. διεύθ. gyannis@yahoo.fr
και στον Περίπλου (02/230.93.39)
Γενική είσοδος: 15 €
Λογαριασμός: BE35 0682 1483 6637