Να ήταν άραγε παιδιά μεταναστών ή προσφύγων;

Κάθε φορά που βλέπω τέτοιες εικόνες η πρώτη σκέψη που κάνω είναι αν ήταν παιδιά μεταναστών, ή προσφύγων. Μετά, αισθάνομαι αναλόγως! Ας αποφανθεί λοιπόν ένας σοβαρός άνθρωπος, ή και θεσμός αν βγαίνει και σε ‘σοβαρός’, τι άνθρωποι τελικά είναι αυτοί που ταράζουν την ισορροπία και την ησυχία μας, μη λυπάμαι τσάμπα και βερεσέ. Μην εξαπολύω μύδρους κατ’αγνώστων. Μην αποδίδω ευθύνες στο καημένο και φτωχό κράτος μου που δεν μπορεί να περιθάλψει ούτε τα δικά του παιδιά. Τώρα που είπα «δικά του», τι θυμήθηκα! Κάτι «μπλε» και «πράσινα» παιδιά που «περιέθαλπε» το εν λόγω κράτος με πολλή στοργή και φροντίδα κάποτε… Τω καιρώ εκείνω, που το χρώμα υποδήλωνε και μια διαφορά. Τώρα, που πλέον ξεθώριασαν τα χρώματα, αρχίσαμε τις κτητικές αντωνυμίες βάσει εθνικότητας. Όχι που δε θα βρίσκαμε να διαφοροποιήσουμε το τομάρι μας από τα άλλα τα τομάρια, που λες και γεννήθηκαν για να τα ξεβράσει κυνηγημένα η θάλασσα…

Πάντως έχει άλλη αξία τίνος παιδιά είναι, το ομολογώ! Άλλον αέρα αποπνέει το μωρό του μετανάστη, άλλον του πρόσφυγα, άλλον του τουρίστα, άλλον του Έλληνα (ναι, αποτελούμε κι εμείς κατηγορία, το λέει και η Χρυσή Αυγή)! Ζωντανό βέβαια. Γιατί πνιγμένο, όσο να πεις, του αναγνωρίζεις, ως ύστατο χαίρε, την αξία που του πρέπει ως ανθρώπινη ύπαρξη και την λογάς ίση με αυτήν του παιδιού σου. Του δίνεις και μια χείρα βοηθείας να το βγάλεις από τη θάλασσα, ποστάρεις και μια μακάβρια φωτογραφία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ξεμπερδεύεις με τη συνείδησή σου.

Τώρα;
Τώρα… τι να του κάνουν δάκρυα δυο και στεναγμοί σαρανταδυό, που λέει κι ο Καμπανέλλης.

Και για να μη θεωρηθεί ότι εστιάζω μόνο στα του οίκου μας κάνοντας διακρίσεις, αναφέρομαι γενικότερα στην κατάντια που μας κατατρέχει ως είδος. Γιατί τα είδαμε και τα κατορθώματα της βόρειας και πολιτισμένης (!) Ευρώπης μας με την βαθύτατη ενσυναίσθηση και το πνεύμα αλτρουισμού που την κατακλύζει…

Ζούμε μια περίοδο γενικευμένης ανθρωπιστικής κρίσης, όπου αντί να αναζητούμε τα κύρια αίτιά της και να επικεντρωνόμαστε στην προσπάθεια ανατροπής τους, άλλοι ρίχνουν ευθύνες στο εκάστοτε κράτος που δεν μπορεί να υποδεχτεί ανθρώπους εντός των συνόρων του αξιοπρεπώς, πολλώ δε μάλλον όταν τους αντιμετωπίζει απάνθρωπα, άλλοι πάλι, ανίδεοι περί ιστορικών γεγονότων και συνθηκών που οδηγούν έναν ολόκληρο λαό στο να ξεριζωθεί από τον τόπο του, επιρρίπτουν ευθύνες στους ίδιους για το ότι δεν εισέρχονται αυτοί «αξιοπρεπώς!» στην εκάστοτε χώρα. Να έχουν διαβατήρια δηλαδή και δουλειά να τους περιμένει… Αυτή είναι η απαίτηση «πολιτισμένων» ανθρώπων από «απολίτιστους»! Τον χαρακτηρισμό «απολίτιστος» δεν τον χρησιμοποιώ τυχαία· τον άκουσα από μια συνάδελφό μου στα Ευρωπαϊκά Όργανα… Και αναφερόταν σε αυτούς που στοιβάζονται όπως-όπως σε τρύπιες βάρκες με την απέλπιδα προσπάθεια να ξεφύγουν από εμπόλεμη ζώνη. «Απολίτιστη, όντως…» σχολιάσαμε με άλλους συναδέλφους, έκπληκτοι μάρτυρες κι αυτοί της παραπάνω δήλωσης!

