Διανύουμε ήδη την Μεγάλη Εβδομάδα, ή όπως συνηθίζετε να την λέμε στην Ελλάδα γενικότερα, την περίοδο του Πάσχα. Όπως και τα Χριστούγεννα (που έχουμε δει λεξιλογικά σε άλλο μας άρθρο) έτσι και το Πάσχα είναι μια γιορτή κοινή για Ορθόδοξους και Καθολικούς, παρόλο που δεν συμπίπτει πάντα ημερολογιακά.
Γιατί όμως δεν συμπίπτει το ορθόδοξο με το καθολικό Πάσχα;
O λόγος είναι ότι οι Ορθόδοξες Εκκλησίες εξακολουθούν να χρησιμοποιούν το Ιουλιανό ημερολόγιο για τον υπολογισμό του Πάσχα, πράγμα που σημαίνει ότι σε ορισμένες περιόδους μπορεί να υπάρχει μια εβδομαδιαία καθυστέρηση σε σχέση με το Γρηγοριανό. Σύμφωνα με την Σύνοδο της Νίκαιας (325 μ.Χ.), το Πάσχα εορτάζεται την πρώτη Κυριακή, μετά την πρώτη Πανσέληνο, που συμβαίνει μετά την Εαρινή Ισημερία. Το Ιουλιανό ημερολόγιο, ωστόσο, έχει 13 ημέρες απόκλιση από το Γρηγοριανό, το οποίο στην Ελλάδα υιοθετήθηκε μόλις το 1923. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας δέχτηκε το επόμενο έτος το Γρηγοριανό ημερολόγιο για όλες τις εορτές πλην του Πάσχα, που συνέχισε να το εορτάζει με το Παλαιό. Η διόρθωση του Πάσχα δεν έγινε, γιατί υπήρχαν έντονες αντιδράσεις πολλών κύκλων της Ορθόδοξης Εκκλησίας, επειδή την μεταρρύθμιση του ημερολογίου εισηγήθηκε ο Πάπας Γρηγόριος (εξού και το όνομα) και είναι σαν να αναγνωρίζεται η πρωτοκαθεδρία του. Έτσι τα Χριστούγεννα και οι άλλες γιορτές είναι κοινές με την Καθολική Εκκλησία, πλην των Ορθοδόξων Παλαιοημερολογιτών (Άγιον Όρος, Σερβία, Ρωσία κλπ) που τις γιορτάζουν 13 μέρες αργότερα.
Ας ρίξουμε μια ματιά στην ονομασία της γιορτής αυτής, με την βοήθεια του γλωσσολόγου και μπλόγκερ Jakub Marian, ο οποίος έφτιαξε έναν χάρτη που παρουσιάζει τις διάφορες ονομασίες ανά την Ευρώπη.
Η αγγλική λέξη «Easter» (καθώς και οι παρεμφερείς στις λοιπές γερμανικές γλώσσες) προέρχεται από το όνομα Eostre. Eoste είναι το όνομα μιας γερμανικής θεότητας που ταυτίζεται με την άνοιξη και οι ρίζες του ονόματός της ανάγονται σε ακόμα πιο παλιές λέξεις που σχετίζονται με την έννοια της αυγής ή της ανατολής. Το όνομά της φέρει κάποια ομοιότητα με την Βαβυλώνια Ιστάρ, αλλά και την Αστάρτη.
Στα ελληνικά χρησιμοποιούμε την λέξη Πάσχα. Δεν μοιάζει βέβαια με ελληνική, ωστόσο παρουσιάζει ομοιότητες ηχητικά με το γαλλικό Pâques, το ιταλικό Pasqua και ούτω καθεξής. Διόλου τυχαίο, καθότι όλα αυτά ανάγονται στην λατινική λέξη Pascha, που ουσιαστικά πρόκειται για την εκλατινισμένη μεταφορά του εβραϊκού Pesach (=πέρασμα). Το Πεσάχ είναι εβραϊκή γιορτή που μνημονεύει την Έξοδο των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο (εξού και η σημασία «πέρασμα» της λέξης). Στον χάρτη βλέπουμε με το κόκκινο χρώμα τις χώρες που η λέξη που χρησιμοποιούν για το Πάσχα προκύπτει από λατινικό Pascha.
Στις Σλαβικές γλώσσες, η γιορτή μεταφράζεται σαν «Μεγάλη Νύχτα» ή «Μεγάλη Ημέρα» (με μπλε στον χάρτη).
Το ουγγρικό húsvét σημαίνει κυριολεκτικά «κρεατοφαγία», ενώ το φινλανδικό pääsiäinen προκύπτει από το ρήμα päästä που έχει μεν πολλές σημασίες, μια εκ των οποίων όμως είναι κι αυτή του «δραπετεύω, απελευθερώνω».
Πηγή: jakubmarian.com