Το νερό είναι ένα από τα θεμελιώδη στοιχεία του κόσμου μας, αλλά και της καθημερινότητάς μας. Η ονομασία του ωστόσο από γλώσσα σε γλώσσα διαφέρει. Σε άλλες εντελώς ή αρκετά, σε άλλες λιγότερο ή και καθόλου. Ο γλωσσολόγος και blogger, Jakub Marian φτιάχνει έναν χάρτη της Ευρώπης, όπου παρουσιάζεται η ονομασία του νερού σε κάθε γλώσσα.
Δείτε τον χάρτη σε πλήρη ανάλυση εδώ.
Η αγγλική λέξη water προέρχεται από το πρωτογερμανικό *watōr, που με την σειρά του προέρχεται από την πρωτο-ινδοευρωπαϊκή ρίζα *wódr̥. Η ρίζα αυτή βρίσκεται πίσω από την λέξη για το νερό σε αρκετές γλώσσες, από τα γερμανικά vatten, vatn και τα παρόμοια, μέχρι τα σλαβικά voda, woda κλπ. Στον χάρτη, οι οικογένειες αυτές εμφανίζονται με το καφέ χρώμα.
Οι κόκκινες περιοχές στον χάρτη, αφορούν τις ονομασίες που προκύπτουν από την λατινική λέξη για το νερό, το aqua. Ο πρωτο-ιταλικός πρόγονός της (*akʷā) προέρχεται από το πρωτο-ινδοευρωπαϊκό *h₂ékʷeh₂ (=νερό). Παρατηρούμε ότι στις περιπτώσεις του ρουμανικού apă και του αρομανικού apã η τροπή από kʷ σε p συμβαδίζει με κάποιες ιστορικές φωνητικές αλλαγές, αν και ορισμένοι γλωσσολόγοι εικάζουν πως πρόκειται για αλλαγές που σχηματίστηκαν ανεξάρτητα.
Περνάμε και στα ελληνικά, όπου στα νέα ελληνικά χρησιμοποιούμε την λέξη νερό, ενώ στα αρχαία ελληνικά υπήρχε η λέξη ὕδωρ. Το «νερό», προκύπτει από την λέξη «νεαρό» και συγκεκριμένα από την βυζαντινή περίοδο, όπου ήταν κοινή η φράση «νεαρόν ὕδωρ». Η λέξη ὕδωρ με τη σειρά της, ανάγεται στο πρωτο-ινδοευρωπαϊκό *wódr̥, όπως ακριβώς και το αγγλικό water. Στα νέα ελληνικά δεν χρησιμοποιείται πια, παρά μόνο σε τυποποιημένες φράσεις ή σαν συνθετικό (πχ. Υδραγωγείο).
Το φινλανδικό vesi και το ουγγρικό víz προκύπτουν από το πρωτο-ουραλικό *wete, που επίσης συνδέεται με την ΠΙΕ ρίζα *wed- (που έχει δώσει και το *wódr̥ που αναφέρθηκε προηγουμένως). Ωστόσο δεν είναι γνωστό με βεβαιότητα αυτό, καθώς υπάρχει και η θεωρία που λέει πως μπορεί να πρόκειται και για σύμπτωση η όποια ομοιότητα.
Το ουαλικό dwfyr, το ιρλανδικό dobhar, το βρετόνικο dour, το κορνουαλικό dowr, όλα τους έχουν σαν κοινή αφετηρία το πρωτο-ινδοευρωπαϊκό *dʰewb- (=βαθύς). Αντιθέτως, το ιρλανδέζικο uisce και το σκοτσέζικο (γαελικό) uisge προέρχονται από το *wódr̥.
Η αλβανική λέξη προέρχεται από τον πρωτο-αλβανικό τύπο *udrijā.
Τέλος, το τουρικό su και το ταταρικό suv προέρχονται από το πρωτο-τουρκικό *sub (=νερό), ενώ το μαλτέζικο ilma από το πρωτο-σημιτικό Semitic *maʾ-, που σημαίνει επίσης νερό.
Πηγή: jakubmarian.com