Σπουδαίο ρόλο βεβαίως στην αφύπνιση συνειδήσεων, ή στην προκειμένη περίπτωση στη διατήρηση σε καταστολή της ασυνειδησίας που κυριαρχεί, παίζει η πολιτική των μέσων μαζικής ενημέρωσης και του Τύπου.

«Let us think of these things always and speak of them never…»*

Η καλλιέργεια της διπλής σκέψης «Το να γνωρίζεις πλήρως μια αλήθεια ενώ λες προσεκτικά κατασκευασμένα ψεύδη», που προφητικά ερμήνευσε ο George Orwell τη δεκαετία του ’40 στο 1984, χαρακτηρίζει κατά κόρον τον χώρο της ενημέρωσης όσον αφορά στον τρόπο προώθησης μηνυμάτων στο υποσυνείδητο των ανθρώπων.

Τα μέσα ενημέρωσης είχαν πάντοτε, και παραδόξως έχουν ακόμη, παρά τις απεριόριστες δυνατότητες διασταύρωσης και επαλήθευσης των πληροφοριών μέσω διαδικτύου, τη δύναμη να αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη. Στην καλύτερη, έχοντας άγνοια για την είδηση που μεταδίδουν, προσανατολίζουν ακουσίως, εσφαλμένα.

Κατέχοντας προφανώς τον σημαίνοντα ρόλο που παίζει η σημειολογία των λέξεων στην αποκωδικοποίηση της πληροφορίας, οι δημοσιογράφοι χρησιμοποιούν ευρέως τον όρο «μετανάστες» αντί του ορθού «πρόσφυγες». Σύμφωνα με δήλωση του διευθυντή του Κέντρου Προσφυγικών Μελετών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Alexander Betts, «ο όρος ανέπτυξε πρόσφατα αρνητικούς συνειρμούς διότι τον μεταχειρίζονται εννοώντας «όχι πρόσφυγας»». Έτσι, υποδηλώνεται ότι εισβάλλουν στις ξένες χώρες από επιλογή, παράνομα, και άρα αποτελούν σκόπιμα απειλή για τους νόμιμους πολίτες.

Ακόμη χειρότερη και συνάμα υποτιμητική είναι η ασύστολη χρήση από τα ΜΜΕ και τον ημερήσιο Τύπο του όρου «λαθρομετανάστης» καθώς ενέχει την έννοια της εγκληματικής συμπεριφοράς. Και, ναι, φυσικά υπάρχουν και εγκληματίες ανάμεσά τους, όπως άλλωστε και ανάμεσα σε όλους τους μετανάστες απανταχού, οι οποίοι διαμένουν νόμιμα σε μια ξένη χώρα. Επίσης, δε θα ήθελα να σοκάρω, απλώς να αναφέρω ότι εγκληματίες υπάρχουν και ανάμεσα στους Έλληνες γέννημα-θρέμμα!

Τη χειραγωγούμενη αυτή διαμόρφωση κοινωνικών προτύπων και στερεοτύπων έρχεται πριν λίγους μήνες να επικρίνει το Al Jazeera, ανακοινώνοντας ότι αρνείται να αναπαράγει στο εξής τον όρο «μετανάστες» διότι δεν αντικατοπτρίζει την πραγματική διάσταση του δράματος αυτών των ανθρώπων: «Ο όρος αυτός δεν αρμόζει πλέον για να περιγράψει τη φρίκη που εκτυλίσσεται στη Μεσόγειο. Μοιάζει σαν τα μέσα ενημέρωσης να μη δίνουν την ίδια αξία στους θανάτους των μεταναστών όσο στους θανάτους των υπολοίπων. Όταν εμείς στα μέσα ενημέρωσης χρησιμοποιούμε υποτιμητική ορολογία για ανθρώπους, συμβάλλουμε στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος στο οποίο μπορεί να κακοφορμίσει ο λόγος του μίσους και ο ρατσισμός. Διευκολύνουμε τις κυβερνήσεις που για πολιτικούς λόγους δεν αποκαλούν όσους πνίγονται στη Μεσόγειο ως αυτό που είναι οι περισσότεροι: πρόσφυγες.»

Πράγματι, και σύμφωνα με τον ΟΗΕ, η διακριτή διαφορά ανάμεσα στον μετανάστη και τον πρόσφυγα έγκειται στο ότι «μετανάστες είναι όσοι έλαβαν ελεύθερα την απόφαση να μεταναστεύσουν, για λόγους δικούς τους και χωρίς την παρέμβαση ενός εξωτερικού, αναγκαστικού παράγοντα», ενώ σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης του 1951 πρόσφυγας ορίζεται «όποιος λόγω ενός βάσιμου φόβου ότι θα καταδιωχθεί για λόγους φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε κάποια κοινωνική ομάδα ή λόγω πολιτικών πεποιθήσεων βρίσκεται εκτός της χώρας του». Κι αυτό από μόνο του, εμένα προσωπικά, μου αρκεί για να μην κατηγορώ και απαξιώνω δυστυχισμένους ανθρώπους, νέους και γέρους που ζουν τη φρίκη του να βλέπουν τα παιδιά τους να πνίγονται. Από κει και πέρα, όταν το πρόβλημα είναι υπαρκτό, δεδομένο και οριοθετημένο, η σκέψη μετατοπίζεται προς την αντιμετώπισή του. Και η Ευρώπη καλείται και οφείλει να διαχειριστεί άμεσα και με σοβαρότητα ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά προβλήματα στην ιστορία της. Και ο καθένας μας ας κάνει ό,τι του αναλογεί στο βαθμό που δύναται και του υπαγορεύει η συνείδησή του.**

*Προτροπή του Βρετανού Πρέσβη Sir Owen O’Malley προς την εξόριστη πολωνική κυβέρνηση το 1944, με σκοπό να αποκρύψουν από τον λαό το έγκλημα στο Katyn, όπου σφαγιάστηκαν περίπου 14.700 Πολωνοί αιχμάλωτοι πολέμου στη διάρκεια του πολέμου κατά της Πολωνίας την περίοδο της Γερμανοσοβιετικής Συνθήκης.

**Παραθέτω ανάρτηση στο FB ενός κοριτσιού από Αθήνα: «Πολλές φορές όταν υποστήριζα τους πρόσφυγες πολλοί «εθνικιστές » μου έλεγαν »αν είναι έτσι να τους πάρεις στο σπίτι σου» Εγώ λοιπόν σήμερα αυτό έκανα! Σήμερα πήγα στην πλατεία Βικτωρίας με ρούχα και τρόφιμα και τα μοίρασα σε αυτούς τους ανθρώπους που έχουν ουσιαστική ανάγκη. Αυτό που αντίκρισα ήταν σοκαριστικό. Άνδρες, γυναίκες, μωρά σε άθλιες συνθήκες μούσκεμα από την βροχή να ζητάνε λίγο φαγητό. Τους μοίρασα τα ρούχα που είχα μαζέψει και προσκάλεσα μια οικογένεια στο σπίτι μου να κάνουν ένα ζεστό μπάνιο και να φάνε ένα πιάτο σπιτικό φαγητό. Πώς μπορώ να λέγομαι Χριστιανή άλλωστε αν δεν ανοίξω το σπίτι μου σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη. Δεν το κοινοποιώ αυτό για να ακούσω μπράβο, το κοινοποιώ για να βοηθήσετε όσοι μπορείτε και να κάνετε ένα καλό. Ακόμα και ένα ζεστό μπάνιο που ο καθένας το θεωρεί δεδομένο για αυτούς τους ανθρώπους είναι πολυτέλεια. Όλοι είμαστε άνθρωποι και πρέπει να βοηθάμε όσους έχουν ανάγκη με όποιον τρόπο μπορεί ο καθένας.. Μια κοινοποίηση από εσάς ίσως εμπνεύσει αρκετό κόσμο και κάνει ακριβώς το ίδιο… Σας ευχαριστώ.»